نقش ایران در جنگ سرد و تأثیرات جنگ سرد در ایران به دلیل همسایگی با یکی از دو ابرقدرت حاضر در این جنگ یعنی شوروی باعث شکل گیری و جهت دهی به بسیاری از سیاست های خارجی و حتی داخلی ایران شد.
جنگ سرد به دوره ای از رقابت، تنش و کشمکش ژئوپلیتیک بین اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و متحدانش ( بلوک شرق ) و ایالات متحده آمریکا و متحدانش ( بلوک غرب ) بعد از جنگ جهانی دوم گفته می شود. به طور کلی دوره زمانی جنگ سرد از ۱۹۴۷ و آغاز دکترین ترومن تا فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در ۱۹۹۱ در نظر گرفته می شود. به دلیل آن که در این دوران هرگز درگیری نظامی مستقیم میان نیروهای ایالات متحده و شوروی به وجود نیامد اما گسترش قدرت نظامی و کشمکش های سیاسی منجر به جنگ نیابتی و درگیری های مهم بین کشورهای پیرو و هم پیمانان این دو ابرقدرت شد، از اصطلاح جنگ سرد برای توصیف این وضعیت استفاده می شود. ریشه های جنگ سرد به پیروزی نیروهای متفقین در جنگ جهانی دوم و پایان اتحاد موقت آمریکا و شوروی علیه آلمان نازی و در ادامه درگیری ایدئولوژیک و ژئوپلتیک دو کشور برای گسترش منطقه نفوذ خود باز می گردد. ترس از دکترین نابودی حتمی طرفین باعث شد تا هیچ یک از دو طرف حمله پیشگیرانه اتمی را آغاز نکنند. به غیر از مسابقه تسلیحات هسته ای و استقرارهای مرسوم نیروهای نظامی دو طرف از راه های دیگر همچون جنگ روانی، پروپاگاندا، جاسوسی، تحریم اقتصادی گسترده، رقابت در مسابقات ورزشی و فناوری مثل رقابت فضایی برای اثبات برتری خود استفاده کردند.
... [مشاهده متن کامل]
ایران پیش از آغاز جنگ سرد در ۱۹۴۶ و حتی پیش از آن در ۱۹۴۱ و میانه جنگ جهانی دوم تبدیل به یکی از صحنه های حضور ایالات متحده آمریکا و شوروی شده بود و پس از آن و با وجود اینکه هیچ گاه به یکی از بازیگران اصلی این جنگ مبدل نشد اما همواره در صحنه رقابت های منطقه ای جنگ سرد حضور داشت. ایران با پایان جنگ جهانی دوم و باقی ماندن ارتش شوروی در ایران که به غائله آذربایجان ختم شد به صحنه درگیری جنگ سرد کشیده شد. حضور آمریکا و بریتانیا در کودتای ۲۸ مرداد ( ۱۹۵۳ ) دیگر بخش بزرگ از تاریخ جنگ سرد بود که در ایران رقم خورد. بعد از کودتای ۱۹۵۳، ایران کاملاً به بلوک غرب پیوست و در ۱۹۵۵ به عضویت پیمان بغداد ( که بعدها سازمان پیمان مرکزی نامیده شد ) درآمد. ایران تا ۱۹۷۹ یعنی انقلاب ۱۳۵۷ یکی از متحدین اصلی آمریکا و بلوک غرب بود. آمریکا و ایران در پروژه ژن تیره به جاسوسی از شوروی می پرداختند و ایران در شورش ظفار در عمان حاضر شد و شورش چریک های چپ گرا را سرکوب کرد. در پی انقلاب ۱۳۵۷ و گروگان گیری در سفارت ایالات متحده آمریکا، ایران تبدیل به یک کشور بی طرف در جنگ سرد شد و حتی در همان ۱۹۷۹ به عضویت جنبش عدم تعهد درآمد. ایران در دهه ۱۹۸۰ تبدیل به تنها کشوری شد که بازی های المپیک تابستانی ۱۹۸۰ در مسکو و بازی های المپیک تابستانی ۱۹۸۴ در لس آنجلس را تحریم کرد. با آغاز جنگ ایران و عراق نوع روابط ایران با آمریکا در پشتیبانی از ایران و یا عراق تأثیرگذار بود و آمریکا تلاش در کنترل جنگ به نحوی که هیچ یک از دو طرف برنده نشود داشت. با سال های پایانی دهه ۱۹۸۰ و تضعیف شوروی و بلوک شرق و انقلاب های ۱۹۸۹ و سپس فروپاشی شوروی و پیمان ورشو در ۱۹۹۱ جنگ سرد به پایان رسید و سیاست های خارجی ایران نیز وارد مرحله نوینی شد.
جنگ سرد به دوره ای از رقابت، تنش و کشمکش ژئوپلیتیک بین اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و متحدانش ( بلوک شرق ) و ایالات متحده آمریکا و متحدانش ( بلوک غرب ) بعد از جنگ جهانی دوم گفته می شود. به طور کلی دوره زمانی جنگ سرد از ۱۹۴۷ و آغاز دکترین ترومن تا فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در ۱۹۹۱ در نظر گرفته می شود. به دلیل آن که در این دوران هرگز درگیری نظامی مستقیم میان نیروهای ایالات متحده و شوروی به وجود نیامد اما گسترش قدرت نظامی و کشمکش های سیاسی منجر به جنگ نیابتی و درگیری های مهم بین کشورهای پیرو و هم پیمانان این دو ابرقدرت شد، از اصطلاح جنگ سرد برای توصیف این وضعیت استفاده می شود. ریشه های جنگ سرد به پیروزی نیروهای متفقین در جنگ جهانی دوم و پایان اتحاد موقت آمریکا و شوروی علیه آلمان نازی و در ادامه درگیری ایدئولوژیک و ژئوپلتیک دو کشور برای گسترش منطقه نفوذ خود باز می گردد. ترس از دکترین نابودی حتمی طرفین باعث شد تا هیچ یک از دو طرف حمله پیشگیرانه اتمی را آغاز نکنند. به غیر از مسابقه تسلیحات هسته ای و استقرارهای مرسوم نیروهای نظامی دو طرف از راه های دیگر همچون جنگ روانی، پروپاگاندا، جاسوسی، تحریم اقتصادی گسترده، رقابت در مسابقات ورزشی و فناوری مثل رقابت فضایی برای اثبات برتری خود استفاده کردند.
... [مشاهده متن کامل]
ایران پیش از آغاز جنگ سرد در ۱۹۴۶ و حتی پیش از آن در ۱۹۴۱ و میانه جنگ جهانی دوم تبدیل به یکی از صحنه های حضور ایالات متحده آمریکا و شوروی شده بود و پس از آن و با وجود اینکه هیچ گاه به یکی از بازیگران اصلی این جنگ مبدل نشد اما همواره در صحنه رقابت های منطقه ای جنگ سرد حضور داشت. ایران با پایان جنگ جهانی دوم و باقی ماندن ارتش شوروی در ایران که به غائله آذربایجان ختم شد به صحنه درگیری جنگ سرد کشیده شد. حضور آمریکا و بریتانیا در کودتای ۲۸ مرداد ( ۱۹۵۳ ) دیگر بخش بزرگ از تاریخ جنگ سرد بود که در ایران رقم خورد. بعد از کودتای ۱۹۵۳، ایران کاملاً به بلوک غرب پیوست و در ۱۹۵۵ به عضویت پیمان بغداد ( که بعدها سازمان پیمان مرکزی نامیده شد ) درآمد. ایران تا ۱۹۷۹ یعنی انقلاب ۱۳۵۷ یکی از متحدین اصلی آمریکا و بلوک غرب بود. آمریکا و ایران در پروژه ژن تیره به جاسوسی از شوروی می پرداختند و ایران در شورش ظفار در عمان حاضر شد و شورش چریک های چپ گرا را سرکوب کرد. در پی انقلاب ۱۳۵۷ و گروگان گیری در سفارت ایالات متحده آمریکا، ایران تبدیل به یک کشور بی طرف در جنگ سرد شد و حتی در همان ۱۹۷۹ به عضویت جنبش عدم تعهد درآمد. ایران در دهه ۱۹۸۰ تبدیل به تنها کشوری شد که بازی های المپیک تابستانی ۱۹۸۰ در مسکو و بازی های المپیک تابستانی ۱۹۸۴ در لس آنجلس را تحریم کرد. با آغاز جنگ ایران و عراق نوع روابط ایران با آمریکا در پشتیبانی از ایران و یا عراق تأثیرگذار بود و آمریکا تلاش در کنترل جنگ به نحوی که هیچ یک از دو طرف برنده نشود داشت. با سال های پایانی دهه ۱۹۸۰ و تضعیف شوروی و بلوک شرق و انقلاب های ۱۹۸۹ و سپس فروپاشی شوروی و پیمان ورشو در ۱۹۹۱ جنگ سرد به پایان رسید و سیاست های خارجی ایران نیز وارد مرحله نوینی شد.
