آپوپتوز. آپوپتوز یاخزان یاخته ای [ ۱] ( به انگلیسی: Apoptosis ) یا آپوپتوزیس، گونه ای از مرگ سلولی یا زوال سلولی طی فرایند مرگ برنامه ریزی شدهٔ سلول است که در جانداران پرسلولی به وقوع می پیوندد که اصطلاحا آنرا خودکشی سلولی هم مینامند.
سازوکار مرگ برنامه ریزی شدهٔ سلول های دوهسته ای که در پی سازوکارهای درون سلولی و به ویژه قطعه قطعه شدن ژنگان رخ می دهد را آپوپتوز یا مرگ برنامه ریزی شدهٔ سلول ( programmed cell death ) می گویند.
آپوپتوز روندی فیزیولوژیک و زیستی برای نمو فعّال و طبیعی و همچنین حفظ هموستازی می باشد. در مواردی که زنده ماندن یک سلول، موجودیّت موجود زنده را به خطر بیندازد، سلول با مرگ برنامه ریزی شده، خودکشی می کند. زمانی که سلول تحت تأثیر عوامل مختلف محیطی یا حتی درونی همانند پرتوهای یونیزه کننده، داروهای کُشندهٔ سلول ( در درمان سرطان ها ) هایپرترمی، هورمون های گلوکوکورتیکوئیدی و غیره قرار می گیرد درونمایهٔ آن از جمله دی ان ای، دستخوش تغییراتی می شوند که در صورت ادامهٔ حیات آن منجر به ناهنجاری هایی شدیدی از جمله سرطانی شدن سلول می شوند. عوامل دیگری نظیر برخی باکتری های بیماریزای داخل سلولی مانند سالمونلا، شیگلا، لیستریا، لژیونلا و … نیز در هنگام عفونت زایی خود با تغییر، در برخی مسیرهای متابولیکی و زیست شیمیایی داخل سلولی می توانند، در هدایت سلول به سمت این نوع خاص از مرگ مؤثر باشند.
مرگ برنامه ریزی شدهٔ سلولی، از طریق مسیرهای مختلفی، برانگیخته می شود، برای مثال زمانی که سلول کشنده طبیعی ( یکی از انواع لنفوسیت T ) به سلول های سرطانی یا آلوده به ویروس متصل می شود پروتئینی به نام پرفورین ترشح می کند. این پروتئین منفذی در غشای سلول ایجاد کرده و آنزیم القا کننده مرگ برنامه ریزی شده وارد سلول می شود و با به راه انداختن زنجیره ای از واکنش های بهم پیوسته باعث مرگ برنامه ریزی شدهٔ سلول می شود. برخی از این مسیرها در اثر اتّصال لیگاندهایی به گیرنده های سطح سلول، و برخی دیگر از این مسیرها در اثر فقدان برخی فاکتورهای رشد، راه اندازی می شوند. آسیب های شدید به مادّهٔ ژنتیکی سلول نیز، می تواند مسیرهای مختلفی، که منجر به اپوپتوز می شوند، را راه اندازی کند. اپوپتوز یک روند فیزیولوژیک مرگ سلول است که در اثر فعال شدن آنزیم های گروه کاسپاز رخ می دهد. نسبت درون سلولی پروتئین های مشوق اپوپتوز مانند ( BAXیا Bak ) به پروتئین های ضد اپوپتوز مانند ( BCL_2 ) تعیین کننده حساسیت سلول نسبت به آپوپتوز می باشد.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفسازوکار مرگ برنامه ریزی شدهٔ سلول های دوهسته ای که در پی سازوکارهای درون سلولی و به ویژه قطعه قطعه شدن ژنگان رخ می دهد را آپوپتوز یا مرگ برنامه ریزی شدهٔ سلول ( programmed cell death ) می گویند.
آپوپتوز روندی فیزیولوژیک و زیستی برای نمو فعّال و طبیعی و همچنین حفظ هموستازی می باشد. در مواردی که زنده ماندن یک سلول، موجودیّت موجود زنده را به خطر بیندازد، سلول با مرگ برنامه ریزی شده، خودکشی می کند. زمانی که سلول تحت تأثیر عوامل مختلف محیطی یا حتی درونی همانند پرتوهای یونیزه کننده، داروهای کُشندهٔ سلول ( در درمان سرطان ها ) هایپرترمی، هورمون های گلوکوکورتیکوئیدی و غیره قرار می گیرد درونمایهٔ آن از جمله دی ان ای، دستخوش تغییراتی می شوند که در صورت ادامهٔ حیات آن منجر به ناهنجاری هایی شدیدی از جمله سرطانی شدن سلول می شوند. عوامل دیگری نظیر برخی باکتری های بیماریزای داخل سلولی مانند سالمونلا، شیگلا، لیستریا، لژیونلا و … نیز در هنگام عفونت زایی خود با تغییر، در برخی مسیرهای متابولیکی و زیست شیمیایی داخل سلولی می توانند، در هدایت سلول به سمت این نوع خاص از مرگ مؤثر باشند.
مرگ برنامه ریزی شدهٔ سلولی، از طریق مسیرهای مختلفی، برانگیخته می شود، برای مثال زمانی که سلول کشنده طبیعی ( یکی از انواع لنفوسیت T ) به سلول های سرطانی یا آلوده به ویروس متصل می شود پروتئینی به نام پرفورین ترشح می کند. این پروتئین منفذی در غشای سلول ایجاد کرده و آنزیم القا کننده مرگ برنامه ریزی شده وارد سلول می شود و با به راه انداختن زنجیره ای از واکنش های بهم پیوسته باعث مرگ برنامه ریزی شدهٔ سلول می شود. برخی از این مسیرها در اثر اتّصال لیگاندهایی به گیرنده های سطح سلول، و برخی دیگر از این مسیرها در اثر فقدان برخی فاکتورهای رشد، راه اندازی می شوند. آسیب های شدید به مادّهٔ ژنتیکی سلول نیز، می تواند مسیرهای مختلفی، که منجر به اپوپتوز می شوند، را راه اندازی کند. اپوپتوز یک روند فیزیولوژیک مرگ سلول است که در اثر فعال شدن آنزیم های گروه کاسپاز رخ می دهد. نسبت درون سلولی پروتئین های مشوق اپوپتوز مانند ( BAXیا Bak ) به پروتئین های ضد اپوپتوز مانند ( BCL_2 ) تعیین کننده حساسیت سلول نسبت به آپوپتوز می باشد.
wiki: آپوپتوز