اهرام مصر

هرم های مصری از مهم ترین و باشکوه ترین سازه های بر جای مانده از تمدن مصر باستان هستند که نمادهای این تمدن نیز به شمار می روند. تعداد ۱۳۸ هرم شناخته شده تا سال ۲۰۰۸ در مصر موجود بودند[ ۱] که بیشتر آن ها آرامگاه فرعون ها و شهبانوهایشان در دوره های دودمانی کهن و میانه هستند.
نخستین هرم های ساخته شده در مصر در سقاره، شمال غربی ممفیس قرار دارند. قدیمی ترین این هرم ها، هرم جوزر است که مربوط به شاه جوزر از دودمان سوم می شود. هرم و مجموعه آرامگاه کنار آن توسط وزیر دانشمند جوزر، ایمهوتپ، طراحی و ساخته شدند و قدیمی ترین سازه های ساخته شده توسط بشر از سنگ تراش خورده به شمار می روند. [ ۲]
نامدارترین هرم های مصری اما مجموعه اهرام جیزه هستند که در منطقه جیزه در حومه قاهره قرار دارند و از بزرگ ترین سازه های ساخته شده در تاریخ بشر به شمار می روند. این هرم های سه گانه تنها بناهای بازمانده از میان هفت عجایب جهان باستان هستند که هنوز بر جای مانده اند. [ ۳]
اهرام مصر با نیروی کار بردگان ساخته نشده اند. شواهد باستان شناسی نشان می دهد که کارگران متفاوت شامل کارگران حرفه ای و کشاورزان فقیر در خارج از فصل کشاورزی در بنای اهرام استفاده می شدند. این نظریه که از بردگان استفاده می شده است از نوشته های هرودوت مورخ یونان باستان سرچشمه گرفته است، و این ایده که بردگان اسرائیلی به طور خاص استفاده می شدند قرن ها پس از ساخت اهرام به وجود آمد. [ ۴] [ ۵] [ ۶] [ ۷] [ ۸] [ ۶] [ ۸] [ ۹]
در سال ۱۸۴۲، کارل ریچارد لپسیوس نخستین فهرست از هرم های موجود در مصر را تهیه کرد؛ فهرستی که به نام فهرست هرم های لپسیوس شناخته می شود. در این فهرست تعداد ۶۷ هرم شمرده شده اند با این حال نه تنها از آن هنگام تاکنون تعداد بیشتری هرم در این کشور پیدا شده اند که چندین سازه ای که لپسیوس زیر عنوان هرم طبقه بندی کرده بود امروزه دیگر به عنوان «هرم» شناخته نمی شوند. تا نوامبر سال ۲۰۰۸، تعداد ۱۱۸ هرم در مصر شناسایی شدند. [ ۱۰]
همهٔ هرم های مصر، جز هرم کوچکی مربوط به دودمان سوم که در زاویة المیتین قرار دارد، در سوی غربی رود نیل واقع شده اند. اغلب چندین هرم در یک منطقه ساخته می شدند. مهم ترین این مناطق در زیر فهرست شده اند:
ابو رواش مکان قرار گرفتن شمالی ترین هرم مصر یعنی هرم جدفرع، پسر و جانشین شاه خوفو، است. در گذشته گمان بر این می رفت که این هرم هیچ گاه کامل نشده بوده است، با این حال امروزه باور بر این است که نه تنها هرم کامل ساخته شده بوده که در بزرگی به اندازه هرم منکورع بوده. از این رو این هرم را می توان یکی از بزرگ ترین هرم های ساخته شده در تاریخ مصر قلمداد کرد. [ ۱۱]

اَهْرامِ مصر
اَهْرامِ مصر
سه هِرَم عظیم و باشکوه از فراعنۀ سلسلۀ چهارم در مصر باستان به نام های خوفوع (خئوپوس)، خَفْرَع (خفرن) و مَنْکورَع (موکرینوس)، واقع در جیزه (گیزا) در غرب قاهره، و از عجایب هفتگانۀ جهان. این هرم های رمزگونه که از حدود ۲۵۵۰پ م ساخته شده اند، نمادهای حکمت ازلی، سرزمین مصر، پایداری ابدی و فنون جادوگری بودند. اهرام ثلاثه نقطۀ اوج و تکامل معماری مقابر مصر در دورۀ پادشاهی کهن است که با بنای مصطبه ها (مقابر اولیۀ مصریان که اغلب آجری یا سنگی بودند) آغاز شد و با هرم پلکانی زوسر پیشرفت کرد. برای ساختن اهرام، تعدادی شیب راهۀ آجرفرش احداث کردند و تخته سنگ های آهکی را که از معادن آن سوی نیل با قایق به آن جا می آورند، احتمالاً با استفاده از غلطک های چوبی روی این شیب راهه ها به بالا انتقال می دادند. همۀ سنگ های عظیم به کار رفته در ساخت اهرام، بدون ملاط در کنار یکدیگر کار گذاشته شده اند. در جلوی هر هرم، معبد کوچکی قرار داشت که با گذرگاهی سنگ فرش به معبدی دیگر، که در درۀ نیل و در حاشیۀ مزارع واقع بود، می پیوست. در دو سوی اهرام، هرم هایی کوچک با طرحی منظم و دقیق وجود داشت که ویژۀ اعضای خاندان سلطنتی بود و تعدادی مصطبه نیز به مقام های بلندپایۀ درباری اختصاص داشت. جهت هرم های سه گانه، شمالی ـ جنوبی است؛ هرم های خوفوع و خفرع نیز بر روی محوری مایل در امتداد یکدیگر ساخته شده اند. ۱. هرم خوفوع: خوفوع دومین پادشاه سلسلۀ چهارم بود که از حدود ۲۵۵۱پ م نزدیک به ربع قرن بر مصر حکومت کرد. وی مجموعۀ جیزه را نزدیک قاهره و شهر تاریخی و کهن ممفیس، پایه گذاری کرد. این مجموعه دارای پنج عنصر اصلی است؛ اهرام خوفوع، خفرع و منکورع، تندیس ابوالهول و معبد درّه ای هرم خفرع. از اهرام ثلاثه، هرم خوفوع کهن ترین و بزرگ ترین است و تاریخ ساخت آن به حدود ۲۵۷۰پ م بازمی گردد. ارتفاع کنونی این هرم حدود۱۳۷.۱۸ متر است و قاعدۀ هرم،۵.۳۷ هکتار زمین را دربر گرفته است. ۲. هرم خَفْرع: خفرع که چهارمین پادشاه سلسلۀ چهارم بود از حدود ۲۵۵۸پ م به مدت ۲۶سال بر مصر حکومت کرد. وی دومین هرم بزرگ جیزه و تندیس عظیم ابوالهول را در حدود ۲۵۳۰پ م بنا نهاد. هرم خفرع که در جنوب غربی هرم خوفوع واقع شده است،۱۳۶.۵ متر ارتفاع (بلندی کنونی آن) دارد، اما به سبب واقع شدن بر سطحی بلندتر نسبت به هرم خوفوع، مرتفع تر به نظر می رسد. در دورۀ تابستان، ساخت ورودی در بخش شمالی اهرام، رو به سوی ستارۀ قطبی، بخشی از مقررات دینی بوده است؛ در تمامی هرم ها، به جز هرم خفرع که در پهلوی شمالی دارای دو ورودی است، این مسئله رعایت شده است. ۳. هرم مَنکورع: منکورع پنجمین پادشاه سلسلۀ چهارم و پسر خفرع بود که از حدود ۲۵۳۲پ م به مدت ۲۹ سال بر مصر حکومت کرد. وی در حدود ۲۵۱۰پ م کوچک ترین هرم را در فلات جیزه بنا نهاد که سومین هرم از مجموعۀ اهرام سه گانه است. این هرم۶۶.۵ متر ارتفاع داشته که امروزه به ۶۲ متر کاهش یافته است. این هرم دارای سنگ های دورنگ (سنگ های آهکی سفید و سنگ های گرانیتی سرخ فام)، تنها هرم سلسلۀ چهارم پادشاهی مصر است که دارای شانزده ردیف سنگچین از جنس گرانیت است. از دیگر عناصر قابل ذکر در مجموعۀ جیزه، می توان به مجسمۀ اعجاب آور ابوالهول (تندیس مرگ) که پاسدار و نگهبان اهرام نیز خوانده می شود، و نیز معبد دره ای هرم خفرع که یکپارچه از سنگ خارای سرخ صیقلی با کف پوش هایی از مرمر سفید ساخته شده است، اشاره کرد.