انقوزه

میوهٔ آنقوزه دارای دو تخم به رنگ قهوه ایی تیره و سیاه، بیضی کمی پهن و بسیار بدبو است. با تیغ زدن یا قطع ریشه یا قسمت پایین ساقه و یقهٔ گیاه در پایانی بهار، شیرهٔ بسیار بدبو در میانی تابستان بیرون می آید که در کنار هوا کم کم سفت می شود که همان آنغوزه است. آنقوزه در زمین های بائر و خشک و آهکی پهنای گرم آسیا می روید. بومی استپ های ایران و افغانستان است. در ایران؛ در شهرستان کوهسرخ استان خراسان رضوی در روستای دهمیان، بلوچستان و باختری مختلف جنوب ایران، مانند کرمان، راور، سرچهان، آباده، نائین می روید. گونه های دیگری از گیاه Ferula نیز در ایران می رویند که از آن ها نیز آنغوزه گرفته می شود و به صورت گونه های جداگانه یا واریته هایی از یک گونه شناخته شده اند مانند F. foetida Regel. , F. alliacea Boiss. , F. Kuma و F. Kurdica Pol.
گونهٔ F. foetida در دامغان، بلوچستان، خراسان، شاهرود، میامی و سبزوار و در زرین دشت فارس شناسایی شده و زیر گونه دسته ای است که آنغوزهٔ منتن بنام خراسان را می دهد.
این گونه را در شهر دیباج و کنار آن ( چهارده کلاته و دهستان رودبار ) به نام محلی «اشتلغاز» یا «اشترغاز» می شناسند و هواداران زیادی در تهیه خوراک های سنتی دارد. بوته این گونه در برابر با سایر گونه ها، بلندای کمتری داشته و از بو و اسانس بیشتری برخوردار است.
گونهٔ F. alliacea در خراسان و کرمان شناسایی شده است.
گونهٔ F. Kurdica در کوه های ساوجبلاغ و روستا سولان همدان که کوهی به همین ناموجود داردکماه زار و در آذربایجان غربی زیاد است صمغ آن به اندازهٔ یک باقلاست و بوی Baume de peru می دهد بدین سان بوی تند لیمو دارد این گیاه با نام محلی «بی وزا» نامیده می شود.
گونهٔ F. Kuma که در بلندای سرشیو، سقز کردستان، بلندی اورامانات، کوه های بی بَرسَن و پوکیده، کردستان و همچنین در کهگیلویه و لرستان فراوان است و سبزه های پربهایی است و برای چاق کردن اسب و گاو علوفهٔ خوبی است. نام محلی آن «کَما» و «ویه» است.