انقلاب پرولتری ( به انگلیسی: Proletarian revolution ) به انقلابی اجتماعی گفته می شود که در آن طبقهٔ کارگر یا پرولتاریا سعی در براندازی حاکمیت طبقهٔ بورژوازی دارد. سوسیالیست ها، کمونیست ها و آنارشیست ها از ایدهٔ انقلاب پرولتری پشتیبانی می کنند.
... [مشاهده متن کامل]
کارل مارکس و فریدریش انگلس در مانیفست حزب کمونیست در سال ۱۸۴۸ به انقلاب طبقهٔ پرولتاریا برای «واژگونی مقتدرانهٔ تمامی شرایط موجود» که اشاره ای به حاکمیت بورژوازی است، اشاره می کنند. آن ها پرولتاریا را تنها طبقهٔ واقعاً انقلابی می دانند که می تواند علیه نظام حاکم دست به شورش بزند.
ولادیمیر لنین در ۱۹۱۸ در کتاب «انقلاب پرولتری و کائوتسکی مرتد»، ایدهٔ انقلاب پرولتری را بسط و گسترش می دهد. او در این کتاب انقلاب اکتبر روسیه را انقلابی پرولتری می خواند. لنین بر عوامل سازمان، رهبری و اراده برای ایجاد انقلاب پرولتری تاکید می کند و آن ها را ضروری می داند.
مارکسیست ها معتقدند که انقلاب های پرولتری می توانند در تمام کشورهای سرمایه داری اتفاق بیفتند. می توان این برداشت از انقلاب های پرولتری را به مفهوم انقلاب جهانی مرتبط دانست.
شاخهٔ لنینیستی تفکر مارکسیسم استدلال می کند که یک انقلاب پرولتری باید توسط انقلابیون حرفه ای که کاملاً متعهد به اهداف کمونیسم هستند رهبری شود. این نیرو که ولادیمیر لنین آن را نیروی پیشتاز می نامد نیرویی سیاسی است که رهبری و سازماندهی طبقهٔ کارگر را پیش از انقلاب و طی آن به عهده می گیرد.
تروتسکیست ها نیز چنین نیروی پیشتازی را لازمهٔ کسب قدرت سیاسی پس از انقلاب می دانند. لئون تروتسکی در سال ۱۹۲۴ در مقاله ای به لزوم وجود حزب برای تسخیر قدرت پس از انقلاب پرولتری اشاره می کند. او وجه تمایز انقلاب پرولتری از دیگر انقلاب ها را حضور پرولتاریا به عنوان نیروی تهاجمی اصلی و هدایتگر انقلاب می داند.
دیگر شاخه های تفکر مارکسیستی مانند لوکزامبورگیسم با ایدهٔ لنین در مورد نیروی پیشتاز مخالف هستند و اصرار دارند که کل طبقهٔ کارگر، یا حداقل قسمت عمده ای از آن، باید عمیقاً با انقلاب درگیر شوند و به اندازهٔ انقلابیون حرفه ای به اهداف سوسیالیستی یا کمونیستی متعهد باشند تا یک انقلاب پرولتری انجام شود. برای رسیدن به چنین هدفی، آن ها در پی ایجاد جنبش های جمعی طبقهٔ کارگر هستند که بخش مهمی از آن طبقه به عضویت آن درآمده باشند. رزا لوکزامبورگ حزب پیشتاز لنین را موجب تبعیت کورکورانهٔ اعضا و جدایی بین رهبری و بدنهٔ جنبش می دانست. او فکر می کرد قدرت گرفتن چنین حزبی نهایتاً به دیکتاتوری ختم می شود.
... [مشاهده متن کامل]
کارل مارکس و فریدریش انگلس در مانیفست حزب کمونیست در سال ۱۸۴۸ به انقلاب طبقهٔ پرولتاریا برای «واژگونی مقتدرانهٔ تمامی شرایط موجود» که اشاره ای به حاکمیت بورژوازی است، اشاره می کنند. آن ها پرولتاریا را تنها طبقهٔ واقعاً انقلابی می دانند که می تواند علیه نظام حاکم دست به شورش بزند.
ولادیمیر لنین در ۱۹۱۸ در کتاب «انقلاب پرولتری و کائوتسکی مرتد»، ایدهٔ انقلاب پرولتری را بسط و گسترش می دهد. او در این کتاب انقلاب اکتبر روسیه را انقلابی پرولتری می خواند. لنین بر عوامل سازمان، رهبری و اراده برای ایجاد انقلاب پرولتری تاکید می کند و آن ها را ضروری می داند.
مارکسیست ها معتقدند که انقلاب های پرولتری می توانند در تمام کشورهای سرمایه داری اتفاق بیفتند. می توان این برداشت از انقلاب های پرولتری را به مفهوم انقلاب جهانی مرتبط دانست.
شاخهٔ لنینیستی تفکر مارکسیسم استدلال می کند که یک انقلاب پرولتری باید توسط انقلابیون حرفه ای که کاملاً متعهد به اهداف کمونیسم هستند رهبری شود. این نیرو که ولادیمیر لنین آن را نیروی پیشتاز می نامد نیرویی سیاسی است که رهبری و سازماندهی طبقهٔ کارگر را پیش از انقلاب و طی آن به عهده می گیرد.
تروتسکیست ها نیز چنین نیروی پیشتازی را لازمهٔ کسب قدرت سیاسی پس از انقلاب می دانند. لئون تروتسکی در سال ۱۹۲۴ در مقاله ای به لزوم وجود حزب برای تسخیر قدرت پس از انقلاب پرولتری اشاره می کند. او وجه تمایز انقلاب پرولتری از دیگر انقلاب ها را حضور پرولتاریا به عنوان نیروی تهاجمی اصلی و هدایتگر انقلاب می داند.
دیگر شاخه های تفکر مارکسیستی مانند لوکزامبورگیسم با ایدهٔ لنین در مورد نیروی پیشتاز مخالف هستند و اصرار دارند که کل طبقهٔ کارگر، یا حداقل قسمت عمده ای از آن، باید عمیقاً با انقلاب درگیر شوند و به اندازهٔ انقلابیون حرفه ای به اهداف سوسیالیستی یا کمونیستی متعهد باشند تا یک انقلاب پرولتری انجام شود. برای رسیدن به چنین هدفی، آن ها در پی ایجاد جنبش های جمعی طبقهٔ کارگر هستند که بخش مهمی از آن طبقه به عضویت آن درآمده باشند. رزا لوکزامبورگ حزب پیشتاز لنین را موجب تبعیت کورکورانهٔ اعضا و جدایی بین رهبری و بدنهٔ جنبش می دانست. او فکر می کرد قدرت گرفتن چنین حزبی نهایتاً به دیکتاتوری ختم می شود.
