انرژی یونش

مقدار انرژی لازم برای جدا کردن یک مول الکترون از یک مول اتم در حالت گازی و تبدیل آن به یک مول یون یکبار مثبت ( کاتیون ) در حالت گازی را انرژی یونش یا یونیزاسیون می گویند که اولین انرژی یونش است. اگر دومین الکترون از اتم جدا شود، به آن انرژی یونش دوم گویند. به همین صورت سومین، چهارمین و. . . انرژی یونش تعریف می شود. عوامل مؤثر بر مقدار انرژی یونش عبارت اند از:
۱ - عدد کوانتومی اصلی ( n )
۲ - بار مؤثر هسته ( B )
انرژی نخستین یونش کمتر از انرژی یونش دوم و به همین ترتیب انرژی یونش های بعدی از انرژی یونش های قبلی کمتر است.
واحد انرژی یونش برای هر الکترون منفرد بر حسب الکترون ولت ( اتم/ev ) و برای یک مول الکترون ( 6. 02x10^23 الکترون ) که از یک مول اتم ( 6. 02x10^23 اتم ) عنصر جدا شود بر حسب Kj/mol بیان می گردد.
ترتیب انرژی یونش در عناصر یک دوره:انرژی یونش در یک دوره از چپ به راست به تدریج افزایش می یابد. به آن قسمت هایی از منحنی که به عناصر دوره دوم ( از Li تا Ne ) ، دوره سوم ( ازNa تا Ar ) و الی آخر تعلق دارد. توجه کنید که انرژی یونش به این سبب افزایش می یابد که اتم ها به تدریج کوچکتر می شوند و بار مؤثر هسته به تدریج افزایش می یابد، در نتیجه جدا کردن الکترون به تدریج دشوارتر می شود. ترتیب انرژی یونش در عناصر یک گروه در عناصر نماینده، به طور کلی انرژی یونش بین عناصر یک گروه از بالا به پایین کاهش می یابد. عناصر گروه فلزات قلیایی ( Cs، Rb، K، Na، Li ) و عناصر گروه صفر ( Rn، Xe، Kr، Ar، Ne، He ) به صورت کمینه و بیشینه منحنی نشان داده شده اند. در هر گروه به تدریج از اتمی به اتم پایینتر می رویم، بار هسته، افزایش می یابد، اما اثر آن تا حد زیادی از طریق افزایش تعداد الکترون های پوسته زیرین که اثر پوششی دارند، حذف می شود. در حالیکه اتم ها بزرگتر می شوند، الکترونی که باید یونیده شود، در فاصله ای دورتر از هسته قرار می گیرد، در نتیجه جدا شدن الکترون آسان تر شده، انرژی یونش کاهش می یابد.
انرژی یونش عناصر واسطه در یک دوره به سرعت مشابه با عناصر نماینده افزایش پیدا نمی کند. انرژی یونش عناصر واسطه درونی، کم و بیش ثابت می ماند. در این دو دسته عناصر، الکترون متمایزکننده به پوسته های درونی اضافه می شود. افزایش اثر پوششی حاصل، وضعیت انرژی یونش در عناصر واسطه و واسطه درونی را توجیه می کند. اتم فلزات در واکنش های شیمیایی معمولاً الکترون از دست می دهند و به یون های مثبت تبدیل می شوند. اتم غیرفلزات معمولاً به این ترتیب عمل نمی کنند. بنابراین فلزات عناصری با انرژی یونش نسبتا کم و غیرفلزات عناصری با انرژی یونش نسبتا زیادند. انرژی دومین یونش بحثهای ما تاکنون مربوط به انرژی اولین یونش بوده است. انرژی دومین یونش هر عنصر انرژی لازم برای جدا کردن یک الکترون از یون +1 آن عنصر است.