اندرونی و بیرونی

(یا: اندرون و بیرون) دو بخشِ عمدۀ بناهای مسکونی در معماری سنتی ایرانی. اندرونی، که آن را حَرَم نیز می خواندند، محوطه ای بود که زنان و دخترانِ خانواده بیشترین وقت خود را در آن می گذراندند، و بیرونی، به تعبیری، محوطۀ حیاطِ خانه بود که مردان غریبه به هیچ وجه اجازۀ عبور از آن، و ورود به محوطۀ اندرونی را نداشتند. در خانه های وسیع تر، معمولاً دو حیاط وجود داشت: حیاطِ اندرونی و حیاطِ بیرونی. حیاطِ بیرونی مخصوصِ خدم و حَشَم مذکر، و حیاط اندرونی مخصوص خدم و حشم مؤنث بود. اتاق های اصلی خانه در محوطۀ اندرونی قرار داشت. جز اتاق های مخصوص خدم و حشم و طویله ها و حمام سرخانه، اتاقی مخصوص پذیرایی از مردانِ غریبه نیز در محوطۀ بیرونی بنا شده بود. در مجالس، زنان در اندرونی، و مردان در بیرونی جای می گرفتند. در برخی خانه ها دو محوطۀ اندرونی و بیرونی با حیاط خلوتی از هم جدا می شد.