اندره مارتینه

آندره مارتینه. آندره مارتینه ( به فرانسوی: André Martinet ) ( زادهٔ ۱۲ آوریل ۱۹۰۸ – درگذشتهٔ ۱۶ ژوئیهٔ ۱۹۹۹ ) زبان شناس برجستهٔ فرانسوی و یکی از پیشگامان زبان شناسی نقش گرا است. او یکی از اعضای مکتب زبان شناسی پراگ به شمار می رود. مارتینه سردبیر مجلهٔ وُرد ( Word ) بود که در نیویورک چاپ می شد. مهم ترین دستاورد او در زبان شناسی آن است که از سطح توصیف زبانی فراتر رفت و وارد حوزهٔ تبیین شد. [ ۱]
پدر و مادر مارتینه هر دو معلم بودند. از همان کودکی به مسائل دو زبانگی علاقه مند بوده است. او از یازده سالگی به پاریس رفت و پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی در سوربن[ ۲] و به دنبال موفقیت در امتحان Agregation و یافتن صلاحیت تدریس رسمی در دبیرستان ها و رشته های دانشگاهی، در سال ۱۹۳۷ موفق به دریافت دکتری دولتی از دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه پاریس می شود. پایان نامه اصلی وی با عنوان «مشدّدسازی هم خوان ها با منشأ بیانی در زبان های ژرمنی»، بعدها پایه و اساس کتاب «دگرگونی های آوایی» را در سال ۱۹۵۵ تشکیل می دهد و پایان نامه دیگرش در خصوص «ساختار واجگانی واژه در زبان دانمارکی» است. همسر اول آندره مارتینه دانمارکی است و اقامت وی در دانمارک باعث آشنایی او با این زبان می شود و این امر منجر به دوستی وی با لویی یلمزلف، زبانشناس دانمارکی می گردد[ ۳] .
مارتینه مفهوم تجزیهٔ دوگانه را در تقطیع عناصر زبانی به دو سطح عناصر معنامند و نقش مند از یک سو و عناصر فاقد معنا اما ممیزِ معنا ( یعنی همان واجها ) از سوی دیگر معرفی کرد.
مارتینه در فعالیت های زبان شناختیِ خود، از سطح توصیف فراتر رفت و کوشید برای فرایندهای زبانی تبیین به دست دهد. او دو نیروی حاکم بر تحولات زبانی را معرفی کرد که به صورتی متعادل در زبان به کار می روند و اقتصاد زبانی را به وجود می آورند. یکی از این نیروها، «اصل کم کوشی» است و دیگری «اصل حداکثر کارایی ارتباطی». این دو نیرو به ویژه در رده شناسی زبانی به عنوان دو انگیزه و نیروی در تعامل و مؤثر در تغییرات زبانی مطرح هستند. [ ۴]
• مبانی زبان شناسی عمومی: اصول و روش های زبان شناسی نقشگرا، ترجمهٔ هرمز میلانیان، تهران: انتشارات هرمس، ۱۳۸۰
• تراز دگرگونی های آوایی: جستاری در واج شناسی درزمانی، ترجمهٔ هرمز میلانیان، تهران: انتشارات هرمس، ۱۳۸۰
• دیدی نقش گرا از زبان ( ۱۹۶۲ )
• زبانشناسی همزمانی ( ۱۹۶۵ )
• جستاری چند در نحو نقشگرا ( ۱۹۷۵ )
• نقش و پویایی زبان ها ( ۱۹۸۹ )
• خاطرات یک زبانشناس: زندگی در کنار زبان ها ( ۱۹۹۳ )
• کلیات نحو ( ۱۹۷۵ )
• تحول زبان ها و بازسازی آنها ( ۱۹۷۵ )