اندازه دانه

اندازه دانه یا اندازه ذرات ( انگلیسی: Grain size ) به قطر دانه ها و ذرات رسوب یا قطعات سنگ شده در سنگ های آواری گفته می شود. اصطلاح اندازه دانه همچنین به دیگر مواد دانه ای نیز گفته می شود که در این حالت با اندازه کریستالیت که اشاره به اندازه بلور درون ذرات یا دانه ها دارد متفاوت است. اندازه مواد دانه ای ممکن است از ذرات بسیار کوچک کلوئیدی تا رس، سیلت، ماسه، شن تا تخته سنگ های بزرگ متفاوت باشد.
طبقه بندی دانه ها از روی بلندترین قطر آنها صورت می گیرد که برای اولین بار توسط ادون و ونتورت ارائه شده است. بازه اندازه دانه ها به طبقاتی تقسیم می شود که در مقیاس ونتورت هرکدام دارای نام مشخصی هستند و در ایالات متحده آمریکا از آن استفاده می شود. مقیاس ونتورت یک مقیاس لگاریتمی است که در آن، حد هر درجه دو برابر بزرگ تر از حد درجه کوچک تر بعدی است. مقیاس فی ( phi ) که با ( φ ) نشان داده می شود، گونه ای تغییریافته از مقیاس ونتورت است که توسط ویلیام کرومبین در سال ۱۹۳۷ ابداع شد. مقیاس فی نیز یک مقیاس لگاریتمی برای تقسیم بندی قطر دانه ها است که از تبدیل مقیاس ونتورت پدید آمده است. مقیاس فی عبارت است از لگاریتم منفی قطر ذره در مبنای دو. [ ۱]
طبقه بندی اعلام شده توسط سازمان بین المللی استانداردسازی ( ISO 14688 - 1:2002 ) بر مفهوم بنیادی شناسایی و طبقه بندی خاک بر اساس مواد تشکیل دهنده و ویژگی های آن استوار است و اغلب در کاربردهای مهندسی خاک از آن استفاده می شود.