گروهی متشکل از علاقه مندان ادبیات، که برای بحث دربارۀ موضوعات ادبی گردهم می آیند. تاریخ انجمن های ادبی معتبر ملی در انگلستان به عصر الیزابت برمی گردد؛ زمانی که ادموند اسپنسرو فیلیپ سیدنی، آرِئوپاگوسرا تشکیل دادند. باشگاه ادبی ساموئل جانسوندر قرن ۱۸ تأسیس شد. انجمن های ادبی مهم در انگلستان با تاریخ تأسیس آن ها عبارت اند از انجمن فرهنگ عامه(۱۸۷۸)، انجمن مؤلفان(۱۸۸۴)، کانون انگلیسی(۱۹۰۶)، انجمن شعر(۱۹۰۹)، انجمن بین المللی قلم(۱۹۲۱)، و مجمع ملی کتاب(۱۹۲۵). انجمن های ادبی دیگری نیز برای موضوع های خاص تشکیل شد، مانند انجمن متون قدیم انگلیسیو کانون آثار کلاسیک؛ همچنین انجمن هایی ادبی برای بررسی آثار مؤلفان خاص. مهم ترین انجمن های ادبی امریکایی عبارت اند از بوستون آتینیوم(۱۸۰۷)، انجمن آثار قدیم امریکایی(۱۸۱۲)، انجمن فرهنگ عامۀ امریکایی(۱۸۸۸)، انجمن گویش های امریکایی(۱۸۸۹)، مؤسسه ملی هنر و ادبیات(۱۸۹۸)، انجمن کتاب دوستان(۱۹۰۱)، بنیاد کارْنِگی واشینگتن(۱۹۰۲)، آکادمی هنر و ادبیات امریکا(۱۹۰۲)، و انجمن شعر امریکا(۱۹۲۵). انجمن های ادبی امریکایی دیگری نیز برای بررسی آثار نویسندگانی خاص تأسیس شده است.
انجمن ادبی در ایران. برگزاری انجمن های ادبی در ایران تاریخی به قدمت زبان فارسی دری دارد؛ این گردهم آیی ها، که روایت های بسیاری از برگزاری آن ها، اغلب آمیخته به افسانه، در تذکره ها منعکس شده است، یا مجمعی کوچک از شاعران بوده است، یا در دربارها منعقد می شده است. برخی انجمن ها چندین سال به حیات خود ادامه می دادند، اما تقریباً هیچ کدام به نهادی مستقل بدل نمی شدند. با این همه، انجمن های ادبی میدانگاه های اصلی عرضۀ افکار و سبک های نو بوده اند؛ مثلاً، شاعران محفل میرسیدعلی مشتاق ( ـ۱۱۷۱ق) در اصفهان، که شاعرانی چون آذر بیگدلی و محمدتقی صهبا بدان جا می رفتند، به اتفاق از سبک هندی روی گرداندند و سبکی را بنا نهادند که به «بازگشت ادبی» معروف است. در دورۀ ناصرالدین شاه قاجار نیز انجمن هایی برپا و بردوام بوده است، ازجمله انجمنی که در منزل میرزا علی اصغرخان امین السلطان تشکیل می شد و شاعرانی چون محمدحسین فروغی بدان جا می رفتند. تا پیش از برچیده شدن انجمن های ادبی در دورۀ رضاشاه و تأسیس سازمان پرورش افکار که جلسات ادبی را زیر نظر دولت تشکیل می داد، دو انجمن مهم به نام های «دانشکده»، تأسیس در ۱۲۹۴ش به دست ملک الشعرای بهار و انجمن «حکیم نظامی»، تأسیس در ۱۳۱۱ش به دست وحید دستگردی، برقرار بود. ارگان این دو انجمن، به ترتیب دانشکده و ارمغان، رویکرد حاکم بر آن ها را بازتاب می داد. از انجمن های ادبی معروف می توان از انجمن ادبی صائب به کوشش محمدعلی ناصح نام برد. درپی همه گیر شدن مظاهر تمدن مدرن، برخی جلسات در کافه ها برگزار می شد؛ مثلاً گروه دوستان و هم فکران صادق هدایت در کافه فردوس و کافه لاماسکوت و گروه دوستان مرتضی کیوان، ازجمله احمد شاملو و امیرهوشنگ ابتهاج و سیاوش کسرایی، در کافه هایی چون «فیروز» و «طعساج». از این پس، جلسات شعر و داستان در دفتر مجلات نیز برگزار می شد. در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی دو گونه انجمن ادبی در ایران برگزار می شد؛ انجمن هایی که در کتابخانه های عمومی شهرها برگزار می شد و عمدتاً مشی رسمی داشتند و انجمن های خصوصی، در خانه ها و دفاتر مجلات.
انجمن ادبی در ایران. برگزاری انجمن های ادبی در ایران تاریخی به قدمت زبان فارسی دری دارد؛ این گردهم آیی ها، که روایت های بسیاری از برگزاری آن ها، اغلب آمیخته به افسانه، در تذکره ها منعکس شده است، یا مجمعی کوچک از شاعران بوده است، یا در دربارها منعقد می شده است. برخی انجمن ها چندین سال به حیات خود ادامه می دادند، اما تقریباً هیچ کدام به نهادی مستقل بدل نمی شدند. با این همه، انجمن های ادبی میدانگاه های اصلی عرضۀ افکار و سبک های نو بوده اند؛ مثلاً، شاعران محفل میرسیدعلی مشتاق ( ـ۱۱۷۱ق) در اصفهان، که شاعرانی چون آذر بیگدلی و محمدتقی صهبا بدان جا می رفتند، به اتفاق از سبک هندی روی گرداندند و سبکی را بنا نهادند که به «بازگشت ادبی» معروف است. در دورۀ ناصرالدین شاه قاجار نیز انجمن هایی برپا و بردوام بوده است، ازجمله انجمنی که در منزل میرزا علی اصغرخان امین السلطان تشکیل می شد و شاعرانی چون محمدحسین فروغی بدان جا می رفتند. تا پیش از برچیده شدن انجمن های ادبی در دورۀ رضاشاه و تأسیس سازمان پرورش افکار که جلسات ادبی را زیر نظر دولت تشکیل می داد، دو انجمن مهم به نام های «دانشکده»، تأسیس در ۱۲۹۴ش به دست ملک الشعرای بهار و انجمن «حکیم نظامی»، تأسیس در ۱۳۱۱ش به دست وحید دستگردی، برقرار بود. ارگان این دو انجمن، به ترتیب دانشکده و ارمغان، رویکرد حاکم بر آن ها را بازتاب می داد. از انجمن های ادبی معروف می توان از انجمن ادبی صائب به کوشش محمدعلی ناصح نام برد. درپی همه گیر شدن مظاهر تمدن مدرن، برخی جلسات در کافه ها برگزار می شد؛ مثلاً گروه دوستان و هم فکران صادق هدایت در کافه فردوس و کافه لاماسکوت و گروه دوستان مرتضی کیوان، ازجمله احمد شاملو و امیرهوشنگ ابتهاج و سیاوش کسرایی، در کافه هایی چون «فیروز» و «طعساج». از این پس، جلسات شعر و داستان در دفتر مجلات نیز برگزار می شد. در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی دو گونه انجمن ادبی در ایران برگزار می شد؛ انجمن هایی که در کتابخانه های عمومی شهرها برگزار می شد و عمدتاً مشی رسمی داشتند و انجمن های خصوصی، در خانه ها و دفاتر مجلات.
wikijoo: انجمن_ادبی