انث

[ویکی الکتاب] تکرار در قرآن: ۳۰(بار)
انثی به معنی ماده است مقابل نر، خواه انسان باشد یا غیر آن مثل که مراد انسان است و مثل که شامل تمام ماده هاست اعمّ از انسان و غیره. جمع آن به کسر الف است مثل . . یعنی نمی‏خوانید جز خدا مگر ماده‏هائی و نمی‏خوانند مگر شیطان بی فایده را. این آیه میان مفسّران معرکة الاراء است راغب در مفردات گوید: بعضی از مفسّران حکم لفظ را معتبر دانسته و گفته: چون نام معبودهای آنان، مؤنث بود مثل لات، منات و عزّی، بدین جهت در آیه شریفه «اَناث» آمده، و بعضی حکم معنی را معتبر شمرده و گفته: اِناث به معنی منفعل است و به آنکه قبول فعل کند اَنیث گفته شده و گویند و به آهن نرم اَنیث گفته شده و گوید: موجودات بعضی نسبت به بعضی سه گونه‏اند یکی فقط فاعل است بدون انفعال و آن خداست و دیگری فقط منفعل است بدون انفعال و آن خداست و دیگری فقط منفعل است بدون فعل و آن جماد است و سوّمی از جهتی فاعل و از جهتی منفعل است مثل ملائکه، انسانها، و جنّ، که نسبت به خدا منفعل و نسبت به کارهای خود فاعل اند، و چون بت‏های مشرکان فقط منفعل بودند بدون فعل لذا آنها را «اناث» خوانده است «اِنْ یدعون من دونه الّا اِناثاً» راغب خودش وجه دوم را صحیح‏تر دانسته و پسندیده است. در المیزان فرمده: اصنام و تمام معبودهای غیر خدا اناث خوانده شده، چون آنها قابل و منفعلند (نه فاعل) و آنچه پرستندگان توقّع دارند در قدرت آنها نیست و بعد چند آیه درباره عدم قدرت بتها آورده است. مثل . درالمنار گوید: برای هر قبیله بتی بود که آنرا انثای آن قبیله می‏خواندند یا مراد نامهای معبود هاست که از حقیقت الوهیّت بر کنار بودند، بعد گوید: استاد گفت: بسیاری از مفسران گفته‏اند: مراد از اناث در آیه، مردگانند زیرا عرب بر مردگان اناث اطلاق می‏کند چون ضعیف و عاجزاند، بعد گوید: استاد این اخیر را اختیار کرده است . در کتاب آغاز و انجام جهان ص 138-140 گفته: در سوره توحید اوصافی برای خداوند متعال ذکر شده است که همه آنها منحصر در ذات مقدّس اوست خدا احد است، صمد است... و زائیده نشده و همتائی برای او نیست با این سوابق و اواحق بدست می‏آوریم: تنها خداوند است که نزائیده است و جز او هر چه و هر که است همه زاینده‏اند و زائیده‏اند پس لابد همه ماده هستند، ماده‏ای نکره و ناشناس، زن نیستند ولی زائیده‏اند. (نقل به اختصار). مراد صاحب کتاب این است که کلمه اناث در معنی حقیقی خود است و احتیاج به تأویل نیست و موجودات عالم جز خدا همه انثی هستند و می‏زایند و انثی لازم نیست فقط زن باشد ، تمام موجودات تو در تو هستند و به تدریج از هم زائیده و باز می‏شوند. این سخن در نظر نگارنده بسیار عمیق و از همه صحیح‏تر و درستتر است و اللّه العالم.