انتقال فعال سلولی

منظور از انتقال فعال ( به انگلیسی: Active transport ) جابجایی مولکول ها یا یون ها در عرض غشای سلولی با مصرف انرژی ( برخلاف جهت غلظت یا فشار یا بار الکتریکی ) است.
گروهی از پروتئین های انتگرال به عنوان پروتئین های حامل برای انتقال دادن موادی عمل می کنند که در جهتی خلاف جهت انتشار طبیعی آنها انتقال می دهند که «انتقال فعال» نامیده می شوند.
معروفترین نمونهٔ «انتقال فعال»، پمپ سدیم پتاسیم در غشای سلول است که با مصرف آدنوزین تری فسفات یا ( ATP ) ، سدیم را به خارج از سلول و پتاسیم را به داخل سلول می فرستد؛ هرچند غلظت سدیم در داخل سلول کمتر از مایع خارج سلولی است.
دقت شود که انتشار ساده مولکول ها در عرض غشا نمی تواند موجب چنین فرایندی شود زیرا انتشار ساده فقط موجب تعادل غلظت در طرفین غشا می گردد. در این موارد وجود یک منبع انرژی لازم است تا یون های پتاسیم را در خلاف جهت شیب غلظتی به داخل انتقال دهد و سدیم را به بیرون براند.
نمونه های دیگر انتقال فعال  :
• پمپ سدیم - پتاسیم
• پروتئین ناقل آمینواسید و گلوکز ( در سلول های پوششی نفرون کلیه و استوانه ای روده )
• پروتئین ناقل بیکربنات و سدیم و کلر
• پروتئین انزیمی در لایه داخلی غشاء در مکانیسم اثر گلوکاگون
• پروتئین کانالی با فعالیت ATP سازی در کلروپلاست
• پروتئین کانالی با فعالیت ATP سازی در میتوکندری
بر اساس منبع انرژی لازم برای انتقال، انتقال فعال به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می گردد. در انتقال فعال اولیه انرژی لازم مستقیماً از تجزیه ترکیباتی مانند ATP به دست می آید، اما در انتقال فعال ثانویه از انرژی ذخیره شده به شکل اختلاف غلظت یون ها در دو طرف غشای سلول استفاده می شود که خود آن حاصل انتقال فعال اولیه است.