انتخابات دومین دورهٔ شوراهای شهر و روستا در سراسر کشور، طبق موعد مقرر در روز ۹ اسفند ۱۳۸۱ برگزار شد.
این دوره از انتخابات را دولت هشتم ( دولت دوم سید محمد خاتمی ) برگزار کرد.
در این انتخابات نظارت استصوابی شورای نگهبان نبود، به همین دلیل بسیاری از داوطلبان توانستد در این انتخابات نامزد شوند. به جز جریان موسوم به «راست سنتی»، طیف هایی متنوع از جمله نهضت آزادی و نیروهای ملی - مذهبی شرکتی کم سابقه داشتند. جبههٔ دوم خرداد نیز با هم به توافق نرسیدند و چند فهرست ارائه کردند.
... [مشاهده متن کامل]
جناح راست نیز از دادن فهرست خودداری کرد. اما گروه تازه تاسیس منسوب به راست با عنوان ائتلاف آبادگران ایران اسلامی در انتخابات فهرست ارائه کردند. فهرستی که توانست برنده انتخابات این دوره شورای شهر شود. میزان مشارکت در این دوره انتخابات شوراها از ۶۸ درصد در انتخابات دور اول به ۴۹ تقلیل یافت و به تنها لیست اصولگرایان فرصت برنده شدن داد. نیروی محرک این جریان که شورای هماهنگی نیروهای انقلاب اسلامی نام داشت، محمود احمدی نژاد بود. وی بعد توانست از همین شوراها شهردار تهران شود.
مراحل اجرا کامل به عهدهٔ وزارت کشور و نظارت بر عهدهٔ مجلس شورای اسلامی ( مجلس ششم ) بود. تمامی مراحل اجرا و نظارت به دوش دولت بود.
در این انتخابات با هماهنگی دولت و مجلس از نظارت استصوابی ( تأیید صلاحیت ) شورای نگهبان خبری نبود. علی تاجرنیا رئیس هیئت نظارت که عضو اصلاح طلب مجلس ششم بود آن هنگام گفته بود «ما تنها وابستگان به کومله، دمکرات و منافقین آنهم در صورت ارائه اسناد جدید از سوی وزارت اطلاعات را رد صلاحیت کردیم». البته پس از انتخابات وزیر اطلاعات وقت گفت: «ما مرجع تعیین صلاحیت داوطلبان نیستیم و کسانی که در این زمینه، افرادی را تأیید یا رد صلاحیت کرده اند، طبق قانون باید پاسخگوی اقدامات خود باشند… از آنجا که دادگاه، نهضت آزادی را غیرقانونی اعلام کرده است، ما آن را در سوابق و استعلام از افراد عضو آن، اعلام کردیم زیرا حکم دادگاه، برای ما سند است».
به رغم حضور طیف گستردهٔ نامزدان، مشارکت در انتخابات برای سومین بار در تاریخ ایران زیر ۵۰٪ آمد.
با وجود اینکه در انتخابات شورای اسلامی شهر و روستا، شورای نگهبان وظیفهٔ احراز صاحیت کاندیداها را بر عهده ندارد، این دوره با پیروزی مطلق اصولگرایان همراه بود. در تهران آبادگران ۱۴ کرسی را از ۱۵ کرسی بردند و در این انتخابات همهٔ ۱۵ نفر لیست انتخاباتی اصولگرایان در شهر تهران انتخاب شدند.
این دوره از انتخابات را دولت هشتم ( دولت دوم سید محمد خاتمی ) برگزار کرد.
در این انتخابات نظارت استصوابی شورای نگهبان نبود، به همین دلیل بسیاری از داوطلبان توانستد در این انتخابات نامزد شوند. به جز جریان موسوم به «راست سنتی»، طیف هایی متنوع از جمله نهضت آزادی و نیروهای ملی - مذهبی شرکتی کم سابقه داشتند. جبههٔ دوم خرداد نیز با هم به توافق نرسیدند و چند فهرست ارائه کردند.
... [مشاهده متن کامل]
جناح راست نیز از دادن فهرست خودداری کرد. اما گروه تازه تاسیس منسوب به راست با عنوان ائتلاف آبادگران ایران اسلامی در انتخابات فهرست ارائه کردند. فهرستی که توانست برنده انتخابات این دوره شورای شهر شود. میزان مشارکت در این دوره انتخابات شوراها از ۶۸ درصد در انتخابات دور اول به ۴۹ تقلیل یافت و به تنها لیست اصولگرایان فرصت برنده شدن داد. نیروی محرک این جریان که شورای هماهنگی نیروهای انقلاب اسلامی نام داشت، محمود احمدی نژاد بود. وی بعد توانست از همین شوراها شهردار تهران شود.
مراحل اجرا کامل به عهدهٔ وزارت کشور و نظارت بر عهدهٔ مجلس شورای اسلامی ( مجلس ششم ) بود. تمامی مراحل اجرا و نظارت به دوش دولت بود.
در این انتخابات با هماهنگی دولت و مجلس از نظارت استصوابی ( تأیید صلاحیت ) شورای نگهبان خبری نبود. علی تاجرنیا رئیس هیئت نظارت که عضو اصلاح طلب مجلس ششم بود آن هنگام گفته بود «ما تنها وابستگان به کومله، دمکرات و منافقین آنهم در صورت ارائه اسناد جدید از سوی وزارت اطلاعات را رد صلاحیت کردیم». البته پس از انتخابات وزیر اطلاعات وقت گفت: «ما مرجع تعیین صلاحیت داوطلبان نیستیم و کسانی که در این زمینه، افرادی را تأیید یا رد صلاحیت کرده اند، طبق قانون باید پاسخگوی اقدامات خود باشند… از آنجا که دادگاه، نهضت آزادی را غیرقانونی اعلام کرده است، ما آن را در سوابق و استعلام از افراد عضو آن، اعلام کردیم زیرا حکم دادگاه، برای ما سند است».
به رغم حضور طیف گستردهٔ نامزدان، مشارکت در انتخابات برای سومین بار در تاریخ ایران زیر ۵۰٪ آمد.
با وجود اینکه در انتخابات شورای اسلامی شهر و روستا، شورای نگهبان وظیفهٔ احراز صاحیت کاندیداها را بر عهده ندارد، این دوره با پیروزی مطلق اصولگرایان همراه بود. در تهران آبادگران ۱۴ کرسی را از ۱۵ کرسی بردند و در این انتخابات همهٔ ۱۵ نفر لیست انتخاباتی اصولگرایان در شهر تهران انتخاب شدند.
انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا انتخابات محلی ایران است که در آن همهٔ اعضای اصلی و جانشین شورای اسلامی یا شهر شورای اسلامی روستا در روستاهای با حداقل جمعیت مشخص با رای مردم تعیین می شوند.
نخستین دورهٔ آن در سال ۱۳۷۷ و دورهٔ اخیر آن در ۲۹ اردیبهشت سال ۱۳۹۶ همزمان با دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد.
... [مشاهده متن کامل]
در این انتخابات ها، علی رغم محلی بودن معمولاً جناح های سیاسی شرکتی گسترده دارند، به ویژه در کلان شهرها. ورزشکاران نیز، با شهرتی که در میان مردم داشته اند در دوره های اخیر توانسته اند در این انتخابات ها موفقیت کسب کنند.
در متمم قانون اساسی مشروطه ( ۱۲۸۶ ) که در دوره نخست مجلس شورای اسلامی تهیه شد، به لزوم ایجاد انجمن های ایالتی و ولایتی ( به عنوان شوراهای محلی ) اشاره شده بود. با این حال در دوران قاجار و دوران پهلوی اول ایجاد این انجمن ها انجام نشد. پس از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم و به قدرت رسیدن محمدرضا پهلوی، با فضای باز سیاسی ایجادشده این مسئله بار دیگر مطرح شد. فرقه دموکرات آذربایجان در سال ۱۳۲۴ خواهان برگزاری انتخابات برای انجمن های ایالتی و ولایتی شد. در دوران پهلوی دوم برگزاری این انتخابات چند بار مطرح شد، من جمله در سال های ۱۳۲۹ و ۱۳۴۱، اما هیج گاه عملی نشد.
با وقوع انقلاب، شوراهای محلی از همان ابتدا مورد توجه قرار گرفتند و در سال ۱۳۵۸ برای برگزاری انتخابات شوراهای شهر و روستا مصوبه هایی تصویب شد. در قانون اساسی جدید نیز برگزاری این انتخابات تصریح شد. پس از حدود ۲۰ سال با روی کار آمدن دولت هفتم، اجرای انتخابات شوراها در سال ۱۳۷۷ محقق شد و در ۱۷ اسفند این سال، رای دهندگان برای انتخاب بیش از ۲۰۰٬۰۰۰ کرسی در نخستین انتخابات شوراها رای دادند.
سومین دوره، همزمان با انتخابات مجلس خبرگان رهبری ۱۳۸۵ برگزار شد. انتخابات دوره چهارم باید در سال ۱۳۸۹ برگزار می شد اما در تیرماه همین سال، دوره هشتم مجلس شورای اسلامی با مصوبه ای طول دوره را ۲٫۵ سال دیگر افزایش داد تا انتخابات دوره چهارم همزمان با انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ برگزار شود.
در اصل ۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ( ۱۳۵۸ ) به لزوم وجود شوراهای اسلامی شهر و روستا اشاره شده و در اصل ۱۰۰ به برگزاری انتخابات برای تشکیل آن ها اشاره شده است. برای قوانین اجرایی نیز قانون های متعددی تصویب شده است که آیین نامه اجرایی قانون انتخابات شوراهای اسلامی کشور ( ۱۳۶۸ ) از آن جمله است.
نخستین دورهٔ آن در سال ۱۳۷۷ و دورهٔ اخیر آن در ۲۹ اردیبهشت سال ۱۳۹۶ همزمان با دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد.
... [مشاهده متن کامل]
در این انتخابات ها، علی رغم محلی بودن معمولاً جناح های سیاسی شرکتی گسترده دارند، به ویژه در کلان شهرها. ورزشکاران نیز، با شهرتی که در میان مردم داشته اند در دوره های اخیر توانسته اند در این انتخابات ها موفقیت کسب کنند.
در متمم قانون اساسی مشروطه ( ۱۲۸۶ ) که در دوره نخست مجلس شورای اسلامی تهیه شد، به لزوم ایجاد انجمن های ایالتی و ولایتی ( به عنوان شوراهای محلی ) اشاره شده بود. با این حال در دوران قاجار و دوران پهلوی اول ایجاد این انجمن ها انجام نشد. پس از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم و به قدرت رسیدن محمدرضا پهلوی، با فضای باز سیاسی ایجادشده این مسئله بار دیگر مطرح شد. فرقه دموکرات آذربایجان در سال ۱۳۲۴ خواهان برگزاری انتخابات برای انجمن های ایالتی و ولایتی شد. در دوران پهلوی دوم برگزاری این انتخابات چند بار مطرح شد، من جمله در سال های ۱۳۲۹ و ۱۳۴۱، اما هیج گاه عملی نشد.
با وقوع انقلاب، شوراهای محلی از همان ابتدا مورد توجه قرار گرفتند و در سال ۱۳۵۸ برای برگزاری انتخابات شوراهای شهر و روستا مصوبه هایی تصویب شد. در قانون اساسی جدید نیز برگزاری این انتخابات تصریح شد. پس از حدود ۲۰ سال با روی کار آمدن دولت هفتم، اجرای انتخابات شوراها در سال ۱۳۷۷ محقق شد و در ۱۷ اسفند این سال، رای دهندگان برای انتخاب بیش از ۲۰۰٬۰۰۰ کرسی در نخستین انتخابات شوراها رای دادند.
سومین دوره، همزمان با انتخابات مجلس خبرگان رهبری ۱۳۸۵ برگزار شد. انتخابات دوره چهارم باید در سال ۱۳۸۹ برگزار می شد اما در تیرماه همین سال، دوره هشتم مجلس شورای اسلامی با مصوبه ای طول دوره را ۲٫۵ سال دیگر افزایش داد تا انتخابات دوره چهارم همزمان با انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ برگزار شود.
در اصل ۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ( ۱۳۵۸ ) به لزوم وجود شوراهای اسلامی شهر و روستا اشاره شده و در اصل ۱۰۰ به برگزاری انتخابات برای تشکیل آن ها اشاره شده است. برای قوانین اجرایی نیز قانون های متعددی تصویب شده است که آیین نامه اجرایی قانون انتخابات شوراهای اسلامی کشور ( ۱۳۶۸ ) از آن جمله است.
انتخابات پنجمین دورهٔ شوراهای اسلامی شهر و روستا همزمان با انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری ایران ( ۱۳۹۶ ) در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ برگزار شد.
زمان ثبت نام در این دوره از انتخابات ۳۰ اسفند ۱۳۹۵ تا ۶ فروردین ۱۳۹۶ بوده است. انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا در ۱۴۲شهر با ۹ هزار و ۷۵۲شعبه اخذ رأی به صورت تمام الکترونیکی برگزار شد. بر اساس اعلام نتایج رسمی در این انتخابات ۵۶ میلیون و ۴۱۰ هزار و ۲۳۴ نفر واجدان شرایط حضور در انتخابات ۲۹ اردیبهشت ماه بودند که از این تعداد ۱ میلیون و ۳۵۰ هزار و ۲۹۴ نفر برای اولین بار می توانستند رای بدهند.
... [مشاهده متن کامل]
در دورهٔ گذشته، شوراها ۱۲۶٬۱۵۳ کرسی داشت که با ۸۱٬۴۳۴ عضو جانشین ( علی البدل ) روی هم رفته ۲۰۷٬۵۸۷ کرسی می شود. البته وزیر کشور تعداد کل کرسی ها را ۱۹۶٬۹۱۷ نفر اعلام کرده است.
براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان تعداد اعضای شورای اسلامی شهرها کاهش یافت، به موجب مصوبه مجلس ایران، تعداد اعضای اصلی و علی البدل شورای شهر به شرح ذیل است:
در پنجمین دوره، منتقدان دولت و اصولگرایان بسیاری در شهرهای مختلف از سوی شورای نظارت رد صلاحیت شدند. این رد صلاحیت ها اعتراض های فراوانی را برانگیخت.
از جمله از نام نوشتگان شورای تهران، چندین نفر از اعضای کنونی شورای شهر که برخی سابقهٔ چند دوره عضویت در شوراها را داشتند، رد صلاحیت شدند، از جمله: الهه راستگو ( عضو اصلاح طلب شورای شهر که در سال ۹۲ برای انتخاب شهردار تهران به قالیباف نامزد اصولگرایان رای داده بود ) ، حبیب کاشانی ( با سابقهٔ ۳ دوره عضویت ) ، علیرضا دبیر ( با سابقهٔ ۲ دوره عضویت ) ، حسین رضازاده، عباس جدیدی رد صلاحیت شده اند.
همچنین از میان اصلاح طلبان نیز برخی افراد ردصلاحیت شدند.
بسیاری از این رد صلاحیت ها پس از اعتراض در نهایت تأیید شدند.
در انتخابات شورای شهر تهران و ری و تجریش، اصولگرایان با فهرست خدمت و اصلاح طلبان با فهرست دیگری به رقابت می پردازند. در این دوره، تهران ۲۱ نمایندهٔ اصلی و ۱۱ نمایندهٔ جانشین دارد.
فهرست «شورای عالی سیاستگذاری اصلاحطلبان» که زیر نظر محمدرضا عارف تهیه شده با انتقاداتی روبه رو شده است. رئیس جمهور اسبق ایران سید محمد خاتمی در پیامی به تاریخ ۲۵ اردیبهشت منتشر شد از فهرست امید حمایت کرد و از مردم تهران درخواست کرد به آن رأی دهند:
زمان ثبت نام در این دوره از انتخابات ۳۰ اسفند ۱۳۹۵ تا ۶ فروردین ۱۳۹۶ بوده است. انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا در ۱۴۲شهر با ۹ هزار و ۷۵۲شعبه اخذ رأی به صورت تمام الکترونیکی برگزار شد. بر اساس اعلام نتایج رسمی در این انتخابات ۵۶ میلیون و ۴۱۰ هزار و ۲۳۴ نفر واجدان شرایط حضور در انتخابات ۲۹ اردیبهشت ماه بودند که از این تعداد ۱ میلیون و ۳۵۰ هزار و ۲۹۴ نفر برای اولین بار می توانستند رای بدهند.
... [مشاهده متن کامل]
در دورهٔ گذشته، شوراها ۱۲۶٬۱۵۳ کرسی داشت که با ۸۱٬۴۳۴ عضو جانشین ( علی البدل ) روی هم رفته ۲۰۷٬۵۸۷ کرسی می شود. البته وزیر کشور تعداد کل کرسی ها را ۱۹۶٬۹۱۷ نفر اعلام کرده است.
براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان تعداد اعضای شورای اسلامی شهرها کاهش یافت، به موجب مصوبه مجلس ایران، تعداد اعضای اصلی و علی البدل شورای شهر به شرح ذیل است:
در پنجمین دوره، منتقدان دولت و اصولگرایان بسیاری در شهرهای مختلف از سوی شورای نظارت رد صلاحیت شدند. این رد صلاحیت ها اعتراض های فراوانی را برانگیخت.
از جمله از نام نوشتگان شورای تهران، چندین نفر از اعضای کنونی شورای شهر که برخی سابقهٔ چند دوره عضویت در شوراها را داشتند، رد صلاحیت شدند، از جمله: الهه راستگو ( عضو اصلاح طلب شورای شهر که در سال ۹۲ برای انتخاب شهردار تهران به قالیباف نامزد اصولگرایان رای داده بود ) ، حبیب کاشانی ( با سابقهٔ ۳ دوره عضویت ) ، علیرضا دبیر ( با سابقهٔ ۲ دوره عضویت ) ، حسین رضازاده، عباس جدیدی رد صلاحیت شده اند.
همچنین از میان اصلاح طلبان نیز برخی افراد ردصلاحیت شدند.
بسیاری از این رد صلاحیت ها پس از اعتراض در نهایت تأیید شدند.
در انتخابات شورای شهر تهران و ری و تجریش، اصولگرایان با فهرست خدمت و اصلاح طلبان با فهرست دیگری به رقابت می پردازند. در این دوره، تهران ۲۱ نمایندهٔ اصلی و ۱۱ نمایندهٔ جانشین دارد.
فهرست «شورای عالی سیاستگذاری اصلاحطلبان» که زیر نظر محمدرضا عارف تهیه شده با انتقاداتی روبه رو شده است. رئیس جمهور اسبق ایران سید محمد خاتمی در پیامی به تاریخ ۲۵ اردیبهشت منتشر شد از فهرست امید حمایت کرد و از مردم تهران درخواست کرد به آن رأی دهند:
