امیلوئید بتا

آمیلوئید بتا. آمیلوئید بتا ( انگلیسی: Amyloid beta ) که به اختصار Aβ یا Abeta هم گفته می شود، یک پروتئین ۳۶ تا ۴۳ پپتیدی و سازندهٔ اصلی پلاک های آمیلوئید است که در مغز مبتلایان به بیماری آلزایمر یافت می شود. [ ۲] این پپتیدها از پروتئین پیش ساز آمیلوئید - بتا ( APP ) حاصل می شوند که توسط آنزیم های بتا سکرتاز ۱ و گاما سکرتاز تجزیه شده و آمیلوئید بتا به دست می آید. تجمع مولکول های آمیلوئید بتا، نوعی الیگومر محلولِ انعطاف پذیر تشکیل می دهد که به شکل های گوناگون یافت می شوند. امروزه عقیده بر آن است که برخی اُلیگومرهای بد چین خورده ( که به آنها «بذر» یا «ریزدانه» می گویند ) مولکولی دیگر آمیلوئید بتا را نیز وادار به چین خوردن نادرست می کنند و یک واکنش زنجیروار پدیدار می گردد که مشابه آن چیزی است که در عفونت های پریونی دیده می شود. این اُلیگومرها برای یاخته های عصبی سمی هستند. [ ۳] یکی دیگر از پروتئین های دخیل در ایجاد بیماری آلزایمر هم که پروتئین تاو نام دارد، اُلیگومرهای بد چین خورده شبه پریونی تشکیل می دهد و حتی شواهدی وجود دارد که آمیلوئید بتای بد چین خورده قادر است پروتئین تاو را وادار به تاشدن و چین خوردگی نادرست کند. [ ۴] [ ۵]
طبق پژوهشی در سال ۲۰۱۳، احتمال دارد که خاستگاه پروتئین پیش ساز آمیلوئید - بتا بسیار کهن باشد و قدمت آن به دورهٔ نخستین دهان دومیان برسد. [ ۶]
هنوز به درستی معلوم نیست که وظیفهٔ آمیلوئید بتا در بدن چیست. [ ۷] برخی مطالعات حیوانی ثابت کرده اند که فقدان این پروتئین سبب نقص خاصی در عملکرد فیزیولوژیک نمی شود. [ ۸] [ ۹] تا کنون چندین فعالیت بالقوه و احتمالی برای آمیلوئید بتا کشف شده که از جمله می توان به فعال سازی آنزیم کیناز، [ ۱۰] [ ۱۱] محافظت در برابر استرس اکسیداتیو، [ ۱۲] [ ۱۳] تنظیم انتقال کلسترول، [ ۱۴] [ ۱۵] ایفای نقش به عنوان فاکتور رونویسی[ ۱۶] [ ۱۷] و فعالیت ضد میکروبی ( احتمالاً مرتبط با نقش التهاب زای این پروتئین ) [ ۱۸] [ ۱۹] [ ۲۰] اشاره کرد.
آمیلوئید بتا سازندهٔ اصلی پلاک های آمیلوئید است که به صورت رسوب های خارج سلولی در مغز مبتلایان به بیماری آلزایمر دیده می شود. [ ۲۱] آمیلوئید بتا همچنین می تواند باعث ایجاد رسوب در رگ های مغز در جریان آنژیوپاتی مغزی آمیلوئید می گردد. پلاک های آمیلوئید متشکل از کلافه ای از رشته های منظم است که به آنها «فیبریل های آمیلوئید» می گویند. [ ۲۲] این نوع تاشدگی پروتئین در پپتیدهای دیگری همچون پریون ها دیده می شوند که مسئول ایجاد بیماری های ناشی از تاشدگی نادرست پروتئین هستند.