امیرخیزی، محمّد اِسماعیل (تبریز ۱۲۵۵ـ تهران ۱۳۴۴ش)
امیرخیزی، محمّد اِسماعیل
ادیب و مورخ آذربایجانی، از مردم تبریز. در ۱۲۸۵ ش به مشروطه خواهان پیوست و به عنوان نمایندۀ اردبیل به انجمن ایالتی آذربایجان راه یافت و مدتی مشاور ستارخان بود و در ۱۲۸۸ش همراه او به تهران آمد. پس از حادثۀ پارک اتابک و مجروح شدن ستارخان در ۱۲۸۹ ش، به تبریز بازگشت. پس از جنگ مجاهدین تبریز و نظامیان روسیه در ۱۲۹۰ ش و پیروزی روس ها و استقرار حکومت حاج صمدخان شجاع الدوله، به استانبول و از آن جا به برلین رفت و در کمیتۀ ملّیون ایرانی به فعالیت پرداخت. در ۱۲۹۳ ش به دولت موقت ملی پیوست و پس از سقوط بغداد به دست قوای انگلیس به استانبول رفت و سرانجام به تبریز بازگشت. در ۱۲۹۸ش به خدمت وزارت فرهنگ درآمد و به تدریس در دبیرستان محمودیه (فردوسی) تبریز پرداخت و به شیخ محمد خیابانی پیوست. پس از قتل او از سیاست کناره گیری کرد و تا ۱۳۱۴ش مدیر دبیرستان فردوسی بود. دو بار به ریاست دارالفنون رسید و در ۱۳۲۸ش بازنشسته شد. تخلص او، «گرامی» و «هنر» بود. از آثار وی عبارت اند از تصحیح بوستان سعدی (تبریز، ۱۳۱۰ و ۱۳۱۴ش)؛ قطعات منتخبۀ زبان فارسی، نظم و نثر در ۳ جلد (تبریز، ۱۳۱۰ـ۱۳۱۲ش)؛ تصحیح دیوان عنصری (چاپ نشده)؛ قیام آذربایجان و ستارخان (تبریز، ۱۳۳۹ش)؛ تاریخ فرهنگ و ادب آذربایجان (چاپ نشده)؛ قصاید و اشعار که بیشتر در مجلۀ ارمغان منتشر شده و مقالات که بیشتر در مجلۀ وحید منتشر شده است.
امیرخیزی، محمّد اِسماعیل
ادیب و مورخ آذربایجانی، از مردم تبریز. در ۱۲۸۵ ش به مشروطه خواهان پیوست و به عنوان نمایندۀ اردبیل به انجمن ایالتی آذربایجان راه یافت و مدتی مشاور ستارخان بود و در ۱۲۸۸ش همراه او به تهران آمد. پس از حادثۀ پارک اتابک و مجروح شدن ستارخان در ۱۲۸۹ ش، به تبریز بازگشت. پس از جنگ مجاهدین تبریز و نظامیان روسیه در ۱۲۹۰ ش و پیروزی روس ها و استقرار حکومت حاج صمدخان شجاع الدوله، به استانبول و از آن جا به برلین رفت و در کمیتۀ ملّیون ایرانی به فعالیت پرداخت. در ۱۲۹۳ ش به دولت موقت ملی پیوست و پس از سقوط بغداد به دست قوای انگلیس به استانبول رفت و سرانجام به تبریز بازگشت. در ۱۲۹۸ش به خدمت وزارت فرهنگ درآمد و به تدریس در دبیرستان محمودیه (فردوسی) تبریز پرداخت و به شیخ محمد خیابانی پیوست. پس از قتل او از سیاست کناره گیری کرد و تا ۱۳۱۴ش مدیر دبیرستان فردوسی بود. دو بار به ریاست دارالفنون رسید و در ۱۳۲۸ش بازنشسته شد. تخلص او، «گرامی» و «هنر» بود. از آثار وی عبارت اند از تصحیح بوستان سعدی (تبریز، ۱۳۱۰ و ۱۳۱۴ش)؛ قطعات منتخبۀ زبان فارسی، نظم و نثر در ۳ جلد (تبریز، ۱۳۱۰ـ۱۳۱۲ش)؛ تصحیح دیوان عنصری (چاپ نشده)؛ قیام آذربایجان و ستارخان (تبریز، ۱۳۳۹ش)؛ تاریخ فرهنگ و ادب آذربایجان (چاپ نشده)؛ قصاید و اشعار که بیشتر در مجلۀ ارمغان منتشر شده و مقالات که بیشتر در مجلۀ وحید منتشر شده است.