امیرخیزیکی از کوی های قدیمی شهر تبریز است. این کوی که در میان مردم شهر امیره قیز نیز نامیده می شود در شمال باختری تبریز است که از شمال به تلخه رود، از جنوب به میدان چایی، از باختر به چوستدوزان و میدان چایی، از خاور به کوی توکلی، مفتح و کوی دوه چی می رسد. در جنوب کوی امیرخیز یکی از دروازه های معروف شهر از هشت دروازه به نام درب استانبول ( استانبول قاپوسی ) در خیابان فلسطین واقع است.
مشهور است که چون ستارخان از این کوی برخاسته از این رو این کوی را امیرخیز گویند، برخی نیز عقیده دارند که طایفه ای که رئیس آنها «امیرقیز» بوده به این نام مشهور شده و تبدیل به کوی امیرخیز شده است چون پیش از ستارخان نیز این کوی وجود داشته است. در تاریخ این کوی می نویسند که در این کوی شش مسجد وجود داشته است که معروفترین آنها مسجد قصابلار بوده که در حال حاضر این مسجد پابرجاست.
نادر میرزا در کتاب تاریخ و جغرافی دارالسلطنه تبریز می نویسد:
آب این محله اندک است از این روی باغ و باغچه نیز اندک است. طایفه ای از تجار تبریز که به شالچیلار معروفند در این محله مسجد و محله و کوی و برزن دارند، کدخدای امیرخیز محمدخان فرزند آقا فتحعلی است که پدر بر پدر کدخدایی این محله را بر عهده دارند. قنات الله وردی خان و قنات امیر در این محله روان است.
ظاهراً قنات امیر همان قنات امیرجلیل است که نادر میرزا در کتاب خود از آن یاد کرده و می نویسد:
کهریز امیرجلیل کهریزی است کوچک که بساتین و سراها را در میانی حکم آباد و امیره قیز سیراب و از این چشمه سرسبز و خرم است و باغ امیر هم معروف است.
و نیز در بارهٔ قنات الله وردی خان می نویسد:
این کهریزی معروف بود کوی بزرگ امیرخیز تابستان ها از این چشمه سیراب می شد به جهت این که در کنار قناتی احداث کرده بودند خشکیده ولی دو، سه سال است که مالکان قنات در حال تنقیه هستند و آب آن کم کم زیاد می شود.
این تنها کویی در بخش شمال مهرانرود بود که در زمان انقلاب مشروطه در صف انقلابیون قرار گرفت و بقیه کوی های شمال شهر چون دوه چی، سرخاب، باغمیشه و ششگلان بهمراه قراملک در غرب شهر در صف مخالفان مشروطه بودند. مسجد و میدان معروف ایریلو، درب استانبول و ایرانچیلار یکی از مهم ترین میدان های نبرد ستارخان با طرفداران شاه بود. در خروجی کوی امیرخیز به طرف میدان منجم یک مسجد و یک حمام قدیمی به نام های حمام سردار و مسجد سردار وجود دارند که در کنار همین مسجد خانه ستارخان قرار داشت که نیروهای روسیه تزاری پس از تصرف تبریز آن خانه را با دینامیت منفجر کردند. در محاصرهٔ این محله که خانه ستارخان در آن قرار داشت تنها هفده تن از یاران وی باقی مانده بودند.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفمشهور است که چون ستارخان از این کوی برخاسته از این رو این کوی را امیرخیز گویند، برخی نیز عقیده دارند که طایفه ای که رئیس آنها «امیرقیز» بوده به این نام مشهور شده و تبدیل به کوی امیرخیز شده است چون پیش از ستارخان نیز این کوی وجود داشته است. در تاریخ این کوی می نویسند که در این کوی شش مسجد وجود داشته است که معروفترین آنها مسجد قصابلار بوده که در حال حاضر این مسجد پابرجاست.
نادر میرزا در کتاب تاریخ و جغرافی دارالسلطنه تبریز می نویسد:
آب این محله اندک است از این روی باغ و باغچه نیز اندک است. طایفه ای از تجار تبریز که به شالچیلار معروفند در این محله مسجد و محله و کوی و برزن دارند، کدخدای امیرخیز محمدخان فرزند آقا فتحعلی است که پدر بر پدر کدخدایی این محله را بر عهده دارند. قنات الله وردی خان و قنات امیر در این محله روان است.
ظاهراً قنات امیر همان قنات امیرجلیل است که نادر میرزا در کتاب خود از آن یاد کرده و می نویسد:
کهریز امیرجلیل کهریزی است کوچک که بساتین و سراها را در میانی حکم آباد و امیره قیز سیراب و از این چشمه سرسبز و خرم است و باغ امیر هم معروف است.
و نیز در بارهٔ قنات الله وردی خان می نویسد:
این کهریزی معروف بود کوی بزرگ امیرخیز تابستان ها از این چشمه سیراب می شد به جهت این که در کنار قناتی احداث کرده بودند خشکیده ولی دو، سه سال است که مالکان قنات در حال تنقیه هستند و آب آن کم کم زیاد می شود.
این تنها کویی در بخش شمال مهرانرود بود که در زمان انقلاب مشروطه در صف انقلابیون قرار گرفت و بقیه کوی های شمال شهر چون دوه چی، سرخاب، باغمیشه و ششگلان بهمراه قراملک در غرب شهر در صف مخالفان مشروطه بودند. مسجد و میدان معروف ایریلو، درب استانبول و ایرانچیلار یکی از مهم ترین میدان های نبرد ستارخان با طرفداران شاه بود. در خروجی کوی امیرخیز به طرف میدان منجم یک مسجد و یک حمام قدیمی به نام های حمام سردار و مسجد سردار وجود دارند که در کنار همین مسجد خانه ستارخان قرار داشت که نیروهای روسیه تزاری پس از تصرف تبریز آن خانه را با دینامیت منفجر کردند. در محاصرهٔ این محله که خانه ستارخان در آن قرار داشت تنها هفده تن از یاران وی باقی مانده بودند.
wiki: امیرخیز