1 - بررسیِ ساختاری و تکواژشناختی واژگانِ " نیرافتن، اَهرافتن، فرزافتن/ فرزامینیتن، پزافتن/پزامینیتن و. . . " :
دیدگاهِ کریستین بارتولومه:
بارتولومه واژگانِ " نیرَفتن، نیرآفتن، اَهرَفتن، اَهرآفتن" را با فعل " رَفتن" در زبانِ پارسیِ نو از ریشه ی" رَب:rab" همبسته می داند و " رآفتن" را ریختِ سببیِ ( Kausativ ) " رَفتن" درنظر می گیرد :
... [مشاهده متن کامل]
1. 1 - واژه ی " نیرَفتن" برآمده از پیشوند" نی" و فعل " رَفتن" است. ( "نیرآفتن = نی. رآفتن" )
1. 2 - واژه ی" اَهرَفتن" برآمده از پیشوند " اَه:ah" و فعل " رَفتن" است. ( " اَهرآفتن = اَه. رآفتن" )
نیاز به یادآوری است که بارتولومه " اَهرآفتن/اَهرآم - " را به چم " hinzuleiten ، hinleiten" ( آلمانی ) آورده و در اینجا پیشوند " اَه:ah" را برآمده از پیشوندِ ایرانیِ باستان " اَتی:ati " به چمِ "فرا، فراسوی، ورای، به سوی" دانسته است. او " اَتی/اَه" را برآمده از دگرگونیِ آوایی " ت" به " ه" می داند ، چنانکه پیشوند " پَتی:pati" نیز به ریختهایِ " پَد:pad" و " پَه:pah" درآمده است و از نمونه هایی همچون:
a ) " پَهریختن:pahrextan " که به ریختِ " پَرهیختن" در زبانِ پارسیِ نو درآمده ( چنین دریافته می شود که بارتولومه، " په" را در " پهریختن" همان پیشوند " پَد" می داند، پس با جایگشتِ آواییِ " ر"، این واژه از " پَهریختن" به ریختِ " پَرهیختن درآمده است ) ،
b ) " پَدَخشر:padakhšar" و " پَهَخشر:pahakhšar" ،
سخن می گوید. از اینرو وی برمی داوَد که ریختهای " pah، ah" ( پارسیِ میانه ی تورفانی ) از پیشوندهای " pati، ati " ( آریاییِ باستان ) با پیشوندهای " pad، ad" ( پارسیِ میانه تورفانی ) و پیشوندهای " paiti، aiti" ( زبانِ اوستاییِ جوان ) پیوند می یابند.
1. 3 - واژگان "فرزَفتن/فرزَم - ، فرزآفتن/فرزآم - ، فرزامینیتن، هَنزافتن، هَنجافتن و. . . " از ریشه یِ " گَم:gam" به چمِ " رفتن" هستند.
1. 4 - واژگانِ" نَفتن/نَم - ، نآفتن/نآم - ، فرنَفتن/فرنَم - ، فرنآفتن/فرنآم - و. . . " از ریشه یِ " نَم:nam" هستند.
بارتولومه می گوید که ریشه " نَم:nam" از نظر معنایی از دو ریشه ی دیگر" رَب:rab، گَم:gam" دور نیست؛چنانکه مولر نیز این ریشه را برابر با " رَفتن" آورده است. در اینجا وی بسیار هممعناییِ ریشه های " رَب، گَم، نَم" را برجسته می نماید.
1. 5 - واژه ی" پزامینیتن" ، از دیدِ بارتولومه، به چمِ " به هدف رساندن:ans Ziel bringen" است و وی " پزآفتن، پزآمینیتن" را برآمده از دگرریختی از پیشوند " پَد" و فعل "زافتن، زامینیتن" ( از "pat - žām " ) دانسته است. ( چنانکه در 1. 3 گفته شد، فعل " زآفتن" برآمده از ریشه ی " گَم:gam" است. )
این شیوه دگرریختِ آواییِ پیشوندِ " پَد" به دیسه یِ " پَ - " بمانند " پا" در واژگان " پازهر، پازند" است، ازآنجایی که بیدرنگ پس از این پیشوند آوای " ز" یا" ژ" نشسته است و آوای " د" کناررفته است.
2 - بررسیِ آواشناختیِ واژگانِ " نیرافتن/نیرام - ، اَهرافتن/اَهرام - ، فرزافتن/فرزام - ، پزافتن/پزام - و. . . " :
2. 1 - دیدگاهِ کارل زالمان :
" م" در زبانِ ایرانیِ باستان به " ف" پیش از " ت" در زبانِ پارسیِ میانه دگرگون پذیر است؛چنانکه در واژگانی همچون
" سومب:sumb" به " سوفت:suft" ،
" نی. هومب :ni. humb " به " نی. هوفت:nihuft"
دیده می شود؛ از اینرو، بنابر دیدگاهِ زالمان، اینچنین "فرزام" به " فرزافتن"، " فرجام، هنجام" به " فرجافتن، هنجافتن"، " فرنام" به " فرنافتن" و. . . دگرگون پذیر است.
2. 2 - دیدگاهِ کریستین بارتولومه:
بارتولومه دیدگاهِ زالمان را در این باره نابسنده می داند؛ او این دست واژگان را برآمده از دگرگونیِ آوایی " م/پ " می داند. او در همان آغاز واژگانِ" نیرافتن، اَهرافتن" را به ریختِ " نیراپتن، اَهراپتن" می آورد و سخن از
رامَد - راپت:rāpt ( به جایِ رافت ) . . . از ریشه یِ " رَب:rab" ،
گامَد - گاپت:gāpt ( به جایِ گافت ) . . . از ریشه یِ " گَم:gam" ،
نامَد - ناپت:nāpt ( به جایِ نافت ) . . . از ریشه یِ " نَم:nam"،
می گوید. سرانجام وی چنین برمی داوَد که دگرگونیِ آواییِ " فت:ft" و " م:m" از این واژگان به واژگانی که دیگر نَه از نظر معنا بلکه از نظر آوایی همانند با آنها هستند، گسترانیده شده است. سپس او در این راستا نمونه هایی می آورد همچون " خوَمَر:khvamar" به چمِ " خواب" در زبانِ پارسی میانه ی تورفانی و واژه یِ " خوَپت: xᵛapt" ( یا همان خوَفت:xᵛaft ) .
پَسگشتها:
1 - رویبرگهای 63 - 64 و رویبرگ 183 از بخش " Exkurs" از نبیگ " فرهنگنامه زبانِ ایرانیِ کهن" ( کریستین بارتولومه )
2 - رویبرگِ 266 از بخش سوم - پارسی میانه ( کارل زالمان )
دیدگاهِ کریستین بارتولومه:
بارتولومه واژگانِ " نیرَفتن، نیرآفتن، اَهرَفتن، اَهرآفتن" را با فعل " رَفتن" در زبانِ پارسیِ نو از ریشه ی" رَب:rab" همبسته می داند و " رآفتن" را ریختِ سببیِ ( Kausativ ) " رَفتن" درنظر می گیرد :
... [مشاهده متن کامل]
1. 1 - واژه ی " نیرَفتن" برآمده از پیشوند" نی" و فعل " رَفتن" است. ( "نیرآفتن = نی. رآفتن" )
1. 2 - واژه ی" اَهرَفتن" برآمده از پیشوند " اَه:ah" و فعل " رَفتن" است. ( " اَهرآفتن = اَه. رآفتن" )
نیاز به یادآوری است که بارتولومه " اَهرآفتن/اَهرآم - " را به چم " hinzuleiten ، hinleiten" ( آلمانی ) آورده و در اینجا پیشوند " اَه:ah" را برآمده از پیشوندِ ایرانیِ باستان " اَتی:ati " به چمِ "فرا، فراسوی، ورای، به سوی" دانسته است. او " اَتی/اَه" را برآمده از دگرگونیِ آوایی " ت" به " ه" می داند ، چنانکه پیشوند " پَتی:pati" نیز به ریختهایِ " پَد:pad" و " پَه:pah" درآمده است و از نمونه هایی همچون:
a ) " پَهریختن:pahrextan " که به ریختِ " پَرهیختن" در زبانِ پارسیِ نو درآمده ( چنین دریافته می شود که بارتولومه، " په" را در " پهریختن" همان پیشوند " پَد" می داند، پس با جایگشتِ آواییِ " ر"، این واژه از " پَهریختن" به ریختِ " پَرهیختن درآمده است ) ،
b ) " پَدَخشر:padakhšar" و " پَهَخشر:pahakhšar" ،
سخن می گوید. از اینرو وی برمی داوَد که ریختهای " pah، ah" ( پارسیِ میانه ی تورفانی ) از پیشوندهای " pati، ati " ( آریاییِ باستان ) با پیشوندهای " pad، ad" ( پارسیِ میانه تورفانی ) و پیشوندهای " paiti، aiti" ( زبانِ اوستاییِ جوان ) پیوند می یابند.
1. 3 - واژگان "فرزَفتن/فرزَم - ، فرزآفتن/فرزآم - ، فرزامینیتن، هَنزافتن، هَنجافتن و. . . " از ریشه یِ " گَم:gam" به چمِ " رفتن" هستند.
1. 4 - واژگانِ" نَفتن/نَم - ، نآفتن/نآم - ، فرنَفتن/فرنَم - ، فرنآفتن/فرنآم - و. . . " از ریشه یِ " نَم:nam" هستند.
بارتولومه می گوید که ریشه " نَم:nam" از نظر معنایی از دو ریشه ی دیگر" رَب:rab، گَم:gam" دور نیست؛چنانکه مولر نیز این ریشه را برابر با " رَفتن" آورده است. در اینجا وی بسیار هممعناییِ ریشه های " رَب، گَم، نَم" را برجسته می نماید.
1. 5 - واژه ی" پزامینیتن" ، از دیدِ بارتولومه، به چمِ " به هدف رساندن:ans Ziel bringen" است و وی " پزآفتن، پزآمینیتن" را برآمده از دگرریختی از پیشوند " پَد" و فعل "زافتن، زامینیتن" ( از "pat - žām " ) دانسته است. ( چنانکه در 1. 3 گفته شد، فعل " زآفتن" برآمده از ریشه ی " گَم:gam" است. )
این شیوه دگرریختِ آواییِ پیشوندِ " پَد" به دیسه یِ " پَ - " بمانند " پا" در واژگان " پازهر، پازند" است، ازآنجایی که بیدرنگ پس از این پیشوند آوای " ز" یا" ژ" نشسته است و آوای " د" کناررفته است.
2 - بررسیِ آواشناختیِ واژگانِ " نیرافتن/نیرام - ، اَهرافتن/اَهرام - ، فرزافتن/فرزام - ، پزافتن/پزام - و. . . " :
2. 1 - دیدگاهِ کارل زالمان :
" م" در زبانِ ایرانیِ باستان به " ف" پیش از " ت" در زبانِ پارسیِ میانه دگرگون پذیر است؛چنانکه در واژگانی همچون
" سومب:sumb" به " سوفت:suft" ،
" نی. هومب :ni. humb " به " نی. هوفت:nihuft"
دیده می شود؛ از اینرو، بنابر دیدگاهِ زالمان، اینچنین "فرزام" به " فرزافتن"، " فرجام، هنجام" به " فرجافتن، هنجافتن"، " فرنام" به " فرنافتن" و. . . دگرگون پذیر است.
2. 2 - دیدگاهِ کریستین بارتولومه:
بارتولومه دیدگاهِ زالمان را در این باره نابسنده می داند؛ او این دست واژگان را برآمده از دگرگونیِ آوایی " م/پ " می داند. او در همان آغاز واژگانِ" نیرافتن، اَهرافتن" را به ریختِ " نیراپتن، اَهراپتن" می آورد و سخن از
رامَد - راپت:rāpt ( به جایِ رافت ) . . . از ریشه یِ " رَب:rab" ،
گامَد - گاپت:gāpt ( به جایِ گافت ) . . . از ریشه یِ " گَم:gam" ،
نامَد - ناپت:nāpt ( به جایِ نافت ) . . . از ریشه یِ " نَم:nam"،
می گوید. سرانجام وی چنین برمی داوَد که دگرگونیِ آواییِ " فت:ft" و " م:m" از این واژگان به واژگانی که دیگر نَه از نظر معنا بلکه از نظر آوایی همانند با آنها هستند، گسترانیده شده است. سپس او در این راستا نمونه هایی می آورد همچون " خوَمَر:khvamar" به چمِ " خواب" در زبانِ پارسی میانه ی تورفانی و واژه یِ " خوَپت: xᵛapt" ( یا همان خوَفت:xᵛaft ) .
پَسگشتها:
1 - رویبرگهای 63 - 64 و رویبرگ 183 از بخش " Exkurs" از نبیگ " فرهنگنامه زبانِ ایرانیِ کهن" ( کریستین بارتولومه )
2 - رویبرگِ 266 از بخش سوم - پارسی میانه ( کارل زالمان )
پیامِ شماره 6 :
بررسی واژگان " ( نَفتَن:naftan/نَم - : - nam ) ، ( نآفتن:nāftan/نآم - : - nām ) ، ( فرَنَفتَن:franaftan/فرَنَم - :franam ) ، ( فرَنآفتن:franāftan/فرَنآم - : - franām ) ، ( آنآمیدن:ānāmidan/آنام - : - ānām ) ، ( اَونامیدن:awnāmidan/اَونام - : - awnām ) ، ( پنآفتَن:panāftan/پنآم - : - panām ) ، و. . . " در زبانِ پارسیِ میانه - نو:
... [مشاهده متن کامل]
پیش از هر چیز بگویم که در واژگانِ " فرَنَفتن، فرَنآفتن " ، " فرَ:fra " پیشوند است، در واژه یِ " آنآمیدن، آنآفتن"، نیز " آ " پیشوند است، در واژه یِ " اَونامیدن" نیز " اَو/اَف" پیشوند است و در واژه یِ " پنآفتن" ، " پ" پیشوندی به سانِ " پالودن" است، پس آنچه در زبانِ پارسیِ میانه - نو می ماند:
1 - نَفتَن/نَم - ( ساده )
2 - نآفتن/نآم - ( سببی :Kausativ )
است.
برپایه یِ دیدگاههایِ کارل زالمان و کریستین بارتولومه، " نَفتَن /نَم - ، نآفتَن/نآم - " از ریشه یِ ایرانیِ باستان " نَم:nam " به چم " کرنش کردن، سر فرود آوردن، دور شدن، گریختن، منحرف شدن، عدول کردن" هستند که واژه " نماز" در پارسی به آن بازمی گردد . کریستین بارتولومه در جایی گفته بود که " مولر" این ریشه را به چمِ " رفتن: gehen" آورده است و از اینرو وی بَرداوید که این ریشه نمی تواند آنچنان از معنایِ " نَفتَن، نآفتن"در زبانِ پارسیِ میانه دور باشد.
همچنین کارل زالمان واژه یِ " آنام:ānām " را به چمِ " رو به چیزی/کسی کردن، به سوی چیزی/کسی برگشتن : sich hinwenden " آورده و واژه یِ " فرَنآفتن" را به چمِ " روانیدن:gehen lassen ، رفتن :gehen " و "فرنَفتن" را به چمِ " به سویی/جایی رفتن : hingehen " آورده است. درباره یِ معناهایِ دیگرِ " فرَنفتن، فرَنآفتن" به فرتورِ سوم در زیر بنگرید.
. . . . . . . . . .
اگر واژگان " نَفتن، نآفتن" از ریشه یِ " نَم: nam" باشند، آنگاه باید دانست که کُنیده واژه ( PPfP ) یِ آن به ریختِ " نَتَ:nata" بوده است. درست بمانندِ ریشه ی " گَم:gam" که دارایِ کُنیده واژه یِ " گَتَ:gata" و بُن کُنونیِ " گَ:ga " بوده است، در اینجا نیز ریشه " نَم: nam" دارایِ کُنیده واژه یِ " نَتَ:nata" و بُن کُنونیِ " نَ:na" خواهد بود. از اینرو " نَ/ن" را می توان بعنوانِ بُن کُنونی ( Praesens ) از " نَفتن، نآفتن" جدا ساخت و بدین سان گزینه های 1 و 3 از پیامِ شماره ی 1 برآورده می شوند.
( نیاز به یادآوری است که کریستین بارتولومه بُن کُنونیِ " نَ:na" را نیاورده است و ریشه ی " نَم:nam" را دارای بُنهای کُنونی " nāma, nma, nəma" و کُنیده واژه ی " نَتَ:nata" دانسته است ولی به باورِ نویسنده یِ این پیام می توان همان روالِ " گَم" را برای " نَم" نیز پیاده سازی کرد، چیزی که بسیار آشکار است. )
نکته 1 : ریختِ سببیِ ( Kausativ ) ریشه یِ " نَم:nam" ، " نامَیَ :nāmaya " بوده است که با " نَفتن/نَم - " ( ساده ) و " نآفتن/نآم - " ( سببی ) در زبانِ پارسیِ میانه سنجیدنی است. همچنین نیاز به یادآوری است که کریستین بارتولومه واژه یِ " franata " را از نیرنگستان. 65 آورده، هرچند در کنارِ آن واژه یِ ناآشکار ( =Undeutlich ) را بکار برده که شاید " franāta " باشد.
نکته 2 : چنانکه گفته شد، بمانندِ ریشه " جآفتن/جام - " در پیامِ شماره 5، در اینجا نیز می توان " نآفتن/نآم - " را به سانِ زیر ساخت :
" نَ/ ن " ( بُن کُنونیِ ریشه ی " نَم" ) به همراه " - آفتن/ - آمیدن" = نآفتن/ نآمیدن
. . . . . . . . . .
پَسگشتها :
1 - ستونهایِ 1041 و 1042 و همچنین روبرگ 64 از بخش EXKURS از نبیگ " فرهنگنامه زبانِ ایرانی کهن " ( کریستین بارتولومه )
2 - روبرگ 299 از بخش سوم - پارسی میانه ( کارل زالمان )
3 - روبرگهای 32، 156 و 157 از نبیگ " فرهنگنامه کوچک پهلوی" ( دیوید مک کنزی )
بررسی واژگان " ( نَفتَن:naftan/نَم - : - nam ) ، ( نآفتن:nāftan/نآم - : - nām ) ، ( فرَنَفتَن:franaftan/فرَنَم - :franam ) ، ( فرَنآفتن:franāftan/فرَنآم - : - franām ) ، ( آنآمیدن:ānāmidan/آنام - : - ānām ) ، ( اَونامیدن:awnāmidan/اَونام - : - awnām ) ، ( پنآفتَن:panāftan/پنآم - : - panām ) ، و. . . " در زبانِ پارسیِ میانه - نو:
... [مشاهده متن کامل]
پیش از هر چیز بگویم که در واژگانِ " فرَنَفتن، فرَنآفتن " ، " فرَ:fra " پیشوند است، در واژه یِ " آنآمیدن، آنآفتن"، نیز " آ " پیشوند است، در واژه یِ " اَونامیدن" نیز " اَو/اَف" پیشوند است و در واژه یِ " پنآفتن" ، " پ" پیشوندی به سانِ " پالودن" است، پس آنچه در زبانِ پارسیِ میانه - نو می ماند:
1 - نَفتَن/نَم - ( ساده )
2 - نآفتن/نآم - ( سببی :Kausativ )
است.
برپایه یِ دیدگاههایِ کارل زالمان و کریستین بارتولومه، " نَفتَن /نَم - ، نآفتَن/نآم - " از ریشه یِ ایرانیِ باستان " نَم:nam " به چم " کرنش کردن، سر فرود آوردن، دور شدن، گریختن، منحرف شدن، عدول کردن" هستند که واژه " نماز" در پارسی به آن بازمی گردد . کریستین بارتولومه در جایی گفته بود که " مولر" این ریشه را به چمِ " رفتن: gehen" آورده است و از اینرو وی بَرداوید که این ریشه نمی تواند آنچنان از معنایِ " نَفتَن، نآفتن"در زبانِ پارسیِ میانه دور باشد.
همچنین کارل زالمان واژه یِ " آنام:ānām " را به چمِ " رو به چیزی/کسی کردن، به سوی چیزی/کسی برگشتن : sich hinwenden " آورده و واژه یِ " فرَنآفتن" را به چمِ " روانیدن:gehen lassen ، رفتن :gehen " و "فرنَفتن" را به چمِ " به سویی/جایی رفتن : hingehen " آورده است. درباره یِ معناهایِ دیگرِ " فرَنفتن، فرَنآفتن" به فرتورِ سوم در زیر بنگرید.
. . . . . . . . . .
اگر واژگان " نَفتن، نآفتن" از ریشه یِ " نَم: nam" باشند، آنگاه باید دانست که کُنیده واژه ( PPfP ) یِ آن به ریختِ " نَتَ:nata" بوده است. درست بمانندِ ریشه ی " گَم:gam" که دارایِ کُنیده واژه یِ " گَتَ:gata" و بُن کُنونیِ " گَ:ga " بوده است، در اینجا نیز ریشه " نَم: nam" دارایِ کُنیده واژه یِ " نَتَ:nata" و بُن کُنونیِ " نَ:na" خواهد بود. از اینرو " نَ/ن" را می توان بعنوانِ بُن کُنونی ( Praesens ) از " نَفتن، نآفتن" جدا ساخت و بدین سان گزینه های 1 و 3 از پیامِ شماره ی 1 برآورده می شوند.
( نیاز به یادآوری است که کریستین بارتولومه بُن کُنونیِ " نَ:na" را نیاورده است و ریشه ی " نَم:nam" را دارای بُنهای کُنونی " nāma, nma, nəma" و کُنیده واژه ی " نَتَ:nata" دانسته است ولی به باورِ نویسنده یِ این پیام می توان همان روالِ " گَم" را برای " نَم" نیز پیاده سازی کرد، چیزی که بسیار آشکار است. )
نکته 1 : ریختِ سببیِ ( Kausativ ) ریشه یِ " نَم:nam" ، " نامَیَ :nāmaya " بوده است که با " نَفتن/نَم - " ( ساده ) و " نآفتن/نآم - " ( سببی ) در زبانِ پارسیِ میانه سنجیدنی است. همچنین نیاز به یادآوری است که کریستین بارتولومه واژه یِ " franata " را از نیرنگستان. 65 آورده، هرچند در کنارِ آن واژه یِ ناآشکار ( =Undeutlich ) را بکار برده که شاید " franāta " باشد.
نکته 2 : چنانکه گفته شد، بمانندِ ریشه " جآفتن/جام - " در پیامِ شماره 5، در اینجا نیز می توان " نآفتن/نآم - " را به سانِ زیر ساخت :
" نَ/ ن " ( بُن کُنونیِ ریشه ی " نَم" ) به همراه " - آفتن/ - آمیدن" = نآفتن/ نآمیدن
. . . . . . . . . .
پَسگشتها :
1 - ستونهایِ 1041 و 1042 و همچنین روبرگ 64 از بخش EXKURS از نبیگ " فرهنگنامه زبانِ ایرانی کهن " ( کریستین بارتولومه )
2 - روبرگ 299 از بخش سوم - پارسی میانه ( کارل زالمان )
3 - روبرگهای 32، 156 و 157 از نبیگ " فرهنگنامه کوچک پهلوی" ( دیوید مک کنزی )
پیامِ شماره 5 :
بررسیِ واژگانِ " گَم:gam، گامینیتَن:gāminitan، ( جآفتن:jāftan/ جآم - : - jām ) ، ( جَفتن:jaftan/ جَم - : - jam ) ، هَنجآفتن:hanjāftan/هَنجآم - :hanjām ) ، ( هَنجَفتن: hanjaftan، هَنجَم - : - hanjam ) ، ( فرَزآفتن:frazāftan/ فرَزآم - : - frazām ) ، فرَزآمینیتن:frazāminidan، ( فرَزَفتن:frazaftan/ فرَزَم - : - frazam ) ، ( فرجافتن:farjāftan/فرجآم - : - farjām ) و. . . :
... [مشاهده متن کامل]
ریشه اوستایی " گَم:gam " به چمِ " آمدن، رسیدن" در زبانِ پارسیِ نو و به چمِ " رسیتَن:rasitan، مَتَن:matan، مَت ایستاتَن :mat ēstatan" در زبانِ پارسیِ میانه بوده است.
این ریشه دارایِ بُن هایِ کُنونیِ ga, γəma، jam، gm، gəma , . . . و کُنیده واژه ( PPfP ) هایِ " γəmata، gmata، gata " بوده است که "gmata" را در زبانِ پارسیِ باستان و " γəmata " را در زبانِ اوستاییِ جوان و "gata" را در زبانِ اوستایی - سانسکریت داریم ( دگرگونیِ آواییِ " گ:g" به " غ:γ " در زبانِ اوستاییِ جوان بسیار رواگمند بوده است ) . در زبانِ پارسی میانه، برابر با کُنیده واژه هایِ نامبرده، واژه ی " مَت:mat" را داریم که برابر با " آ - مَده" در زبانِ پارسیِ نو است.
در واژگان " هَنجآفتن، هَنجآم - " یا " هَنجَفتن/ هَنجَم - " از زبانِ پارسیِ میانه ، " هَن" پیشوند بوده است که در زبانِ پارسیِ نو این پیشوند به ریختِ " اَن" درآمده است و واژگانِ " اَنجآمیدن/اَنجآم - " را از پیِ آن داریم ؛ " جَم - " یکی از بُنهای کُنونیِ ( Praesens ) ریشه یِ اوستایی " گَم:gam" بوده است و واژگان " جامَ :jāma" و " جامَیَ :jāmaya " سببیِ ( Kausativ ) این ریشه ی اوستایی بوده اند. از اینرو، در زبانِ پارسیِ میانه ، واژه یِ " جآفتن/جآم - " ریختِ سببیِ " جَفتن/جَم - " بوده است.
ریشه ی " گَم" با پیشوندِ " هَم /هَن" در زبانِ اوستایی درست هممعنا با واژگان " هَنجَفتن/هَنجآفتن" در زبانِ پارسیِ میانه است و همه ِ معناهایِ آنها را پوشش می دهد.
در واژگان " فرَزَفتن/فرَزَم - " ( ساده ) و " فرَزآفتن/فرَزآم - " ( سببی ) ، " فرَ:fra" پیشوند است که این پیشوند به ریختِ " فَر:far" در زبانِ پارسیِ نو درآمده است که ما واژه یِ " فَرجامیدن، فَرجام - " را در زبانِ پارسیِ نو برابر با آنها داریم. میانِ " زَم - /زام - " و " جَم/جام - " دگرگونیِ آوایی " ج/ز " رُخ داده است.
همچنین در زبانِ پارسیِ میانه ، فعلِ سببی " فرَزامینیتَن/فرَزامین - " را داشته ایم ( دراین باره پیامِ شماره 1 گزینه 2. 4 را ببینید. )
پرسش : آیا برپایه یِ فرهنگنامه ها، ریشه یِ اوستایی " گَم:gam" با بُن کُنونی " جَم - " در پادگویی با ( =در تناقض با ) آنچه در پیامِ شماره یِ 1 گزینه 1 گفته شد، نیست؟
( در پیامِ شماره 1 گزینه 1 گفته شده بود :" - اَفتن/ - اَم" بخشِ جدایی پذیرِ واژه است )
پاسخ :
برپایه ی فرهنگنامه ها، می توان برای این ریشه یِ اوستایی دو دسته " بُن کُنونی ( Praesens ) /کُنیده واژه ( PPfP ) " برشمرد:
( ما این دسته بندی را تنها برپایه یِ جُدایی پذیری یا ناپذیریِ " اَم : am" از " گَم :gam" گذاشته ایم )
1 - ریشه یِ اوستایی " گَم:gam" دارایِ بُنهای کُنونی " γəma، jam، gm، gəma و. . . " و کُنیده واژه هایِ " γəmata، gmata " بوده است.
2 - ریشه یِ اوستایی " گَم:gam " دارایِ بُن کُنونی " ga " و کُنیده واژه یِ " gata" بوده است و مصدر آن نیز به ریختِ " gatə̄e" بوده است. همچنین در زبانِ اوستایی واژه ی " gatay " را به چمِ " آمدگی، آمدن ( نام ) " داریم.
از اینرو، برپایه ی 2 ، می توان " - اَم: am - " را بخشِ جدایی پذیر درنظر گرفت و بدین سان، واژه یِ " گَم: gam" نیز در سازگاری با پیامِ شماره 1 گزینه 1 می باشد.
همچنین، برپایه ی 2، در واژگان " جَفتن/جَم" و " جافتن/جام - "، می توان " ج" را برآمده از بُن کُنونی " ga " درنظر گرفت؛ و بدین سان، سازگاریِ آن با پیامِ شماره 1 گزینه 3 که گفته شده بود تکواژِ پیش از " - آفتن/ - آمیدن" ، بُن کُنونی می باشد، اُستوانیده می شود ( = ثابت می شود ) .
نکته 1: در واژه یِ " گامینیتَن/گامین - " نیز می توان برپایه یِ بُن کُنونیِ " گَ: ga"، بخشِ " - آمینیتَن/ - آمین" را جدا ساخت. ( در این باره به پیامِ شماره یِ 1 گزینه 2. 4 بنگرید. )
نکته 2 : واژگان " مَتَن/ مَدَن" در زبانِ پارسیِ میانه و " آمدَن" در پارسیِ نو نیز نشان از این جدایِشِ آوایی دارد.
نکته 3: در نظر داشته باشید که نویسنده در این پیام برپایه یِ فرهنگنامه ها از واژه یِ " ریشه" و به طور ویژه از "ریشه اوستاییِ گَم" سخن رانده است.
. . . . . . . . . . . .
پَسگشت :
ستونِ 487 و همچنین ستونهایِ 493 تا 501 از نبیگ " فرهنگنامه زبان ایرانی کهن" ( کریستین بارتولومه )
روبرگ 33 و 42 از نبیگ " فرهنگنامه کوچک پهلوی" ( دیوید مک کنزی )
روبرگ 552 از نبیگ " فرهنگ سَنسکریت فارسی" ( جلالی نائینی )
بررسیِ واژگانِ " گَم:gam، گامینیتَن:gāminitan، ( جآفتن:jāftan/ جآم - : - jām ) ، ( جَفتن:jaftan/ جَم - : - jam ) ، هَنجآفتن:hanjāftan/هَنجآم - :hanjām ) ، ( هَنجَفتن: hanjaftan، هَنجَم - : - hanjam ) ، ( فرَزآفتن:frazāftan/ فرَزآم - : - frazām ) ، فرَزآمینیتن:frazāminidan، ( فرَزَفتن:frazaftan/ فرَزَم - : - frazam ) ، ( فرجافتن:farjāftan/فرجآم - : - farjām ) و. . . :
... [مشاهده متن کامل]
ریشه اوستایی " گَم:gam " به چمِ " آمدن، رسیدن" در زبانِ پارسیِ نو و به چمِ " رسیتَن:rasitan، مَتَن:matan، مَت ایستاتَن :mat ēstatan" در زبانِ پارسیِ میانه بوده است.
این ریشه دارایِ بُن هایِ کُنونیِ ga, γəma، jam، gm، gəma , . . . و کُنیده واژه ( PPfP ) هایِ " γəmata، gmata، gata " بوده است که "gmata" را در زبانِ پارسیِ باستان و " γəmata " را در زبانِ اوستاییِ جوان و "gata" را در زبانِ اوستایی - سانسکریت داریم ( دگرگونیِ آواییِ " گ:g" به " غ:γ " در زبانِ اوستاییِ جوان بسیار رواگمند بوده است ) . در زبانِ پارسی میانه، برابر با کُنیده واژه هایِ نامبرده، واژه ی " مَت:mat" را داریم که برابر با " آ - مَده" در زبانِ پارسیِ نو است.
در واژگان " هَنجآفتن، هَنجآم - " یا " هَنجَفتن/ هَنجَم - " از زبانِ پارسیِ میانه ، " هَن" پیشوند بوده است که در زبانِ پارسیِ نو این پیشوند به ریختِ " اَن" درآمده است و واژگانِ " اَنجآمیدن/اَنجآم - " را از پیِ آن داریم ؛ " جَم - " یکی از بُنهای کُنونیِ ( Praesens ) ریشه یِ اوستایی " گَم:gam" بوده است و واژگان " جامَ :jāma" و " جامَیَ :jāmaya " سببیِ ( Kausativ ) این ریشه ی اوستایی بوده اند. از اینرو، در زبانِ پارسیِ میانه ، واژه یِ " جآفتن/جآم - " ریختِ سببیِ " جَفتن/جَم - " بوده است.
ریشه ی " گَم" با پیشوندِ " هَم /هَن" در زبانِ اوستایی درست هممعنا با واژگان " هَنجَفتن/هَنجآفتن" در زبانِ پارسیِ میانه است و همه ِ معناهایِ آنها را پوشش می دهد.
در واژگان " فرَزَفتن/فرَزَم - " ( ساده ) و " فرَزآفتن/فرَزآم - " ( سببی ) ، " فرَ:fra" پیشوند است که این پیشوند به ریختِ " فَر:far" در زبانِ پارسیِ نو درآمده است که ما واژه یِ " فَرجامیدن، فَرجام - " را در زبانِ پارسیِ نو برابر با آنها داریم. میانِ " زَم - /زام - " و " جَم/جام - " دگرگونیِ آوایی " ج/ز " رُخ داده است.
همچنین در زبانِ پارسیِ میانه ، فعلِ سببی " فرَزامینیتَن/فرَزامین - " را داشته ایم ( دراین باره پیامِ شماره 1 گزینه 2. 4 را ببینید. )
پرسش : آیا برپایه یِ فرهنگنامه ها، ریشه یِ اوستایی " گَم:gam" با بُن کُنونی " جَم - " در پادگویی با ( =در تناقض با ) آنچه در پیامِ شماره یِ 1 گزینه 1 گفته شد، نیست؟
( در پیامِ شماره 1 گزینه 1 گفته شده بود :" - اَفتن/ - اَم" بخشِ جدایی پذیرِ واژه است )
پاسخ :
برپایه ی فرهنگنامه ها، می توان برای این ریشه یِ اوستایی دو دسته " بُن کُنونی ( Praesens ) /کُنیده واژه ( PPfP ) " برشمرد:
( ما این دسته بندی را تنها برپایه یِ جُدایی پذیری یا ناپذیریِ " اَم : am" از " گَم :gam" گذاشته ایم )
1 - ریشه یِ اوستایی " گَم:gam" دارایِ بُنهای کُنونی " γəma، jam، gm، gəma و. . . " و کُنیده واژه هایِ " γəmata، gmata " بوده است.
2 - ریشه یِ اوستایی " گَم:gam " دارایِ بُن کُنونی " ga " و کُنیده واژه یِ " gata" بوده است و مصدر آن نیز به ریختِ " gatə̄e" بوده است. همچنین در زبانِ اوستایی واژه ی " gatay " را به چمِ " آمدگی، آمدن ( نام ) " داریم.
از اینرو، برپایه ی 2 ، می توان " - اَم: am - " را بخشِ جدایی پذیر درنظر گرفت و بدین سان، واژه یِ " گَم: gam" نیز در سازگاری با پیامِ شماره 1 گزینه 1 می باشد.
همچنین، برپایه ی 2، در واژگان " جَفتن/جَم" و " جافتن/جام - "، می توان " ج" را برآمده از بُن کُنونی " ga " درنظر گرفت؛ و بدین سان، سازگاریِ آن با پیامِ شماره 1 گزینه 3 که گفته شده بود تکواژِ پیش از " - آفتن/ - آمیدن" ، بُن کُنونی می باشد، اُستوانیده می شود ( = ثابت می شود ) .
نکته 1: در واژه یِ " گامینیتَن/گامین - " نیز می توان برپایه یِ بُن کُنونیِ " گَ: ga"، بخشِ " - آمینیتَن/ - آمین" را جدا ساخت. ( در این باره به پیامِ شماره یِ 1 گزینه 2. 4 بنگرید. )
نکته 2 : واژگان " مَتَن/ مَدَن" در زبانِ پارسیِ میانه و " آمدَن" در پارسیِ نو نیز نشان از این جدایِشِ آوایی دارد.
نکته 3: در نظر داشته باشید که نویسنده در این پیام برپایه یِ فرهنگنامه ها از واژه یِ " ریشه" و به طور ویژه از "ریشه اوستاییِ گَم" سخن رانده است.
. . . . . . . . . . . .
پَسگشت :
ستونِ 487 و همچنین ستونهایِ 493 تا 501 از نبیگ " فرهنگنامه زبان ایرانی کهن" ( کریستین بارتولومه )
روبرگ 33 و 42 از نبیگ " فرهنگنامه کوچک پهلوی" ( دیوید مک کنزی )
روبرگ 552 از نبیگ " فرهنگ سَنسکریت فارسی" ( جلالی نائینی )
پیامِ شماره 4 :
بررسیِ واژگانِ " اَهرآفتن:ahrāftan، اَهرام - : - ahrām، اَهرَفتن:ahraftan، اَهرَم - : - ahram و. . . " در زبانِ پارسیِ میانه :
چنانکه در پیامِ شماره 1 گزینه 1 گفته شد، " - اَفتن/ - اَمیدن " یا " - آفتن/ - آمیدن" بخشِ جدایی پذیرِ واژگانِ انجامیده به آنها می باشند، و آنچه می ماند " اَهر : ahr " است. ولی پرسش اینجاست که " اَهر" چیست؟
... [مشاهده متن کامل]
" اَهر:ahr" در اینجا برآمده از کُنونه واژه ( Praesens ) یِ " ara ، ərə ، ar " از ریشه یِ اوستایی " اَر :ar " به چمِ
1 - " بالا رفتن، بلند شدن" ( ناسببی )
2 - " بالا بردن، بلند کردن" ( سببی )
و برابر با " raise / rise " می باشد. در اینجا دگرگونیِ آوایی " اَر:ar" به " اَهر:ahr" رُخ داده است. در زبانِ پارسیِ میانه نمونه ای از یک چنین دگرگونیِ آوایی را می توان در پیشوندِ " پَر : par/ پَهر :pahr" نیز دید. در زبانِ اوستایی نیز چنانچه بی درنگ پس از آوایِ " ر:r" یکی از دو آوای " ک" یا " پ" بنشیند، آوای " ر:r" به " هر:hr" دگرگون می شود. . با این همه، در زبانِ پارسیِ میانه این دگرگونیِ آوایی آن کرانمندی ای را که در زبانِ اوستایی دیده می شود، ندارد.
نیاز به یادآوری است که ریشه یِ اوستاییِ " اَر:ar" در زبانِ سانسکریت به ریختهای " ṛ، īr، ar " نیز در دسترس است.
از سویِ دیگر، برای اینکه بدانیم واژه یِ " اَهر:ahr" به خودیِ خود بُن کُنونی می باشد، نیاز است که واژه یِ " اَهرآکیه:ahrākih = اَهر. آک . یه " را در زبانِ پارسیِ میانه درنظر بگیریم.
در زبانِ پارسیِ میانه، پیش از پسوندِ " - آک/ - آگ " یا پسوندگانِ " - آکیه/ - آگیه " ، " بُن کُنونی ( Praesens ) " می نشیند:
نمونه ها:
( رواگیه = رو. آگ. یه ) از فعل " رفتن/رو - "
( جُمباگیه = جمب. آگ. یه ) از فعل " جُمبیدن/جمب - " ( در پارسیِ نو : جُنبیدن/جنب - )
( داناکیه/داناگیه = دان. آگ. یه ) از فعل " دانستن/دان - "
و واژگانِ بسیاری همچون ( سزاک = سز. آک ) از فعل " سزیدن/سز - " و ( خوراک، پوشاک و . . . )
از اینرو، به آسانی می توان دریافت که " اَهر" در واژه یِ " اَهرآکیه" به خودیِ خود بُن کُنونی می باشد؛ و آنچه در پیامِ شماره 1 گزینه 3 گفته شد، در این نمونه نیز پابرجا می ماند.
ما در زبانِ پارسیِ میانه واژه یِ " اَهرَفتن/ اَهرَم - " را به چمِ " بالا رفتن، بلند شدن" و برابر با " go up ، rise " داریم و واژه یِ " اَهرآفتن/اَهرآم - " را به چمِ " بالا بردن، بلند کردن" و برابر با " lead up ، raise " داریم.
نکته 1 : به روشنی ریشه یِ اوستاییِ " اَر:ar" همه یِ معناهایِ واژه ی " اَهرافتن/اَهرام - " را پوشش می دهد. ( درباره ی معناهایِ دیگرِ ریشه اوستایی " اَر: ar" به پَسگشتِ 4 در زیر پَس نگرید. )
. . . . . . . . . . .
پَسگشتها :
1 - روبرگ 172 از نبیگ " دستورزبانِ اوستا در همسنجی با سانسکریت " ( ویلیامز جسکون )
2 - روبرگ 220 از نبیگ "زبانهای ایرانی " ( گرنوت ویندفُر )
3 - روبرگ 7 و 235 از نبیگ " فرهنگنامه کوچک پهلوی" ( دیوید مک کنزی )
4 - ستونهایِ 183 تا 185 و همچنین 237 و 238 از نبیگ " فرهنگنامه زبانِ ایرانیِ کهن" ( کریستین بارتولومه )
بررسیِ واژگانِ " اَهرآفتن:ahrāftan، اَهرام - : - ahrām، اَهرَفتن:ahraftan، اَهرَم - : - ahram و. . . " در زبانِ پارسیِ میانه :
چنانکه در پیامِ شماره 1 گزینه 1 گفته شد، " - اَفتن/ - اَمیدن " یا " - آفتن/ - آمیدن" بخشِ جدایی پذیرِ واژگانِ انجامیده به آنها می باشند، و آنچه می ماند " اَهر : ahr " است. ولی پرسش اینجاست که " اَهر" چیست؟
... [مشاهده متن کامل]
" اَهر:ahr" در اینجا برآمده از کُنونه واژه ( Praesens ) یِ " ara ، ərə ، ar " از ریشه یِ اوستایی " اَر :ar " به چمِ
1 - " بالا رفتن، بلند شدن" ( ناسببی )
2 - " بالا بردن، بلند کردن" ( سببی )
و برابر با " raise / rise " می باشد. در اینجا دگرگونیِ آوایی " اَر:ar" به " اَهر:ahr" رُخ داده است. در زبانِ پارسیِ میانه نمونه ای از یک چنین دگرگونیِ آوایی را می توان در پیشوندِ " پَر : par/ پَهر :pahr" نیز دید. در زبانِ اوستایی نیز چنانچه بی درنگ پس از آوایِ " ر:r" یکی از دو آوای " ک" یا " پ" بنشیند، آوای " ر:r" به " هر:hr" دگرگون می شود. . با این همه، در زبانِ پارسیِ میانه این دگرگونیِ آوایی آن کرانمندی ای را که در زبانِ اوستایی دیده می شود، ندارد.
نیاز به یادآوری است که ریشه یِ اوستاییِ " اَر:ar" در زبانِ سانسکریت به ریختهای " ṛ، īr، ar " نیز در دسترس است.
از سویِ دیگر، برای اینکه بدانیم واژه یِ " اَهر:ahr" به خودیِ خود بُن کُنونی می باشد، نیاز است که واژه یِ " اَهرآکیه:ahrākih = اَهر. آک . یه " را در زبانِ پارسیِ میانه درنظر بگیریم.
در زبانِ پارسیِ میانه، پیش از پسوندِ " - آک/ - آگ " یا پسوندگانِ " - آکیه/ - آگیه " ، " بُن کُنونی ( Praesens ) " می نشیند:
نمونه ها:
( رواگیه = رو. آگ. یه ) از فعل " رفتن/رو - "
( جُمباگیه = جمب. آگ. یه ) از فعل " جُمبیدن/جمب - " ( در پارسیِ نو : جُنبیدن/جنب - )
( داناکیه/داناگیه = دان. آگ. یه ) از فعل " دانستن/دان - "
و واژگانِ بسیاری همچون ( سزاک = سز. آک ) از فعل " سزیدن/سز - " و ( خوراک، پوشاک و . . . )
از اینرو، به آسانی می توان دریافت که " اَهر" در واژه یِ " اَهرآکیه" به خودیِ خود بُن کُنونی می باشد؛ و آنچه در پیامِ شماره 1 گزینه 3 گفته شد، در این نمونه نیز پابرجا می ماند.
ما در زبانِ پارسیِ میانه واژه یِ " اَهرَفتن/ اَهرَم - " را به چمِ " بالا رفتن، بلند شدن" و برابر با " go up ، rise " داریم و واژه یِ " اَهرآفتن/اَهرآم - " را به چمِ " بالا بردن، بلند کردن" و برابر با " lead up ، raise " داریم.
نکته 1 : به روشنی ریشه یِ اوستاییِ " اَر:ar" همه یِ معناهایِ واژه ی " اَهرافتن/اَهرام - " را پوشش می دهد. ( درباره ی معناهایِ دیگرِ ریشه اوستایی " اَر: ar" به پَسگشتِ 4 در زیر پَس نگرید. )
. . . . . . . . . . .
پَسگشتها :
1 - روبرگ 172 از نبیگ " دستورزبانِ اوستا در همسنجی با سانسکریت " ( ویلیامز جسکون )
2 - روبرگ 220 از نبیگ "زبانهای ایرانی " ( گرنوت ویندفُر )
3 - روبرگ 7 و 235 از نبیگ " فرهنگنامه کوچک پهلوی" ( دیوید مک کنزی )
4 - ستونهایِ 183 تا 185 و همچنین 237 و 238 از نبیگ " فرهنگنامه زبانِ ایرانیِ کهن" ( کریستین بارتولومه )
پیامِ شماره 3 :
بررسی واژگان " نیرافتن:nirāftan، نیرامیدن: nirāmidan، نیرام: nirām، نیرامیشن : nirāmišn و . . . " در زبانِ پارسیِ میانه:
چنانکه در پیامِ شماره ی 1 گزینه 1 گفته شد، " - آفتن " و " - آمیدن" بخشِ جدایی پذیر می باشد و آنچه می ماند " نیر: nīr " است. ولی پرسش اینجاست، " نیر: nīr " چیست؟
... [مشاهده متن کامل]
" نیر" از دو تکواژِ زیر ساخته شده است:
1 - پیشوندِ " نی :ni " که به معنای " پایین، به پایین، به سوی پایین " است که این پیشوند در زبانِ پارسیِ نو به ریختِ " نِ " درآمده است؛
2 - کُنونه واژه ( Praesens ) یِ " ایر : īr " از زبانِ اوستایی که به ریشه یِ " اَر :ar " در همین زبان بازمی گردد؛ که این ریشه یِ اوستایی به معنای " رفتن، رسیدن ( به ) ، به حرکت درآمدن، حرکت کردن، به حرکت درآوردن ( سببی:Kausativ ) " است و برابر با " sich ) in Bewegung setzen ، hingelangen zu ) " در زبان آلمانی و برابر با " to go ، to set in motion " در زبان انگلیسی است.
ما در زبان اوستایی بسی واژه یِ " نیرِ : nīre " را داریم که به چمِ
آ ) " فرودآمدن، به سوی پایین آمدن/رفتن/حرکت کردن، فرونشستن" ( ناسببی ) ،
ب ) " فرود آوردَن، اَفکندن، فرو اَفکندن، به سویِ پایین بردن/ حرکت دادن/به حرکت درآوردن" ( سببی:Kausativ )
می باشد و ، چنانکه گفته شد، برآمده از دو تکواژِ بالاست و برابر با :
" hinabsickern ، hinabsinken ، herabsinken ، herabkommen " در زبانِ آلمانی و " let ) go down ) " در زبانِ انگلیسی می باشد.
در زبانِ پارسیِ میانه واژه یِ " نیرآفتن/نیرام" به معنایِ " افکندن، فرو افکندن، فرود آمدن" است وهمچنین داریم : " نیرامیشن " که از کُنونه ی " نیرام " به همراهِ پسوندِ " - یشن" ساخته شده است ( پسوندِ " - یشن" به ریختِ پسوندِ " - ِ ش" در پارسیِ نو درآمده است: نیرامِش ) .
. . . . . . . . . . . . . . . .
نکته 1: یکی از ویژگی هایِ برجسته یِ آواشناختیِ زبانِ اوستایی این است که :
همآمیختگیِ یکی از دو آوای i یا ī با یکی از دو آوایِ i یا ī ، آوای " ī " خواهد بود؛ از اینرو همآمیختگی " i " در پیشوندِ " نی :ni " با " ī " در واژه یِ "ایر/ ایرِ: īr/īre " ، به ریخت " ī " در واژه یِ "نیر/ نیرِ : nīr/ nīre " پدیدار می گردد. این ویژگیِ آوایی، چنانکه از واژه یِ " نیرآفتن/نیرآم - " می توان دریافت، در زبانِ پارسیِ میانه همچنان پابرجا مانده است.
. . . . . . . . . . . . .
نکته 2: چنانکه گفته شد، در واژه یِ " نیرافتن/ نیرام - "، پیشوندِ " نی" بکار رفته است، از اینرو " ایرآفتن/ایرام - : īrāftan/īrām " به خودیِ خود یک فعل است که می توان آن را در زبانِ پارسیِ نو، چه با پیشوند چه بی پیشوند، بکار بست. می توان " ایرآفتن/ایرآم - " را به معنایِ " به حرکت در آمدن، حرکت کردن، به حرکت درآوردن ( سببی:Kausativ ) " گرفت، هرچند این تنها یک پیشنهاد است و باید دانست که دامنه یِ معناییِ ریشه یِ اوستاییِ " اَر :ar " گسترده است.
. . . . . . . . . . .
نکته 3 : چنانکه در پیامِ شماره یِ 1، گزینه 3 گفته شد، پیش از " - آفتن/ - آمیدن " کُنونه هایِ ریشه هایِ اوستایی، چه بی پیشوند چه با پیشوند، می آیند؛ که درباره یِ واژه یِ " نیرآفتن/نیرآم - "، آن کنونه واژه " ایر" است .
نکته 4: می توان واژه یِ " نیرافتن/نیرام - " را به معنای " تنزل یافتن، تنزل دادن " نیز درنظر گرفت.
نکته 5 : درباره ی سببی یا ناسببی بودنِ واژه یِ " نیرآفتن/نیرام - " به گزینه 4 از پیام شماره 1 بنگرید.
. . . . . . . . . .
پَسگشتها :
1 - روبرگ 15 از نبیگ " دستورزبانِ اوستا در همسنجی با سانسکریت" ( ویلیامز جکسون )
Avesta grammar in comparison with sanskrit
2 - ستونهایِ 183 ، 184 و 1085 از نبیگ " فرهنگنامه زبانِ ایرانیی کهن" ( کریستین بارتولومه ) - نسک آلمانی
بررسی واژگان " نیرافتن:nirāftan، نیرامیدن: nirāmidan، نیرام: nirām، نیرامیشن : nirāmišn و . . . " در زبانِ پارسیِ میانه:
چنانکه در پیامِ شماره ی 1 گزینه 1 گفته شد، " - آفتن " و " - آمیدن" بخشِ جدایی پذیر می باشد و آنچه می ماند " نیر: nīr " است. ولی پرسش اینجاست، " نیر: nīr " چیست؟
... [مشاهده متن کامل]
" نیر" از دو تکواژِ زیر ساخته شده است:
1 - پیشوندِ " نی :ni " که به معنای " پایین، به پایین، به سوی پایین " است که این پیشوند در زبانِ پارسیِ نو به ریختِ " نِ " درآمده است؛
2 - کُنونه واژه ( Praesens ) یِ " ایر : īr " از زبانِ اوستایی که به ریشه یِ " اَر :ar " در همین زبان بازمی گردد؛ که این ریشه یِ اوستایی به معنای " رفتن، رسیدن ( به ) ، به حرکت درآمدن، حرکت کردن، به حرکت درآوردن ( سببی:Kausativ ) " است و برابر با " sich ) in Bewegung setzen ، hingelangen zu ) " در زبان آلمانی و برابر با " to go ، to set in motion " در زبان انگلیسی است.
ما در زبان اوستایی بسی واژه یِ " نیرِ : nīre " را داریم که به چمِ
آ ) " فرودآمدن، به سوی پایین آمدن/رفتن/حرکت کردن، فرونشستن" ( ناسببی ) ،
ب ) " فرود آوردَن، اَفکندن، فرو اَفکندن، به سویِ پایین بردن/ حرکت دادن/به حرکت درآوردن" ( سببی:Kausativ )
می باشد و ، چنانکه گفته شد، برآمده از دو تکواژِ بالاست و برابر با :
" hinabsickern ، hinabsinken ، herabsinken ، herabkommen " در زبانِ آلمانی و " let ) go down ) " در زبانِ انگلیسی می باشد.
در زبانِ پارسیِ میانه واژه یِ " نیرآفتن/نیرام" به معنایِ " افکندن، فرو افکندن، فرود آمدن" است وهمچنین داریم : " نیرامیشن " که از کُنونه ی " نیرام " به همراهِ پسوندِ " - یشن" ساخته شده است ( پسوندِ " - یشن" به ریختِ پسوندِ " - ِ ش" در پارسیِ نو درآمده است: نیرامِش ) .
. . . . . . . . . . . . . . . .
نکته 1: یکی از ویژگی هایِ برجسته یِ آواشناختیِ زبانِ اوستایی این است که :
همآمیختگیِ یکی از دو آوای i یا ī با یکی از دو آوایِ i یا ī ، آوای " ī " خواهد بود؛ از اینرو همآمیختگی " i " در پیشوندِ " نی :ni " با " ī " در واژه یِ "ایر/ ایرِ: īr/īre " ، به ریخت " ī " در واژه یِ "نیر/ نیرِ : nīr/ nīre " پدیدار می گردد. این ویژگیِ آوایی، چنانکه از واژه یِ " نیرآفتن/نیرآم - " می توان دریافت، در زبانِ پارسیِ میانه همچنان پابرجا مانده است.
. . . . . . . . . . . . .
نکته 2: چنانکه گفته شد، در واژه یِ " نیرافتن/ نیرام - "، پیشوندِ " نی" بکار رفته است، از اینرو " ایرآفتن/ایرام - : īrāftan/īrām " به خودیِ خود یک فعل است که می توان آن را در زبانِ پارسیِ نو، چه با پیشوند چه بی پیشوند، بکار بست. می توان " ایرآفتن/ایرآم - " را به معنایِ " به حرکت در آمدن، حرکت کردن، به حرکت درآوردن ( سببی:Kausativ ) " گرفت، هرچند این تنها یک پیشنهاد است و باید دانست که دامنه یِ معناییِ ریشه یِ اوستاییِ " اَر :ar " گسترده است.
. . . . . . . . . . .
نکته 3 : چنانکه در پیامِ شماره یِ 1، گزینه 3 گفته شد، پیش از " - آفتن/ - آمیدن " کُنونه هایِ ریشه هایِ اوستایی، چه بی پیشوند چه با پیشوند، می آیند؛ که درباره یِ واژه یِ " نیرآفتن/نیرآم - "، آن کنونه واژه " ایر" است .
نکته 4: می توان واژه یِ " نیرافتن/نیرام - " را به معنای " تنزل یافتن، تنزل دادن " نیز درنظر گرفت.
نکته 5 : درباره ی سببی یا ناسببی بودنِ واژه یِ " نیرآفتن/نیرام - " به گزینه 4 از پیام شماره 1 بنگرید.
. . . . . . . . . .
پَسگشتها :
1 - روبرگ 15 از نبیگ " دستورزبانِ اوستا در همسنجی با سانسکریت" ( ویلیامز جکسون )
2 - ستونهایِ 183 ، 184 و 1085 از نبیگ " فرهنگنامه زبانِ ایرانیی کهن" ( کریستین بارتولومه ) - نسک آلمانی
پیامِ شماره یِ 2 :
بررسیِ واژگانِ " پزآفتن ، پزآمیدن، پزآم - ، پزآمینیتن، پزآمین - ، پزآمانیدن، پزآمان - ، پزآمیشن، پزآمِش" در زبانِ پارسیِ میانه - نو:
ما در زبانِ پارسی واژه ی " پُختن" با بُن کُنونیِ " پَز - " را داریم که ریشه یِ این واژگان به " پَک : pak " در زبانِ اوستایی بازمی گردد. کُنونه یِ ( Praesens ) این ریشه یِ اوستایی، " پَچَ: pača " و کُنیده واژه ( PPfP ) یِ آن " پَختَ : paxta " بوده است. ریشه هایی که در زبانِ اوستایی به آوایِ " ک " می انجامیدند، دارایِ کُنونه هایِ انجامیده به " - چَ: ča - " و کُنیده واژه یِ انجامیده به " - ختَ : xta - " بوده اند ( در این باره به زیرواژه یِ " ختن" در همین تارنما بروید و پیامِ من را در این زمینه بخوانید ) . واژه ی " پَچَ " با دگرگونیِ آواییِ " چ/ز " به ریختِ " پَز : paz " در زبانِ پارسیِ میانه در دسترس بوده است که هم اکنون نیز در زبانِ پارسی نو جاری و ساری است.
... [مشاهده متن کامل]
اکنون به آسانی دریافتیم که " پز" در پزآفتن، برآمده از بُن کُنونی " پختن/پز - " در زبانِ پارسیِ میانه - نو است که این نیز خود به کُنونه ( Praesens ) یِ " پَچَ: pača" در زبانِ اوستایی بازمیگردد ( درست بمانند آنچه در گزینه 3 از پیامِ شماره یِ 1 گفته شد ) .
کُنونه یِ " پزآفتن/پزآمیدن " ، " پزآم - " بوده است و کُنونه یِ واژه یِ سببی " پزآمینیدن" ، " پزآمین - " بوده که اگر بخواهیم آن را به پارسیِ نو برگردانیم، واژگانِ " پزآمانیدن/پزآمان - " را خواهیم داشت ( این گزاره را با گزینه های 4 و 5 از پیامِ شماره یِ 1 همسنجی کنید ) .
همچنین در زبانِ پارسیِ میانه واژه یِ " پَزامیشن" را داشته ایم که از کُنونه ی " پزآم - " به همراهِ پسوندِ " - یشن : išn - " ساخته شده است، و چنانکه می دانید، پسوندِ " - یشن" به ریختِ " ِ ش" درپارسیِ نوین درآمده است؛ پس واژه یِ " پزامیشن" به ریختِ " پزامِش" در پارسیِ نو می آید.
" پزآفتن/پزآم - " به چمِ " به پختگی رسیدن/رساندن، به بلوغ رسیدن/رساندن، به عمل آمدن/رساندن" بوده است. " پزآمینیتَن/پزآمین - " به چمِ " به پختگی رساندن، به بلوغ رساندن، عمل آوردن" بوده است.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
پَسگشتها:
1 - روبرگهای 67، 68، 130و 158 از نبیگ " فرهنگنامه کوچک پهلوی" ( دیوید مک کنزی )
2 - ستون 819 از نبیگ " فرهنگنامه زبانِ ایرانیی کهن" ( کریستین بارتولومه ) - نسک آلمانی
بررسیِ واژگانِ " پزآفتن ، پزآمیدن، پزآم - ، پزآمینیتن، پزآمین - ، پزآمانیدن، پزآمان - ، پزآمیشن، پزآمِش" در زبانِ پارسیِ میانه - نو:
ما در زبانِ پارسی واژه ی " پُختن" با بُن کُنونیِ " پَز - " را داریم که ریشه یِ این واژگان به " پَک : pak " در زبانِ اوستایی بازمی گردد. کُنونه یِ ( Praesens ) این ریشه یِ اوستایی، " پَچَ: pača " و کُنیده واژه ( PPfP ) یِ آن " پَختَ : paxta " بوده است. ریشه هایی که در زبانِ اوستایی به آوایِ " ک " می انجامیدند، دارایِ کُنونه هایِ انجامیده به " - چَ: ča - " و کُنیده واژه یِ انجامیده به " - ختَ : xta - " بوده اند ( در این باره به زیرواژه یِ " ختن" در همین تارنما بروید و پیامِ من را در این زمینه بخوانید ) . واژه ی " پَچَ " با دگرگونیِ آواییِ " چ/ز " به ریختِ " پَز : paz " در زبانِ پارسیِ میانه در دسترس بوده است که هم اکنون نیز در زبانِ پارسی نو جاری و ساری است.
... [مشاهده متن کامل]
اکنون به آسانی دریافتیم که " پز" در پزآفتن، برآمده از بُن کُنونی " پختن/پز - " در زبانِ پارسیِ میانه - نو است که این نیز خود به کُنونه ( Praesens ) یِ " پَچَ: pača" در زبانِ اوستایی بازمیگردد ( درست بمانند آنچه در گزینه 3 از پیامِ شماره یِ 1 گفته شد ) .
کُنونه یِ " پزآفتن/پزآمیدن " ، " پزآم - " بوده است و کُنونه یِ واژه یِ سببی " پزآمینیدن" ، " پزآمین - " بوده که اگر بخواهیم آن را به پارسیِ نو برگردانیم، واژگانِ " پزآمانیدن/پزآمان - " را خواهیم داشت ( این گزاره را با گزینه های 4 و 5 از پیامِ شماره یِ 1 همسنجی کنید ) .
همچنین در زبانِ پارسیِ میانه واژه یِ " پَزامیشن" را داشته ایم که از کُنونه ی " پزآم - " به همراهِ پسوندِ " - یشن : išn - " ساخته شده است، و چنانکه می دانید، پسوندِ " - یشن" به ریختِ " ِ ش" درپارسیِ نوین درآمده است؛ پس واژه یِ " پزامیشن" به ریختِ " پزامِش" در پارسیِ نو می آید.
" پزآفتن/پزآم - " به چمِ " به پختگی رسیدن/رساندن، به بلوغ رسیدن/رساندن، به عمل آمدن/رساندن" بوده است. " پزآمینیتَن/پزآمین - " به چمِ " به پختگی رساندن، به بلوغ رساندن، عمل آوردن" بوده است.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
پَسگشتها:
1 - روبرگهای 67، 68، 130و 158 از نبیگ " فرهنگنامه کوچک پهلوی" ( دیوید مک کنزی )
2 - ستون 819 از نبیگ " فرهنگنامه زبانِ ایرانیی کهن" ( کریستین بارتولومه ) - نسک آلمانی
پیامِ شماره 1 :
من میخواهم در رشته پیامهایی درباره یِ واژگانِ انجامیده به " اَفتن : aftan / اَمیدن:amidan " یا " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " در زبانِ پارسیِ میانه سخن بگویم و پیوندِ آنها را با واژگانِ زبانِ اوستایی روشن و آشکار سازم. امید که با این آگاهی سازی، فراروندی پیشِ رویِ پارسی دوستان گذاشته شود تا با بهره گیری از آن، واژگانِ زبانِ پارسیِ نو بیش از پیش گسترانیده شود. من در این پیامها گاهی پرسشهایِ گمان برانگیزی را پیش می نهم.
... [مشاهده متن کامل]
باشد که سودمند اُفتد و واژگانِ بسیاری با این روش در زبانِ پارسی ساخته و پرداخته شود؛ که چنین هم خواهد شد.
ما در نمونه هایی که می آوریم، از بَرنهش هایِ زیر پیروی می کنیم :
1 - " اَفتن : aftan / اَمیدن:amidan " یا " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " بخشِ جداپذیرِ واژگانی است که به آنها می انجامند.
2 - " اَفتن : aftan / اَمیدن:amidan " یا " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " به خودیِ خود فعل نیستند، بَرکه ( =بلکه ) می بایست پیش از آنها واژگانی با ویژگیهایی که در گزینه 3 در زیر به آنها پرداخته شده است، بیایند.
3 - تکواژهایی که پیش از " اَفتن : aftan / اَمیدن:amidan " یا " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " در زبانِ پارسیِ میانه می آیند دارایِ ویژگیهای زیر هستند:
آنها ساخته شده از کُنونه ها ( Praesens ) یا بُن هایِ کُنونیِ ریشه هایِ اوستایی هستند که یا با پیشوند یا بی پیشوند می آیند و گاهی در گذار از زبانِ اوستایی به پارسیِ میانه، این کُنونه ها یا بُنهایِ کُنونی دچارِ دگرگونی هایِ آواییِ رواگمند شده اند.
4 - روی هم رفته، ریختهایِ ساده و سببیِ واژگانی که به " اَفتن : aftan / اَمیدن:amidan " یا " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " می انجامند، چنین هستند:
4. 1 - واژگانِ دارایِ " اَفتن : aftan / اَمیدن:amidan " ( ساده ) . . . . . . واژگانِ دارایِ " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " ( سببی : Kausativ )
بمانند : اَهرَفتن/اَهرَمیدن ( ساده ) . . . . اَهرآفتن/اَهرآمیدن ( سببی )
4. 2 - واژگانِ دارایِ " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " ( ساده ) . . . . . . . واژگانِ دارایِ " آمینیدن:āminidan " ( سببی:Kausativ )
( گزینه یِ 4. 1 با بهره گیری از زبانِ اوستایی که واژگان در هنگامِ سببی سازی با آواگردانیِ " َ :a " به " آ : ā " همراه هستند، پیش می آید؛ گزینه 4. 2 با بهره گیری از خودِ زبانِ پارسیِ میانه که واژگان در هنگامِ سببی سازی با نشانه یِ " - ین" همراه هستند، پیش می آید. فراموش نکنید که در زبانِ پارسیِ نو این نشانه به ریخت " - آن" در دسترس است، بمانندِ خوردَن/خوراندن؛ پس چنانچه بخواهیم در پارسیِ نو از واژگانی با نشانه یِ " - آمینیدن" بهره بگیریم، می بایست آن را به ریختِ " - آمانیدن: āmānidan " درآوریم. ولی چنانچه بخواهیم از گزینه 4. 1 بهره بگیریم، می بایست تنها دگرگونیِ آواییِ " َ :a " به " آ : ā " را در " اَفتن/آمیدن یا " اَمیدن/آمیدن" در نظر بگیریم ) .
5 - هنگامیکه میخواهیم کُنونه ( Praesens ) هایِ واژگانِ دارایِ " اَفتن : aftan / اَمیدن:amidan " یا " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " را بیابیم، تکواژ یا تکواژهایِ پیش از آنها، دچار هیچ دگرگونی ای نمی شوند و تنها بخشِ " اَفتن" به " اَم" یا بخشِ " آفتن" به " آم" دگر می شود؛ برای نمونه : کُنونه یِ واژه یِ " پزآفتن / پزآمیدن" ، " پزآم - " می باشد و تکواژِ " پز" در این فرآیند دچار هیچ دگرگونی ای نمی شود، چراکه خودِ " پز" کُنونه یا بُن کُنونی می باشد.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
روشِ ساختِ واژگانی که به " اَفتن : aftan / اَمیدن:amidan " یا " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " می انجامند:
آنچه در برنِهِش هایِ بالا برای من مایه وری و ارزش دارد، گزینه 3 است؛چراکه با درکِ درست و بجا از روشِ ساختِ چنین واژگانی، در گذار از زبانِ اوستایی به زبانِ پارسیِ میانه و سپس به زبانِ پارسیِ نو، می توان واژگانِ بسیاری را به سانِ زیر ساخت:
آ - اگر چنین واژگانی در زبانِ پارسیِ میانه آمده، آنها را به زبانِ پارسیِ نو اَندر می کنیم ( با نگاه به دگرگونی هایِ آوایی یا ترادیسی هایی که از زبانِ پارسیِ میانه به پارسیِ نو رُخ داده اند ) ؛
ب - اگر خواستارِ ساختِ واژگانی با ویژگیهایِ نامبرده هستیم که در زبانِ پارسیِ میانه نیامده اند، آنها را می بایست از زبانِ اوستایی بیرون بکشیم. به چه سان؟
نخست کُنونه ها ( Praesens ) یا بُن هایِ کُنونیِ ریشه هایِ اوستایی را می جوییم ؛ سپس آنها را به ریختِ پارسیِ میانه و پس از آن، به ریختِ پارسیِ نو در می آوریم یا آنها را فرارون ( =مستقیم ) به ریختِ پارسیِ نو درمی آوریم ( با نگاه به دگرگونی هایِ آوایی یا ترادیسی هایی که از زبانِ اوستایی/ پارسیِ میانه به پارسیِ نو رُخ داده اند ) .
. . . . . . . . . . . . .
اکنون در پیامهایی جداگانه یک به یک پیرامونِ واژگانِ انجامیده به " اَفتن : aftan / اَمیدن:amidan " یا " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " سخن می گویم.
من میخواهم در رشته پیامهایی درباره یِ واژگانِ انجامیده به " اَفتن : aftan / اَمیدن:amidan " یا " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " در زبانِ پارسیِ میانه سخن بگویم و پیوندِ آنها را با واژگانِ زبانِ اوستایی روشن و آشکار سازم. امید که با این آگاهی سازی، فراروندی پیشِ رویِ پارسی دوستان گذاشته شود تا با بهره گیری از آن، واژگانِ زبانِ پارسیِ نو بیش از پیش گسترانیده شود. من در این پیامها گاهی پرسشهایِ گمان برانگیزی را پیش می نهم.
... [مشاهده متن کامل]
باشد که سودمند اُفتد و واژگانِ بسیاری با این روش در زبانِ پارسی ساخته و پرداخته شود؛ که چنین هم خواهد شد.
ما در نمونه هایی که می آوریم، از بَرنهش هایِ زیر پیروی می کنیم :
1 - " اَفتن : aftan / اَمیدن:amidan " یا " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " بخشِ جداپذیرِ واژگانی است که به آنها می انجامند.
2 - " اَفتن : aftan / اَمیدن:amidan " یا " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " به خودیِ خود فعل نیستند، بَرکه ( =بلکه ) می بایست پیش از آنها واژگانی با ویژگیهایی که در گزینه 3 در زیر به آنها پرداخته شده است، بیایند.
3 - تکواژهایی که پیش از " اَفتن : aftan / اَمیدن:amidan " یا " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " در زبانِ پارسیِ میانه می آیند دارایِ ویژگیهای زیر هستند:
آنها ساخته شده از کُنونه ها ( Praesens ) یا بُن هایِ کُنونیِ ریشه هایِ اوستایی هستند که یا با پیشوند یا بی پیشوند می آیند و گاهی در گذار از زبانِ اوستایی به پارسیِ میانه، این کُنونه ها یا بُنهایِ کُنونی دچارِ دگرگونی هایِ آواییِ رواگمند شده اند.
4 - روی هم رفته، ریختهایِ ساده و سببیِ واژگانی که به " اَفتن : aftan / اَمیدن:amidan " یا " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " می انجامند، چنین هستند:
4. 1 - واژگانِ دارایِ " اَفتن : aftan / اَمیدن:amidan " ( ساده ) . . . . . . واژگانِ دارایِ " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " ( سببی : Kausativ )
بمانند : اَهرَفتن/اَهرَمیدن ( ساده ) . . . . اَهرآفتن/اَهرآمیدن ( سببی )
4. 2 - واژگانِ دارایِ " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " ( ساده ) . . . . . . . واژگانِ دارایِ " آمینیدن:āminidan " ( سببی:Kausativ )
( گزینه یِ 4. 1 با بهره گیری از زبانِ اوستایی که واژگان در هنگامِ سببی سازی با آواگردانیِ " َ :a " به " آ : ā " همراه هستند، پیش می آید؛ گزینه 4. 2 با بهره گیری از خودِ زبانِ پارسیِ میانه که واژگان در هنگامِ سببی سازی با نشانه یِ " - ین" همراه هستند، پیش می آید. فراموش نکنید که در زبانِ پارسیِ نو این نشانه به ریخت " - آن" در دسترس است، بمانندِ خوردَن/خوراندن؛ پس چنانچه بخواهیم در پارسیِ نو از واژگانی با نشانه یِ " - آمینیدن" بهره بگیریم، می بایست آن را به ریختِ " - آمانیدن: āmānidan " درآوریم. ولی چنانچه بخواهیم از گزینه 4. 1 بهره بگیریم، می بایست تنها دگرگونیِ آواییِ " َ :a " به " آ : ā " را در " اَفتن/آمیدن یا " اَمیدن/آمیدن" در نظر بگیریم ) .
5 - هنگامیکه میخواهیم کُنونه ( Praesens ) هایِ واژگانِ دارایِ " اَفتن : aftan / اَمیدن:amidan " یا " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " را بیابیم، تکواژ یا تکواژهایِ پیش از آنها، دچار هیچ دگرگونی ای نمی شوند و تنها بخشِ " اَفتن" به " اَم" یا بخشِ " آفتن" به " آم" دگر می شود؛ برای نمونه : کُنونه یِ واژه یِ " پزآفتن / پزآمیدن" ، " پزآم - " می باشد و تکواژِ " پز" در این فرآیند دچار هیچ دگرگونی ای نمی شود، چراکه خودِ " پز" کُنونه یا بُن کُنونی می باشد.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
روشِ ساختِ واژگانی که به " اَفتن : aftan / اَمیدن:amidan " یا " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " می انجامند:
آنچه در برنِهِش هایِ بالا برای من مایه وری و ارزش دارد، گزینه 3 است؛چراکه با درکِ درست و بجا از روشِ ساختِ چنین واژگانی، در گذار از زبانِ اوستایی به زبانِ پارسیِ میانه و سپس به زبانِ پارسیِ نو، می توان واژگانِ بسیاری را به سانِ زیر ساخت:
آ - اگر چنین واژگانی در زبانِ پارسیِ میانه آمده، آنها را به زبانِ پارسیِ نو اَندر می کنیم ( با نگاه به دگرگونی هایِ آوایی یا ترادیسی هایی که از زبانِ پارسیِ میانه به پارسیِ نو رُخ داده اند ) ؛
ب - اگر خواستارِ ساختِ واژگانی با ویژگیهایِ نامبرده هستیم که در زبانِ پارسیِ میانه نیامده اند، آنها را می بایست از زبانِ اوستایی بیرون بکشیم. به چه سان؟
نخست کُنونه ها ( Praesens ) یا بُن هایِ کُنونیِ ریشه هایِ اوستایی را می جوییم ؛ سپس آنها را به ریختِ پارسیِ میانه و پس از آن، به ریختِ پارسیِ نو در می آوریم یا آنها را فرارون ( =مستقیم ) به ریختِ پارسیِ نو درمی آوریم ( با نگاه به دگرگونی هایِ آوایی یا ترادیسی هایی که از زبانِ اوستایی/ پارسیِ میانه به پارسیِ نو رُخ داده اند ) .
. . . . . . . . . . . . .
اکنون در پیامهایی جداگانه یک به یک پیرامونِ واژگانِ انجامیده به " اَفتن : aftan / اَمیدن:amidan " یا " آفتن: āftan / آمیدن: āmidan " سخن می گویم.