امیانوس مارسلینوس

آمیانوس مارسلینوس. امیانوس مارسلینوس ( به لاتین: Ammianus Marcellinus ) ( ۳۲۵ یا ۳۳۰ میلادی – ۳۹۰ یا ۳۹۱ میلادی ) تاریخنگار رومی بود.
او که یونانی تبار بود در هنگام لشکرکشی یولیانوس در ۳۶۳ میلادی برای نبرد با شاپور دوم ساسانی به همراه سپاهیان رومی بود. وی رخ دادهای این نبرد و مرگ یولیانوس را در ۲۶ ژوئیهٔ آن سال دیده بود. کتاب او دربارهٔ تاریخ روم از رخدادهای سال ۹۶ میلادی آغاز شده و با آوردن رویدادهای سال ۳۷۸ ترسایی به پایان می رسد. نوشته های او از سندهای ارزشمند دربارهٔ تاریخ ایران شمرده می شود.
او را انطاکیه پنداشته اند. تاریخ مرگش به درستی دانسته نیست ولی برپایهٔ یادکردهایی که از او تا ۳۹۱ میلادی به جای مانده می دانیم که او تا این سال زنده بوده است. او در روزگار کنستانتیوس دوم یک سرباز رومی بود که در سرزمین گل و ایران خدمت نموده بود. از بخشی که او در آن خدمت می کرده برمی آید که او از نجیب زادگان بوده است. او در جوانی به ارتش پیوست و به نصیبین در میانرودان فرستاده شد تا زیر فرماندهی اورسیسینوس خدمت کند. در بازگشت به ایتالیا امپراتور را در لشکرکشی بر سیلوانوس فرانک همراهی نمود. او دو بار دیگر با اورسینیوس به خاور رفت و سرانجام زمانی که شاپور دوم بر دیاربکر چیره شد او جان خود را برداشت و گریخت. هنگامی که اورسینیوس جایگاهش را پیش کنستانتینوس از دست داد امیانوس نیز موقعیت پیشین را نداشت. با آغاز امپراتوری ژولین مرتد ( یولیانوس ) او جایگاه پیشین خود را باز به دست آورد. او به همراه امپراتور در لشکرکشی بر ضد المان ها و ایرانیان رهسپار شد. پس از مرگ یولیانوس او در عقب نشینی ژوین از انتاکیه نقشی داشت. در ۳۷۱ میلادی او شاهد توطئهٔ تئودوروس بود.
سرانجام او در رم ساکن شد و در زمانی که نزدیک به پنجاه سال داشت دست به نگارش تاریخ روم از رخدادهای سال ۹۶ میلادی به پس زد.
ادوارد گیبون امیانوس را راهنمایی دقیق و امین خوانده است. [ نیازمند منبع]