آمپر آندره ماری. آمْپِر، آندره ماری (۱۷۷۵ـ۱۸۳۶)(Ampère, André-Marie)
فیزیک دان و ریاضی دان فرانسوی. در الکترومغناطیس۱ و الکترودینامیک۲ به کشفیات بسیار دست یافت. با پی گیری کارهای هانس اورستد۳ در زمینۀ برهم کنش۴ آهنربا۵ و جریان الکتریکی۶، قاعده ای به دست آورد که جهت میدان مغناطیسیِ۷ وابسته به جریان الکتریکی را معین می کند. واحد جریان الکتریکی را به افتخار او آمپر نامیده اند. قانون آمپر۸ معادله ای است که نیروی مغناطیسی تولیدشده بین دو سیم موازی حامل جریان۹ را با حاصل ضرب جریان های گذرنده از این رسانا۱۰ها و فاصلۀ رسانا ها از یکدیگر ارتباط می دهد. امروزه این قانون معمولاً با استفاده از آنالیز ریاضی بیان می شود: انتگرال خطیِ میدان مغناطیسی حول هر مسیر دلخواه متناسب است با جریان الکتریکی خالصی که در همان مسیر محصور شده است. آمپر در نزدیکی لیون۱۱ زاده شد و تا ۱۸۰۵، که به پاریس نقل مکان کرد، در همان جا ریاضی درس می داد. در رشته های ریاضی، فلسفه، نجوم، و فیزیک تجربی سِمت های دانشگاهی داشت. اولین اثر آمپر مقاله ای مقدماتی دربارۀ نظریۀ احتمال۱۲ بود. در این اثر، که با نام بررسی نظریۀ ریاضی بازی ها۱۳ در ۱۸۰۲ منتشر شد، مسلّم بودن باخت یک قمارباز در برابر رقیبی با پشتوانۀ مالی بسیار قوی تر را بیان کرده بود. آمپر در مجموعه ای از مقالات، که انتشار آن ها از ۱۸۲۰ آغاز شد، نظریۀ الکترومغناطیس۱۴ و قوانین پایۀ آن را تشریح کرد. او این مبحث را الکترودینامیک نامید تا از بررسی نیروهای الکتریکی ساکن۱۵، که آن را الکترواِستاتیک۱۶ می خواند، متمایز شود. او نشان داد دو سیم موازی حامل جریان های هم جهت یکدیگر را می ربایند، در حالی که وقتی حامل جریان هایی با جهت مخالف ا ند، یکدیگر را می رانند. همچنین، این مطلب را پیش بینی و ثابت کرد که هر پیچۀ مارپیچی۱۷ از سیم حامل جریان، که آن را سیم لوله۱۸ نامید، همانند آهنربای میله ای۱۹ عمل می کند. آمپر در تلاش برای توضیح الکترومغناطیس، خواص مغناطیسی را ناشی از الکتریسیتۀ متحرک در نظر گرفت. اظهارنظرش مبنی بر این که مولکول ها با جریان الکتریکی دایمی۲۰ احاطه می شوند، زمینه ساز مُدل پوسته ای الکترون۲۱ به شمار می آید. در ۱۸۲۷، رسالۀ یادداشت هایی دربارۀ نظریۀ ریاضی پدید ه های الکترودینامیکی استنتاج شده از آزمایش۲۲ را به چاپ رساند.
فیزیک دان و ریاضی دان فرانسوی. در الکترومغناطیس۱ و الکترودینامیک۲ به کشفیات بسیار دست یافت. با پی گیری کارهای هانس اورستد۳ در زمینۀ برهم کنش۴ آهنربا۵ و جریان الکتریکی۶، قاعده ای به دست آورد که جهت میدان مغناطیسیِ۷ وابسته به جریان الکتریکی را معین می کند. واحد جریان الکتریکی را به افتخار او آمپر نامیده اند. قانون آمپر۸ معادله ای است که نیروی مغناطیسی تولیدشده بین دو سیم موازی حامل جریان۹ را با حاصل ضرب جریان های گذرنده از این رسانا۱۰ها و فاصلۀ رسانا ها از یکدیگر ارتباط می دهد. امروزه این قانون معمولاً با استفاده از آنالیز ریاضی بیان می شود: انتگرال خطیِ میدان مغناطیسی حول هر مسیر دلخواه متناسب است با جریان الکتریکی خالصی که در همان مسیر محصور شده است. آمپر در نزدیکی لیون۱۱ زاده شد و تا ۱۸۰۵، که به پاریس نقل مکان کرد، در همان جا ریاضی درس می داد. در رشته های ریاضی، فلسفه، نجوم، و فیزیک تجربی سِمت های دانشگاهی داشت. اولین اثر آمپر مقاله ای مقدماتی دربارۀ نظریۀ احتمال۱۲ بود. در این اثر، که با نام بررسی نظریۀ ریاضی بازی ها۱۳ در ۱۸۰۲ منتشر شد، مسلّم بودن باخت یک قمارباز در برابر رقیبی با پشتوانۀ مالی بسیار قوی تر را بیان کرده بود. آمپر در مجموعه ای از مقالات، که انتشار آن ها از ۱۸۲۰ آغاز شد، نظریۀ الکترومغناطیس۱۴ و قوانین پایۀ آن را تشریح کرد. او این مبحث را الکترودینامیک نامید تا از بررسی نیروهای الکتریکی ساکن۱۵، که آن را الکترواِستاتیک۱۶ می خواند، متمایز شود. او نشان داد دو سیم موازی حامل جریان های هم جهت یکدیگر را می ربایند، در حالی که وقتی حامل جریان هایی با جهت مخالف ا ند، یکدیگر را می رانند. همچنین، این مطلب را پیش بینی و ثابت کرد که هر پیچۀ مارپیچی۱۷ از سیم حامل جریان، که آن را سیم لوله۱۸ نامید، همانند آهنربای میله ای۱۹ عمل می کند. آمپر در تلاش برای توضیح الکترومغناطیس، خواص مغناطیسی را ناشی از الکتریسیتۀ متحرک در نظر گرفت. اظهارنظرش مبنی بر این که مولکول ها با جریان الکتریکی دایمی۲۰ احاطه می شوند، زمینه ساز مُدل پوسته ای الکترون۲۱ به شمار می آید. در ۱۸۲۷، رسالۀ یادداشت هایی دربارۀ نظریۀ ریاضی پدید ه های الکترودینامیکی استنتاج شده از آزمایش۲۲ را به چاپ رساند.
wikijoo: آمپر،_آندره_ماری_(۱۷۷۵ـ۱۸۳۶)