آملی سید حیدر. آمُلی، سید حیدر (آمل ۷۲۰ـ پس از ۷۸۲ق)
عارف و عالم شیعی امامی. از علویان مازندران بود و به صوفی آوازه داشت. برای تحصیل زادگاهش را ترک کرد و به استرآباد، خراسان و اصفهان رفت. سپس به آمل بازگشت و به وزارت فخرالدوله بن شاه کیخسرو رسید و جاه و جلال بسیار یافت. وی برای تزکیۀ نفس و تصفیۀ باطن، از مال و مقام و خانوادۀ خود درگذشت و مدتی به اصفهان رفت و به نورالدین اصفهانی دست ارادت داد. آن گاه قصد گزاردن حج کرد، اما به سبب بیماری در عراق ماندگار شد و از محضر علامه حلّی و دیگر علما و عرفای شیعۀ امامیه بهره برد و از فــخرالمحقــقین، فــرزنــد علامه حلی، اجازه گرفت. سید حیدر آملی یکی از مهم ترین متفکرانی است که کوشید بین عرفان بن عربی و معارف شیعی وحدت ایجاد کند و پیوند میان این دو را بیان کند. از آثار اوست: التأویلات در تفسیر قرآن؛ جامع الاسرار و منبع الانوار؛ نص النصوص در شرح فصوص الحکم ابن عربی؛ الارکان فی فروع شرایع اهل الایمان؛ اسرارالشریعة و اطوارالطریقة و انوارالحقیقة؛ امثلة التوحید و ابنیة التجرید؛ محیط الاعظم.
عارف و عالم شیعی امامی. از علویان مازندران بود و به صوفی آوازه داشت. برای تحصیل زادگاهش را ترک کرد و به استرآباد، خراسان و اصفهان رفت. سپس به آمل بازگشت و به وزارت فخرالدوله بن شاه کیخسرو رسید و جاه و جلال بسیار یافت. وی برای تزکیۀ نفس و تصفیۀ باطن، از مال و مقام و خانوادۀ خود درگذشت و مدتی به اصفهان رفت و به نورالدین اصفهانی دست ارادت داد. آن گاه قصد گزاردن حج کرد، اما به سبب بیماری در عراق ماندگار شد و از محضر علامه حلّی و دیگر علما و عرفای شیعۀ امامیه بهره برد و از فــخرالمحقــقین، فــرزنــد علامه حلی، اجازه گرفت. سید حیدر آملی یکی از مهم ترین متفکرانی است که کوشید بین عرفان بن عربی و معارف شیعی وحدت ایجاد کند و پیوند میان این دو را بیان کند. از آثار اوست: التأویلات در تفسیر قرآن؛ جامع الاسرار و منبع الانوار؛ نص النصوص در شرح فصوص الحکم ابن عربی؛ الارکان فی فروع شرایع اهل الایمان؛ اسرارالشریعة و اطوارالطریقة و انوارالحقیقة؛ امثلة التوحید و ابنیة التجرید؛ محیط الاعظم.
wikijoo: آملی،_سید_حیدر_(آمل_۷۲۰ـ_پس_از_۷۸۲ق)