امروالقیس

اِمْرَؤُالقَیس (قرن ۶م)
بزرگ ترین و مشهورترین شاعر عرب پیش از اسلام و از بنیادگذاران شعر عرب. روایت های فراوانی دربارۀ زندگانی وی در دست است که همگی مبهم و با افسانه درآمیخته است. احتمالاً در سرزمین بنی اسد به دنیا آمده و کودکی اش را در حصن مشقّر در یمامه یا حصنی در بحرین (هر دو در قلمرو دولت کِنده) گذرانده است. پدرش حُجر، که امیر کنده بود، او را در جوانی به دلایلی که روشن نیست، از خود راند و او آوارۀ بیابان ها شد و با قبایل بیابانگرد و یاغی می زیست. بنابر روایات، پس از آن که قبیلۀ بنی اسد پدرش را به قتل رساندند، درصدد انتقام برآمد و به خونخواهی پدر با سپاهی از قبایل بکر و تغلب با بنی اسد جنگید. گویند امپراتور یوستی نیانوس نیز برای جنگ با بنی اسد سربازانی در اختیار او گذاشت، اما با ترفند مردی به نام طماح از قبیلۀ بنی اسد که برادرش به دست امرؤ القیس کشته شده بود و امرؤالقیس را تهدیدی برای امپراتور می شمرد، بر او خشم گرفت و با پیراهنی زهرآگین وی را مسموم کرد. برخی روایات نیز سبب خشم امپراتور را روابط عاشقانۀ امروؤالقیس با دخترش دانسته اند. نقل است که امرؤالقیس سرانجام در آنقره (آنکارا) در پای کوهی به نام عسیب، پس از سرودن قصیده ای پانزده بیتی دربارۀ بیماری اش و خیانت طماح، از پای درآمد. پژوهشگران همچنین در صحت و اصالت روایت ها و اشعار امرؤالقیس از نظر زبان، روایت تاریخی، سبک شعر و حتی خود وی تردید کرده اند. امرؤالقیس را سرایندۀ یکی از قصاید معلقات سبع دانسته اند. معلقۀ وی که قصیده ای ۸۰ بیتی است، در بیان وصف های گوناگون، صورخیال، الفاظ نوظهور و شیوه های بیان در ادبیات عرب بی نظیر است. این معلقه به زبان های مختلف ازجمله انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، سوئدی و فارسی ترجمه و چاپ شده است. دیوان امرؤالقیس، شامل معلقۀ او، نخستین بار به همت دوسلان در پاریس منتشر شد (۱۸۳۷) و سپس بارها در کشورهای دیگر، ازجمله ایران (تهران، ۱۲۷۲؛ تبریز ۱۳۰۳ش)، به چاپ رسید. سندوبی در اخبارالمراقسه به جز شاعر بزرگ عرب، از ۲۸ امرؤالقیس دیگر، که از بزرگان و شاعران بوده اند، نام برده که معروف ترین آن ها امیرحیره بوده است.