امتداد و شیب

راستا ( یا امتداد ) و شیب زاویه هایی هستند که برای جهت یابی عارضه های زمین شناسی بکار میروند. خط راستای یک بستره، گسل یا دیگر رخساره های مسطح، خط تقاطع ( هم بُر ) آن رخساره با صفحهٔ افقی است. خط راستا بر روی نقشه های زمین شناسی با خطی مقطع نشان داده می شود. زاویه راستا ( به اختصار: راستا یا امتداد ) یا به صورت جهت یک چهارم در قطب نما ( مثلاً N25°E ) داده می شود یا بر حسب خاور یا باختر ِ شمال یا جنوب واقعی، یعنی به صورت یک عدد سه رقمی که نشانگر سمت* است. در مورد اخیر معمولاً عدد کوچکتر داده می شود، مثلاً راستای N25°E به صورت 025 خواهد شد و نه 205 ( ۲۵+۱۸۰=۲۰۵ ) . روش دیگر برای نشان دادن مقدار سمت با علامت درجه است، مثلاً °25.
شیب بیشترین زاویهٔ رو به پایین یک رخسارهٔ شیب دار نسبت به سطح افقی است و با عددهای °0 تا °90 همراه با یکی از حرفهای N , S , E , W برای جهت تقریبی شیب داده می شود. مثلاً 40N یعنی سطح شیب دار با سطح افقی ۴۰ درجه زاویه دارد و شیب آن تقریباً رو به شمال است. تکنیک دیگر با یک قرارداد انجام می شود و آن این است که همیشه راستا را جوری بدهیم که جهت شیب، ۹۰ درجه به سمت راستِ راستا باشد. در حالت اخیر می توان حرف مربوط به جهت شیب ( N, S, E, W ) را انداخت. نماد نقشهٔ شیب، خطهایی کوتاه هستند که به نماد راستا پیوسته اند و با آن زاویه ۹۰ درجه دارند و جهت آن ها جهت پایین رونده سطح شیب دار را نشان می دهد. در نقشه های زمین شناسی مقدار شیب بدون نماد درجه نوشته می شود. رخساره هایی که شیب ۹۰ درجه دارند یعنی عمودی هستند با نماد شیب در هر دو سوی نماد راستا نشان داده می شوند و رخساره های افقی ( زاویه ۰ ) مشابه نماد عمودی است ولی با دایره ای در پیرامون آن. برای هر دو نماد سطوح عمودی یا افقی، عددی کنار آن ها نوشته نمی شود چون با نماد می توان فهمید که زاویه ها ۹۰ یا ۰ درجه هستند.
روش دیگر برای بیان راستا و شیب، استفاده از شیب و جهت شیب است. جهت شیب سمت شیب است که با تصویر کردن روی سطح افقی به دست می آید و ۹۰ درجه با زاویه راستا تفاوت دارد. برای نمونه یک بستره یا گسل با شیب ۳۰ درجه به سوی جنوب که دارای راستای خاوری - باختری باشد، با روش راستا و شیب به صورت 90°/30° S و با روش شیب و جهت شیب به صورت 30/180 نوشته می شود.
راستا و شیب در سر ِ زمین با قطب نما و شیب سنج یا ترکیب هر دو مثل آن چیزی که در کمپاس برونتون وجود دارد، اندازه گیری می شود. قطب نما - شیب سنجهایی که شیب و جهت شیب را باهم ( شکل را ببینید ) اندازه گیری می کنند را اغلب "stratum" یا "Klar" می نامند. برونتون از نام یک معدن چی اهل کلرادو و klar نام یک پروفسور آلمانی هستند.