امان الله قُرَشی ( ۱۲۹۹ در شیراز - ۶ اردیبهشت ۱۳۸۸ در تهران ) فعال سیاسی و عضو سابق حزب توده ایران، پژوهش گر تاریخ، جغرافیا و فرهنگ های باستانی بود. نام وی به اشتباه امان الله قریشی هم نوشته می شود.
قرشی در سال ۱۲۹۹ خورشیدی در شیراز متولد شد و ۸۹ سال عمر کرد و در سال ۱۳۸۸ خورشیدی درگذشت. زندگی طولانی و پرثمر او به بغرنجی تاریخ قرن بیستم وطنش بود که به آن مهر می ورزید. می توان به زندگی ایشان در سه بخشِ به هم پیوسته پرداخت: زندگی سیاسی، زندگی پژوهشی - فرهنگی و زندگی خصوصی.
... [مشاهده متن کامل]
از منظر سیاسی آقای قرشی در دو مقطع تاریخی حساس ایران نقش آفرین بود و تا پای اعدام پیش رفت. یکی قبل از شهریور ۱۳۲۰ با افکار ملی گرایانه افراطی و عضویت در گروه محسن جهانسوز و دوم بعد از شهریور ۱۳۲۰ که با افکار کمونیسمی به حزب توده ایران پیوست. هر دو دوره، با زندانی شدن قرشی به پایان رسید.
وی که فارغ التحصیل دانشکده افسری در رشته توپخانه بود کمی پس از پایان تحصیل و دریافت درجه ستوانی در سال ۱۳۱۷ در ارتباط با فعالیت های ستوان وظیفه «محسن جهانسوز» دستگیر و زندانی شد. «گروه جهانسوز» تشکلی با اعتقادات ملی گرایی افراطی بود که بر محور شخصیت اصلی آن، محسن جهانسوز، گرد هم آمده بود. جهانسوز کوشش داشت با همراه کردن افسران جوان آن دوران افکار خود را گسترش دهد. اما بعد از دستگیری اعضای این گروه در سال ۱۳۱۸ که منجر به اعدام محسن جهانسوز و زندانی شدن یاران او از جمله امان الله قُرَشی انجامید، این گروه متلاشی شد. بعدها امان الله قرشی گفت که این گروه، افراد خام و نامتجانس را در بر می گرفت که اطلاعات سیاسی و اجتماعی چندانی نداشتند و خیلی زود بساطشان توسط پلیس سیاسی برچیده شد. در زمان حضور در زندان، مدت کوتاهی قرشی با دکتر تقی ارانی همبند بود. قرشی خاطره ای نیک از ارانی داشت و در مجاورت گروه ۵۳ نفر در زندان عقایدش از نوعی ملّی گرایی افراطی به سوی کمونیسم کشانده شد.
پس از سقوط نظام رضاشاهی در شهریور ۱۳۲۰ و باز شدن درِ زندان ها، قرشی نیز مانند صدها زندانی دیگر آزاد شد و به حزب نوخاسته توده پیوست. در حزب توده، قرشی به زودی استعداد خود را در اداره امور تشکیلاتی نشان داد و به سرعت ترقی کرد تا بدان جا که در مقطع کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ وی مسئول کمیته ایالتی حزب در تهران بود که عملاً وی را مسئول مهم ترین نهاد تشکیلاتی حزب در آن زمان در تهران قرار می داد. در گروه بندی های درون حزبی، قرشی همواره پیرو خط نورالدین کیانوری به حساب می آمد.
قرشی در سال ۱۲۹۹ خورشیدی در شیراز متولد شد و ۸۹ سال عمر کرد و در سال ۱۳۸۸ خورشیدی درگذشت. زندگی طولانی و پرثمر او به بغرنجی تاریخ قرن بیستم وطنش بود که به آن مهر می ورزید. می توان به زندگی ایشان در سه بخشِ به هم پیوسته پرداخت: زندگی سیاسی، زندگی پژوهشی - فرهنگی و زندگی خصوصی.
... [مشاهده متن کامل]
از منظر سیاسی آقای قرشی در دو مقطع تاریخی حساس ایران نقش آفرین بود و تا پای اعدام پیش رفت. یکی قبل از شهریور ۱۳۲۰ با افکار ملی گرایانه افراطی و عضویت در گروه محسن جهانسوز و دوم بعد از شهریور ۱۳۲۰ که با افکار کمونیسمی به حزب توده ایران پیوست. هر دو دوره، با زندانی شدن قرشی به پایان رسید.
وی که فارغ التحصیل دانشکده افسری در رشته توپخانه بود کمی پس از پایان تحصیل و دریافت درجه ستوانی در سال ۱۳۱۷ در ارتباط با فعالیت های ستوان وظیفه «محسن جهانسوز» دستگیر و زندانی شد. «گروه جهانسوز» تشکلی با اعتقادات ملی گرایی افراطی بود که بر محور شخصیت اصلی آن، محسن جهانسوز، گرد هم آمده بود. جهانسوز کوشش داشت با همراه کردن افسران جوان آن دوران افکار خود را گسترش دهد. اما بعد از دستگیری اعضای این گروه در سال ۱۳۱۸ که منجر به اعدام محسن جهانسوز و زندانی شدن یاران او از جمله امان الله قُرَشی انجامید، این گروه متلاشی شد. بعدها امان الله قرشی گفت که این گروه، افراد خام و نامتجانس را در بر می گرفت که اطلاعات سیاسی و اجتماعی چندانی نداشتند و خیلی زود بساطشان توسط پلیس سیاسی برچیده شد. در زمان حضور در زندان، مدت کوتاهی قرشی با دکتر تقی ارانی همبند بود. قرشی خاطره ای نیک از ارانی داشت و در مجاورت گروه ۵۳ نفر در زندان عقایدش از نوعی ملّی گرایی افراطی به سوی کمونیسم کشانده شد.
پس از سقوط نظام رضاشاهی در شهریور ۱۳۲۰ و باز شدن درِ زندان ها، قرشی نیز مانند صدها زندانی دیگر آزاد شد و به حزب نوخاسته توده پیوست. در حزب توده، قرشی به زودی استعداد خود را در اداره امور تشکیلاتی نشان داد و به سرعت ترقی کرد تا بدان جا که در مقطع کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ وی مسئول کمیته ایالتی حزب در تهران بود که عملاً وی را مسئول مهم ترین نهاد تشکیلاتی حزب در آن زمان در تهران قرار می داد. در گروه بندی های درون حزبی، قرشی همواره پیرو خط نورالدین کیانوری به حساب می آمد.
