امامزاده مشهد اردهال

امامزاده مشهد اَردَهال
(یا: امامزاده سلطان علی) زیارتگاهی واقع در مشهد_اردهال در ۴۹ کیلومتری غرب کاشان، بارگاه سلطان علی فرزند امام محمد باقر (ع). ایشان به دعوت مردم منطقه از سوی امام محمد باقر (ع) از مدینه رهسپار ایران شد و پس از مدتی در همین محل و در ۴ کیلومتری مدفن فعلی توسط دشمنان به شهادت رسید و سپس جنازه ی وی توسط اهالی فین که به یاری او شتافته بودند، دفن شد. بنیان اولیه ی آن به قرن ششم هجری تعلق دارد و مجدالدین عبیدالله، وزیر عراق در دوره­ ی سلاجقه، بانی ­اش بوده، که احتمالاً آن را بر بنای قدیمی­ تری احداث کرده است.
ویژگی های معماری: بنای بقعه، گنبدخانه ­ای با قاعده­ ی دوازده ضلعی و یک گنبد دوپوش مرتفع، در شمال مجموعه واقع شده است. پوشش داخلی گنبد از دوره­ ی سلجوقی باقی مانده است، و در مرمت دهه­ های اخیر تزیینات نقاشی روی گچ آن دوره، در زیر گنبد به دست آمده است. در دوره ی تیموری، بنا را بازسازی و مرمت کردند و قسمت­ هایی را به آن افزودند. در دوره­ ی صفویه، این مجموعه گسترش یافت. احداث پوشش دوم گنبد مربوط به همین دوره است. در جنوب شرقی مجموعه و پیش از ورودی بنا، میدان کوچکی با بازارچه و کاروانسرا و حمّام - احتمالاً ساخته شده در دوره­ ی صفویه- وجود داشته، که امروز فقط بنای حمام باقی مانده است. بنا سه صحن، با نام­ های صحن صفا، صحن سرداری (یا فینی­ ها) و صحن قمی­ ها را در بر می گیرد. صحن صفا، صحن اصلی مجموعه است و دو ایوان در ابتدا و انتهای محور اصلی آن قرار دارد. در جنوب این صحن علاوه بر هشتی ورودی، حجره­ ی بسیار بزرگی وجود دارد که کتابخانه ­ی آستانه­ ی آرامگاه است. در صحن قمی­ ها 6 حجره­ ی کوچک و بزرگ و ایوانچه ­هایی، و در صحن سرداری نیز 22 حجره­ ی کوچک و بزرگ در چهارطرف قرار دارد. از چهارده مناره­ ی کل این مجموعه، دو مناره­ ی بالای ایوان جنوب شرقی صحن صفا، قدیمی­ ترین آنهاست. در سلطنت فتحعلی شاه قاجار به دستور مادر او مرمت اساسی در آن صورت گرفته و اخیراً نیز این مجموعه گسترش زیاد یافته و در حال ساخت و توسعه است.
همه ساله در امامزاده مراسمی به نام قالی شویان (قالی شوران) در نزدیک ترین جمعه به ۱۷مهر انجام می شود. اهالی فین در این روز با چوب های بلند قالی آستانه را بر سَرِ دست به سوی نهر آبی در خارج بقعه می برند و به یاد روزِ شهادت امامزاده سلطان علی با چوب ها به شستن قالی می پردازند و سپس به امامزاده برمی گردانند و دیگران را ازدست زدن به آن بازمی دارند. علت این امر این است که اهالی فین به یاری آن حضرت شتافته و جنازۀ او را دفن کرده بودند.
مجموعه در تاریخ 11 بهمن 1334 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مدفن سهراب_سپهری در این آرامگاه است.
منابع:
http://www.ardehal.org/Article.aspx?i=30065