امام الحرمین

[ویکی حج] امام الحرمین (ابهام زدایی). امام الحرمین ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:

[ویکی حج] امام الحرمین (منصب). امام الحرمین از ترکیب دو کلمه امام به معنای مقتدا و پیشرو و الحرمین که منظور از آن دو شهر مکه و مدینه است، تشکیل شده است. این واژه لقب ویژه برخی چهره های سرشناس دینی و علمی و به ندرت سیاسی در مکه و مدینه می باشد. تتبع در منابع تاریخی و تراجم نشان می دهد که چنین لقبی بیانگر یک سمت دینی یا علمی نیست و تنها برای تعظیم و تشریف به کار رفته است. عبدالملک بن عبدالله جوینی از مشهورترین افرادی است که به این عنوان لقب گرفته است. اشخاص دیگری مانند: غلام الهراس، رزین بن معاویه عبدری اندلسی و محمد بن عبدالوهاب همدانی کاظمی از جمله کسانی هستند که به این عنوان لقب گرفته اند.
امام از ریشه «ا ـ م ـ م» به معنای قصد کردن همراه با توجه مشتق شده و به معنای مقتدا، پیشوا، راه روشن و راهنما به کار رفته است. معنای اصطلاحی: معنای اصطلاحی این واژه به اعتبار موارد و جهات گوناگون آن، متفاوت است؛ مانند امام جمعه، امام جماعت، امام هدایت و امام ضلالت. این اصطلاح به امامان شیعه انصراف دارد و گاه نیز به صورت لقب درباره برخی خلفا و حکمرانان به کار رفته و گاهی هم اهل سنت آن را برای تعظیم و تفخیم بزرگان دین به کار برده اند.
حرم از ریشه «ح ـ ر ـ م» به معنای مکان یا چیزی است که هتک و نقض آن جایز نیست و حمایت و احترام می شود. هرگاه حرم به طور مطلق به کار رود، مقصود از آن حرم مکه است که جایی شناخته شده است و بیرون آن، حلّ خوانده می شود. گاهی نیز به تمام مکه گفته می شود. هر گاه این واژه به صورت تثنیه به کار رود، مقصود دو شهر مکه و مدینة النبی(ص) است. امام الحرمین ترکیبی اضافی به معنای امام دو حرم، یعنی مکه و مدینه، است.

امام الحَرَمین (نیشابور ۴۱۹ـ همان جا ۴۷۸ق)
شهرت ابوالمعالی عبدالملک بن عبدالله جوینی، فقیه، متکلم، و مفسّر شافعی. فقه را نزد پدرش در نیشابور آموخت و پس از وی بر کرسی تدریس نشست. سپس به بغداد رفت و با عالمان آن جا دیدار کرد. وی چهار سال مجاور مکّه و مدینه بود و در آن جا مطابق با همۀ مذاهب فقهی اسلامی فتوا می داد و در همان جا نیز به امام الحرمین معروف شد. غزالی از شاگردان او بود. خواجه نظام الملک مدرسۀ نظامیه را برای محل تدریس او بنا کرد. از آثار اوست: الارشاد در کلام؛ نهایة الطلب فی درایة المذهب.