اماسیدگی

آماسیدگی. آماسیدگی یا تورژسانس ( به انگلیسی: Turgor ) عبارت است از باد کردن و حجیم شدن یاخته های گیاهی در اثر ورود آب به درون یاخته.
ورود آب به درون سلول به علت پدیدهٔ گذرندگی ( اُسمز ) اتفاق می افتد: در اثر ناهمسان بودن غلظت دو محلول که توسط غشایی دارای نفوذپذیری انتخابی از هم جدا شده اند، آب از محلول رقیق تر به محلول غلیظ تر انتشار می یابد. به این ترتیب، هنگامی که غلظت نمک های درون سیتوپلاسم سلول از غلظت آن ها در مایع میان بافتی بیش تر است، آب از طریق دیوارهٔ سلولی ( که کاملاً تراوا است ) و غشای سلولی ( که دارای نفوذپذیری انتخابی است ) به درون سلول و واکوئل ( کُریچه ) آن جریان می یابد.
در این حالت، واکوئل پر شده و بزرگ می شود و بر روی غشا و دیوارهٔ سلولی فشار وارد می کند. در نتیجه این دو کشیده و منبسط می شوند. این پدیده را آماسیدگی می گویند. فشاری که از طریق واکوئل بر روی غشا و دیوارهٔ سلولی، و در نهایت، بر روی فضای خارج از سلول وارد می شود، فشار آماسیدگی نام دارد. هرچه تفاوت غلظت خارج و داخل یاخته بیش تر باشد، فشار آماسیدگی افزایش می یابد. اهمیت فشار آماسیدگی در این است که موجب سفت و متورم شدن بخش های نرم گیاه، همچون برگ ها و ساقه می شود و گیاه را استوار و راست می دارد.
هنگامی که واکوئل ها آب خود را از دست می دهند و فشار آماسیدگی کاهش می یابد، سلول ها انبساط خود را از دست داده و دیگر قادر با وارد کردن فشار بر روی یک دیگر نیستند. در نتیجه، بخش های نرم گیاه سفتی خود را از دست داده و پژمرده یا خم می شوند. این پدیده که عمل عکس آماسیدگی به شمار می آید، پلاسمولیز می گویند. اغلب سلول های گیاهی در صورتی که به میزان کافی آب در اختیار خود داشته باشند، به طور پیوسته در حالت آماسیدگی می مانند.
کشیده و حجیم شدن یاخته های گیاهی طی ورود آب به درون آن ها به علت وجود دیوارهٔ گیاهی اتفاق می افتد، زیرا این دیواره از منبسط شدن بیش از حد سلول و ترکیدن آن جلوگیری می کند. پدیدهٔ آماسیدگی در یاخته های جانوری وجود ندارد، چرا که این سلول ها فاقد دیواره هستند و در اثر ورود بیش از حد آب می ترکند. هنگامی که سلول های جانوری در اثر ورود مقداری آب کمی باد می کنند، به جای استفاده از واژهٔ آماسیدگی، از اصطلاح لیز شدن استفاده می کنیم.

آماسیدگی. آماسیدگی (turgor)
حالت سفتی (سختی) گیاه، تحت تأثیر مایعات موجود در یاختۀ گیاهی و حاصل از اِعمال فشار مکانیکی به دیوارۀ یاخته. آماسیدگی باعث استحکام گیاهانی می شود که ساقۀ چوبی ندارند. گیاهان فاقد آماسیدگی پژمرده می شوند. اسمزنقش مهمی در حفظ سختی یاخته های گیاهی دارد. حرکت آب به درون یاخته های گیاهی براثر اسمز باعث توسعه یاخته می شود، اما دیواره های یاختهبسیار محکم اند و چندان توسعه پیدا نمی کنند. درنتیجه، فشار درون یاخته افزایش می یابد و یاخته شبیه بادکنک پر می شود. این حالت به سفتی یاخته و استحکام بخش هایی از گیاه، مانند برگ، می انجامد. یاخته هایی که به این صورت سفت شوند، آماسیدهاند. گیاه اگر مقدار فراوانی آب از دست بدهد، یا آب خاک ناکافی باشد، پژمرده می شود و برگ ها و ساقه های آن پلاسیده می شوند. اگر این وضعیت تداوم یابد، گیاه براثر کمبود آب می میرد.