الیداد

آلیداد. آلیداد یا عِضاده یا راستایاب[ ۲] ( به انگلیسی: Alidade ) نوعی خط کش رویت ساده در نقشه برداری است که برای مشاهده اشیاء دور و اندازه گیری های زاویه ای بکار می رود. آلیداد معمولاً دارای یک دوربین دارای نشانه است و یکی از اجزای دستگاه زاویه یاب یا تئودلیت می باشد. آلیداد هم چنین مدرج است و ملحقاتی برای خواباندن یا ثبت نتایج دارد.
آلیداد به شکل U ساخته شده و بدنه اصلی و مهمترین قسمت زاویه یاب را تشکیل می دهد و شامل محور افقی تئودلیت نیز هست. این قسمت حول محور اصلی یا محور قائم دستگاه نامیده می شود و به طور سمتی چرخش می کند. با چرخش آلیداد در سمت تلسکوپ نیز همراه آن حول محور اصلی می چرخد. [ ۳]
واژه آلیداد شکل اروپایی شده واژه العضاده عربی است. [ ۴]
آلیداد قسمت فوقانی تئودولیت است و از یک دو شاخه فلزی محکم تشکیل شده است. بر انتهای شاخه های آلیداد یک محور افقی TT تکیه می کند که یک دوربین نقشه برداری ( عمود بر آن ) می تواند حول آن دوران نماید و به همین جهت آن را محور چرخش دوربین می نامیم. آلیداد نیز می تواند حول محور اصلی دستگاه که آن را به PP نمایش می دهیم دوران کند. برای آنکه بتوانیم محور اصلی دستگاه را در امتداد قائم قرار دهیم، بین دو شاخه آلیداد، یک تراز نصب شده و برای آن که دستگاه برای اندازه گیری زاویه قائم نیز آمادگی داشته باشد یک دایره مدرج به نام لمپ قائم کنار یکی از شاخه های آلیداد در نظر گرفته شده به طوریکه محور TT از مرکز آن می گذرد.
آلیداد وسیله نشانه روی و رسم امتدادها روی تخته می باشد. این وسیله قراول روی ممکن است دوربین دار یا بدون دوربین باشد.
این الیدادها عبارتند از یک خط کش که دوربین نقشه برداری به آن متصل شده و خط قراولروی دوربین با لبه خط کش موازی دوربین آلیداد دارای حرکت ارتفاعی بوده و شیب خط قراول روی روی دایره مدرجی قرائت می شود. با دوربین آنها می توان فواصل را نیز به طریقه استادیمتری اندازه گرفت.
اعداد خوانده شده به وسیله آلیداد:
در شاخص خوانی اعداد به دست آمده به صورت میلی متر گزارش می شود. این سه دوربین از لحاظ زوایایی که به دست می دهند با هم تفاوت دارند دوربین تئودولیت هم زاویهٔ افقی و هم عمودی را به دست می دهد ولی نیوو تنها زایهٔ افقی و آلیداد تنها زاویه عمودی را به دست می دهد.