[ویکی نور] الکواکب الدریة شرح علی متممة الأجرومیة، اثر شیخ محمد بن احمد بن عبدالباری اهدل (از اعیان قرن سیزدهم هجری)، شرح و توضیح کتاب «متممة الأجرومیة» تألیف محمد بن محمد بن عبدالرحمن بن حسن رعینی مغربی مکی، معروف به حطاب (902ق/954ق) میباشد که خود شرحی است بر کتاب گرانسنگ «المقدمة الأجرومیة فی مبادئ علم العربیة»، اثر محمد بن محمد بن داود صنهاجی، مشهور به ابن آجروم (673ق/723ق).
به علت اهمیت فراوان کتاب «الأجرومیة» در علم نحو، علمای بسیاری اقدام به شرح آن نمودهاند که از جمله آنها، شرح «متممة الأجرومیة»، اثر شیخ حطاب است. این کتاب که نهتنها شرحی جامع و مفید بر «الأجرومیة»، بلکه بسط و تکمیل مباحث آن میباشد، دارای ویژگیهای فراوانی است که از جمله آنها عبارتند از: استفاده شارح از شواهد قرآنی و شعریه مناسب، اشاره به اختلافات موجود در برخی از مسائل نحوی بین مکاتب بصره و کوفه از جهتی و تمیمیون و حجازیون از جهت دیگر (که البته این مطلب به دلیل رعایت حال خوانندگان مبتدی در تمام مسائل اختلافی انجام نشده، بلکه در بعضی مواضع صورت گرفته است) و همچنین اضافه شدن مطالبی به مباحث اصلی کتاب، از جمله: باب اشتغال؛ اسمائی که عمل فعل را انجام میدهند؛ تنازع در عمل؛ تعجب؛ عدد؛ وقف و....
کتاب حاضر (الکواکب الدریة) که شرحی بر این شرح (متممة الأجرومیة) میباشد، در دو جلد تنظیم شده و در پایان آن، کتاب دیگری به نام «منحة الواهب العلیة شرح شواهد الکواکب الدریة»، تألیف علامه عبدالله یحیی شعبی، آمده است.
«الکواکب الدریة»، با چند مقدمه از بزرگانی که «منحة الواهب العلیة» را مطالعه کرده و اهمیت آن را دریافتهاند، آغاز شده است. این افراد عبارتند از: احمد جابر جبران، محمد عبدالله مدنی، عبدالرحمن بن وشلی، علی بن محمد بن اسماعیل وشلی، احمد بن محمد بن احمد عمر عامر، محمد بن محمد بن عبدالرحمن قدیمی، معوض حسین دهموش، احمد واروی محمد احمد یحیی، محمد بن عوض منقش زبیدی و اسماعیل عثمان زین.
در این شرح، ابتدا قسمتی از عبارت مصنف در بالای صفحه آمده و سپس قسمتهایی از آن انتخاب و بهصورت مزجی شرح شده است.
فهرست مطالب و ابیات و شواهد، در انتهای جلد دوم آمده است.
به علت اهمیت فراوان کتاب «الأجرومیة» در علم نحو، علمای بسیاری اقدام به شرح آن نمودهاند که از جمله آنها، شرح «متممة الأجرومیة»، اثر شیخ حطاب است. این کتاب که نهتنها شرحی جامع و مفید بر «الأجرومیة»، بلکه بسط و تکمیل مباحث آن میباشد، دارای ویژگیهای فراوانی است که از جمله آنها عبارتند از: استفاده شارح از شواهد قرآنی و شعریه مناسب، اشاره به اختلافات موجود در برخی از مسائل نحوی بین مکاتب بصره و کوفه از جهتی و تمیمیون و حجازیون از جهت دیگر (که البته این مطلب به دلیل رعایت حال خوانندگان مبتدی در تمام مسائل اختلافی انجام نشده، بلکه در بعضی مواضع صورت گرفته است) و همچنین اضافه شدن مطالبی به مباحث اصلی کتاب، از جمله: باب اشتغال؛ اسمائی که عمل فعل را انجام میدهند؛ تنازع در عمل؛ تعجب؛ عدد؛ وقف و....
کتاب حاضر (الکواکب الدریة) که شرحی بر این شرح (متممة الأجرومیة) میباشد، در دو جلد تنظیم شده و در پایان آن، کتاب دیگری به نام «منحة الواهب العلیة شرح شواهد الکواکب الدریة»، تألیف علامه عبدالله یحیی شعبی، آمده است.
«الکواکب الدریة»، با چند مقدمه از بزرگانی که «منحة الواهب العلیة» را مطالعه کرده و اهمیت آن را دریافتهاند، آغاز شده است. این افراد عبارتند از: احمد جابر جبران، محمد عبدالله مدنی، عبدالرحمن بن وشلی، علی بن محمد بن اسماعیل وشلی، احمد بن محمد بن احمد عمر عامر، محمد بن محمد بن عبدالرحمن قدیمی، معوض حسین دهموش، احمد واروی محمد احمد یحیی، محمد بن عوض منقش زبیدی و اسماعیل عثمان زین.
در این شرح، ابتدا قسمتی از عبارت مصنف در بالای صفحه آمده و سپس قسمتهایی از آن انتخاب و بهصورت مزجی شرح شده است.
فهرست مطالب و ابیات و شواهد، در انتهای جلد دوم آمده است.
wikinoor: الکواکب_الدریة