الکترون ظرفیت

در دانش شیمی، الکترون ظرفیت یک الکترون وابسته به الکترون های پوسته یا لایه الکترونی یک اتم است و اگر پوستهٔ بیرونی بسته نباشد، این الکترون می تواند در ایجاد و تشکیل یک پیوند شیمیایی شرکت کند. در یک پیوند کووالانسی ( تک والانسی ) ، هر دو اتم درگیر در پیوند به منظور تشکیل یک پیوند کووالانسی، هرکدام یک الکترون ظرفیت عرضه می کنند. رفتار یک عنصر شیمیایی در واکنش های شیمیایی با حضور و شمار الکترون های ظرفیت تعیین می شود. خواص شیمیایی هر عنصر را الکترون های ظرفیت تعیین می کند مانند: ویژگی ظرفیت شیمیایی آن - و این که آیا ممکن است به دیگر عنصرها بپیوندد یا نه؛ و اگر چنین است، میزان آمادگی و با چند الکترون؟
برای یک عنصر از گروه اصلی، الکترون ظرفیت، تنها می تواند در بیرون ترین قسمت پوستهٔ بیرونی الکترون وجود داشته باشد. در یک فلز واسطه، الکترون ظرفیت می تواند در یک پوستهٔ داخلی نیز قرار داشته باشد.
اتمی که لایه های الکترونی ظرفیت آن بسته باشد؛ ( وابسته به آرایش پیکربندی الکترونی s²p⁶ ) ، از نظر شیمیایی تمایلی به پیوند ندارد و نسبت به دیگر اتم ها «بی اثر» است. اتم های دارای یک یا دو الکترون ظرفیت اضافی در یک لایهٔ بسته، به دلیل داشتن انرژی نسبتاً کم برای خارج ساختن الکترون های اضافی برای ایجاد یون مثبت، بسیار واکنش پذیر هستند. اتمی با کمبود یک یا دو الکترون در یک لایهٔ بسته، به دلیل تمایل آن برای به دست آوردن الکترون های از دست رفته و تشکیل یون منفی، یا در غیر این صورت برای به اشتراک گذاشتن الکترون های ظرفیتی و تشکیل پیوند کووالانسی، واکنش پذیر است.
همانند یک الکترون موجود در پوستهٔ داخلی، یک الکترون ظرفیت نیز توانایی جذب یا آزادسازی انرژی به شکل فوتون را دارد. دریافت انرژی اضافی می تواند باعث شود تا الکترون به لایهٔ بیرونی تری جهش کند. این پدیده به حالت برانگیخته معروف است. در این حالت، اگر الکترون انرژی کافی برای غلبه بر سد بالقوه ای که برابر با پتانسیل یونیزاسیون است دریافت کند، الکترون حتی می تواند اتم را ترک و آزاد شود و بنابراین، یک یون مثبت را تشکیل دهد. در شرایطی که الکترون انرژی خود را با انتشار یک فوتون از دست می دهد، می تواند درون یک لایهٔ داخلی که کاملاً اشغال نشده حرکت کند.
سطح انرژی ظرفیت با اعداد کوانتومی اصلی ( n = ۱، ۲ ، ۳، ۴ ، ۵ . . . ) مطابقت داده می شوند، یا با حروف الفبا، با حروف مورد استفاده در نماد پرتو ایکس: ( K , L، M ، . . . ) ، برچسب زده می شوند.

الکترونِ ظرفیّت (valence electron)
در شیمی، الکترونِ خارجی ترین لایۀ هر اتم. الکترون های ظرفیت در تشکیل پیوندهای کووالانسی و یونی درگیر می شوند (← مولکول). تعداد الکترون ها در لایۀ خارجی بیشترین ظرفیتِ ممکن را برای بسیاری از عناصر نشان می دهد و شمارۀ گروهی را معین می کند که این عنصر در جدول تناوبی عناصر اشغال کرده است.