المعلی بن خنیس شهادته و وثاقته و مسنده

[ویکی نور] المُعَلی بن خُنَیس شهادته و وثاقته و مُسنَده، از آثار آقای حسین ساعدی (متولد 1346ش) است که در آن، زندگی، کتاب، مُسنَد و روایات یکی از یاران و راویان خاص حضرت امام جعفر صادق(ع) به نام مُعَلی بن خُنَیس (شهید در 131ق) را به صورت علمی و مستند و به زبان عربی جدید شناسانده و آرای گوناگون را در این زمینه نقد و بررسی کرده است.
کتاب حاضر، از مقدمه مسئول بخش پژوهش های رجالی دارالحدیث و مقدمه نویسنده و متن اصلی (شامل دو باب و هرکدام دارای سه فصل) تشکیل شده است.
در مقدمه نویسنده که آن را در تاریخ 20 مهر 1382ش، در قم نوشته، با تأکید بر اهمیت دوران تاریخی امامت حضرت امام صادق(ع) در تقویت و استمرار مکتب تشیع، افزوده است: مُعَلی بن خُنَیس، یکی از یاران ویژه و راویان مخصوص حضرت امام صادق(ع) بود که به خوبی حق امامت را می شناخت و از آن دفاع می کرد و سرانجام در این راه به شهادت رسید. در این اثر، می کوشیم که نقش فکری، فرهنگی و سیاسی او را در این دوران پُرآشوب، به ویژه در برابر تشکیل خلافت عباسی روشن سازیم. روش تحقیق در این اثر، عبارت از روش تکاملی است؛ به این معنا که از بیش از یک روش بهره می بریم و مثلاً از روش تطبیقی در جمع آوری نصوص و پردازش آن و بررسی وقایع و آراء برای کشف محتویات آن و نتیجه گیری استفاده می کنیم و... علم رجال را به کار می گیریم تا رجال سند را بشناسیم و بر کتب تاریخ و ملل و نحل اعتماد می کنیم و.
اثر حاضر به زبان عربی جدید نوشته شده و به همین جهت واژگان و اصطلاحاتی در آن یافت می شود که در زبان عربی قدیم رایج نبوده است؛ مانند «التیارات الشیعیة».؛ به معنای گرایش های شیعی و...
نویسنده در این پژوهش مفصل و ارزنده، بعد از توضیحاتی مستند در مورد زندگانی مُعَلی بن خُنَیس، نظر کسانی را مطرح کرده که او را تضعیف کرده اند و بعد به نقد و ارزیابی آن پرداخته و در پایان، توثیق او را معتبر دانسته است.نویسنده تأکید کرده است که مُعَلی بن خُنَیس کتابی دارد که از او به واسطه معلی بن عثمان روایت می شود و همچنین او روایاتی دارد که برخی از راویان از او به صورت مستقیم و بدون واسطه معلی بن عثمان یا اشاره به کتابش روایت می کنند.همچنین نویسنده، مسند و روایات مُعَلی بن خُنَیس را نقل و از نظر سند بررسی کرده است.و سرانجام نویسنده بعد از پژوهشی که انجام داده، به چند نتیجه رسیده است؛ از جمله اینکه: 1. مُعَلی بن خُنَیس، از یاران خاص حضرت امام صادق(ع) بود و در اجرای برخی از امور مخصوص امام(ع) خدمت می کرد و بر بخشی از اموال ایشان وکیل بود تا تجارت کند؛ 2. او باآنکه معاصر دوران قیام دولت عباسی و پیدایش گرایش های شیعی زیدی، کیسانی عباسی و غلات و... بود، ولی پایبندی خودش را به هدایت های امام(ع) حفظ کرد و حقش را شناخت و مردم را به اطاعت از او فراخواند و در این راه جهاد کرد؛ 3. به همین جهت داوود بن علی که مغز متفکر قیام دولت عباسی بود، به عنوان اولین ضربه به مکتب امام صادق(ع) به قتل مُعَلی بن خُنَیس اقدام کرد تا عبرتی برای سایرین شود و چنین حرکت و فعالیتی تکرار نشود؛ 4. بلافاصله بعد از شهادت مُعَلی بن خُنَیس، حضرت امام صادق(ع) در برابر داوود بن علی ایستاد و چنان مقاومت کرد تا سیرافی - رئیس نیروی انتظامی و عامل اجرای نقشه قتل معلی - دستگیر و قصاص شد و آنگاه امام(ع) به منزلش بازگشت و داوود بن علی را نفرین کرد و از خدای متعال خواست که از او انتقام بگیرد و بر اثر دعای امام(ع) در زمان طلوع فجر آن شب داوود مُرد؛ 5. همچنین حضرت امام صادق(ع) بعد از شهادت مُعَلی بن خُنَیس برایش دعا و طلب مغفرت کرد؛ 6. با توجه به پژوهش انجام شده، تضعیفی که نجاشی نسبت به مُعَلی بن خُنَیس انجام داده، چون اجتهادی و حدسی است، نمی تواند با نصوص قطعی الصدوری معارضه کند که معلی را توثیق کرده است و.