آلمانی معماری. آلمانی، معماری (German architecture)
آلمانی، معماری
معماری آلمان، که در اوایل دوران پیدایش، معماری اتریش و چکسلوواکی سابق را نیز دربرمی گیرد. از دوران اشغال رومی ها شواهد اندکی باقی مانده است. نخستین بناهای مهم به دوران امپراتوری شارلمانی۱ (۷۴۲ـ۸۱۴م) بازمی گردد؛ نمازخانۀ آخن۲ (۸۰۵م) از آن جمله است.'معماری رمانسک'(رومی وار). سبک رمانسک۳ آلمانی براساس کلیسای صومعۀ سن ریکیه۴ در سنتولا۵ (۷۹۹م) پدید آمد و در کلیساهای جامع ماینتس۶ (۱۰۸۱م) و وُرمس۷ (ح ۱۱۷۵م)، و در بسیاری از کلیساهای رومی وار شهر کلن۸ (با شکل قوس سه پرّه۹ در انتهای شرقی بنا) که تا زمان تخریب این شهر در جنگ جهانی دوم باقی بود، به اوج خود رسید.
معماری گوتیک. سبک گوتیک۱۰ آلمانی از گوتیک شمال فرانسه مشتق شد، اما هویت خاص خود را یافت، و عناصری از کلیساهای چندراهۀ۱۱ وستفالی۱۲ و باواریا را وام گرفت؛ این کلیساها راهه۱۳ های جانبی هم ارتفاع با شبستان۱۴ داشتند. در معماری گوتیک عناصری نیز از بناهای آجری شهرداری های شمال آلمان، ازجمله نمونۀ مربوط به اواخر قرن ۱۴م در تورون۱۵ (اکنون جزئی از لهستان)، نیز به عاریت گرفته شد. این شیوه از سن الیزابت۱۶ در ماربورگ۱۷ (۱۲۳۷م) ـ کلیسایی چندراهه با انتهای شرقی به شکل قوس سه پرّه، و ویژگی های معماری گوتیک فرانسوی شمالی ـ تا انتهای شرقی کلیسای جامع کلن (۱۲۴۸م) به شیوۀ گوتیک متعالی۱۸ ناب، در تغییر است.
معماری رنسانس. سبک رنسانس۱۹ در آلمان تأثیر پراکنده ای داشت، و جنگ سی ساله۲۰ (۱۶۱۸ـ۱۶۴۸) در آن وقفه ایجاد کرد. اما کارهای الیاس هول۲۱ (۱۵۷۳ـ۱۶۴۶)، به ویژه ساختمان شهرداری در آوگسبورگ۲۲ (۱۶۱۵ـ۱۶۲۰) درخور توجه اند.
معماری باروک و روکوکو. حدود ۱۷۰۰، باروک۲۳ ایتالیایی به جنوب آلمان راه یافت، و در کارهای فیشر فون ارلاخ۲۴ و هیلدبرانت۲۵ در وین۲۶، و در پاویون تسوینگر۲۷ در درسدن۲۸ (۱۷۰۹)، کار ماتئوس پوپلمان۲۹ (۱۶۶۲ـ۱۷۳۶) به اوج خود رسید. در ساخت کلیسا، برادران کوسماس۳۰ (۱۶۸۶ـ۱۷۳۹) و اکید۳۱ (۱۶۹۲ـ۱۷۵۰) مهارت داشتند؛ آزام۳۲، بنای کوچک سن جان نپوموک۳۳ را در مونیخ (۱۷۳۳ـ۱۷۴۶) ساخت که شاهکاری از باروک آلمانی بود. بالتازار نیومان۳۴ بر پیشینیان خود در سبک باروک پیشی گرفت و شاهکاری همچون کاخ وورتسبورگ۳۵ (۱۷۲۰ـ۱۷۴۴) را در سبک روکوکو۳۶ پدید آورد.
معماری نئوکلاسیک. سبک نئوکلاسیک۳۷ در شمال آلمان در واکنش به زیاده روی های سبک روکوکو پدید آمد، و نخست در طرح های فریدریش گیلی۳۸ (۱۷۷۲ـ۱۸۰۰) و سپس در کار کارل فریدریش شینکل۳۹، که بیشتر در برلین فعالیت می کرد، و لئو فون کلنتسه۴۰ (۱۷۸۴ـ۱۸۶۴) در مونیخ، تجلی یافت. موزۀ نگارخانۀ قدیمی۴۱ (۱۸۲۶ـ۱۸۳۶)، کار کلنتسه، از نمونه های تأثیرگذار در زمینۀ ساخت موزه است. کلنتسه در سبک های دیگری جز نئوکلاسی سیسم نیز طبع آزمود، و کارهای او نقطۀ شروع رهیافت التقاطی در معماری آلمان بود، که تا پایان قرن تداوم داشت.
قرن ۲۰. در آغاز قرن ۲۰ بسیاری از ایده های اصلی معماری مدرن در آلمان پدیدار شد. زیباشناختی۴۲ ماشینی پتر بِرنس۴۳ به پیدایش مدرسۀ باوهاوس۴۴ و کارهای اولیۀ والتر گروپیوس۴۵ و میس وان در روهه۴۶ انجامید که بعدها از نشانه های سبک بین المللی۴۷ قلمداد شد. اکسپرسیونیسم۴۸ در معماری نیز از بِرنس تأثیر پذیرفت، و اریک مندلزون۴۹ و هانس پولتسیش۵۰ (۱۸۶۹ـ۱۹۳۶) آن را تکامل بخشیدند. بیشتر این معماران در سال های پیش از جنگ جهانی دوم، آلمان را ترک کردند و میدان را به نئوکلاسی سیسم دیکتاتورمآبانه۵۱ آلبرت اسپیر۵۲، معمار نازی، واگذاشتند. در سال های بازسازی پس از جنگ، شهرهای بسیاری به سبک مدرن غیرمتعارف بازسازی شدند؛ مرکز تاریخی درسدن تنها مورد استثنا بود. اما صداهای متمایزی نیز به گوش رسید که هانس شارونِ۵۳ اکسپرسیونیست یکی از آن ها بود؛ ارکستر فیلارمونیکِ برلین۵۴ (۱۹۵۶ـ۱۹۸۳) شاهکار اوست. در طی دهه های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، کارهای اوسوالد ماتیاس اونگرز۵۵ و یوزف پاول کلای هاوس۵۶ به سبب خلق نوعی فُرم خردگرا۵۷ی تغزلی۵۸ درخور توجه اند. موزۀ معماری آلمان۵۹، فرانکفورت (۱۹۷۹ـ۱۹۸۴)، کار اونگرز، نمونۀ گزیده ای است از این دست.
آلمانی، معماری
معماری آلمان، که در اوایل دوران پیدایش، معماری اتریش و چکسلوواکی سابق را نیز دربرمی گیرد. از دوران اشغال رومی ها شواهد اندکی باقی مانده است. نخستین بناهای مهم به دوران امپراتوری شارلمانی۱ (۷۴۲ـ۸۱۴م) بازمی گردد؛ نمازخانۀ آخن۲ (۸۰۵م) از آن جمله است.'معماری رمانسک'(رومی وار). سبک رمانسک۳ آلمانی براساس کلیسای صومعۀ سن ریکیه۴ در سنتولا۵ (۷۹۹م) پدید آمد و در کلیساهای جامع ماینتس۶ (۱۰۸۱م) و وُرمس۷ (ح ۱۱۷۵م)، و در بسیاری از کلیساهای رومی وار شهر کلن۸ (با شکل قوس سه پرّه۹ در انتهای شرقی بنا) که تا زمان تخریب این شهر در جنگ جهانی دوم باقی بود، به اوج خود رسید.
معماری گوتیک. سبک گوتیک۱۰ آلمانی از گوتیک شمال فرانسه مشتق شد، اما هویت خاص خود را یافت، و عناصری از کلیساهای چندراهۀ۱۱ وستفالی۱۲ و باواریا را وام گرفت؛ این کلیساها راهه۱۳ های جانبی هم ارتفاع با شبستان۱۴ داشتند. در معماری گوتیک عناصری نیز از بناهای آجری شهرداری های شمال آلمان، ازجمله نمونۀ مربوط به اواخر قرن ۱۴م در تورون۱۵ (اکنون جزئی از لهستان)، نیز به عاریت گرفته شد. این شیوه از سن الیزابت۱۶ در ماربورگ۱۷ (۱۲۳۷م) ـ کلیسایی چندراهه با انتهای شرقی به شکل قوس سه پرّه، و ویژگی های معماری گوتیک فرانسوی شمالی ـ تا انتهای شرقی کلیسای جامع کلن (۱۲۴۸م) به شیوۀ گوتیک متعالی۱۸ ناب، در تغییر است.
معماری رنسانس. سبک رنسانس۱۹ در آلمان تأثیر پراکنده ای داشت، و جنگ سی ساله۲۰ (۱۶۱۸ـ۱۶۴۸) در آن وقفه ایجاد کرد. اما کارهای الیاس هول۲۱ (۱۵۷۳ـ۱۶۴۶)، به ویژه ساختمان شهرداری در آوگسبورگ۲۲ (۱۶۱۵ـ۱۶۲۰) درخور توجه اند.
معماری باروک و روکوکو. حدود ۱۷۰۰، باروک۲۳ ایتالیایی به جنوب آلمان راه یافت، و در کارهای فیشر فون ارلاخ۲۴ و هیلدبرانت۲۵ در وین۲۶، و در پاویون تسوینگر۲۷ در درسدن۲۸ (۱۷۰۹)، کار ماتئوس پوپلمان۲۹ (۱۶۶۲ـ۱۷۳۶) به اوج خود رسید. در ساخت کلیسا، برادران کوسماس۳۰ (۱۶۸۶ـ۱۷۳۹) و اکید۳۱ (۱۶۹۲ـ۱۷۵۰) مهارت داشتند؛ آزام۳۲، بنای کوچک سن جان نپوموک۳۳ را در مونیخ (۱۷۳۳ـ۱۷۴۶) ساخت که شاهکاری از باروک آلمانی بود. بالتازار نیومان۳۴ بر پیشینیان خود در سبک باروک پیشی گرفت و شاهکاری همچون کاخ وورتسبورگ۳۵ (۱۷۲۰ـ۱۷۴۴) را در سبک روکوکو۳۶ پدید آورد.
معماری نئوکلاسیک. سبک نئوکلاسیک۳۷ در شمال آلمان در واکنش به زیاده روی های سبک روکوکو پدید آمد، و نخست در طرح های فریدریش گیلی۳۸ (۱۷۷۲ـ۱۸۰۰) و سپس در کار کارل فریدریش شینکل۳۹، که بیشتر در برلین فعالیت می کرد، و لئو فون کلنتسه۴۰ (۱۷۸۴ـ۱۸۶۴) در مونیخ، تجلی یافت. موزۀ نگارخانۀ قدیمی۴۱ (۱۸۲۶ـ۱۸۳۶)، کار کلنتسه، از نمونه های تأثیرگذار در زمینۀ ساخت موزه است. کلنتسه در سبک های دیگری جز نئوکلاسی سیسم نیز طبع آزمود، و کارهای او نقطۀ شروع رهیافت التقاطی در معماری آلمان بود، که تا پایان قرن تداوم داشت.
قرن ۲۰. در آغاز قرن ۲۰ بسیاری از ایده های اصلی معماری مدرن در آلمان پدیدار شد. زیباشناختی۴۲ ماشینی پتر بِرنس۴۳ به پیدایش مدرسۀ باوهاوس۴۴ و کارهای اولیۀ والتر گروپیوس۴۵ و میس وان در روهه۴۶ انجامید که بعدها از نشانه های سبک بین المللی۴۷ قلمداد شد. اکسپرسیونیسم۴۸ در معماری نیز از بِرنس تأثیر پذیرفت، و اریک مندلزون۴۹ و هانس پولتسیش۵۰ (۱۸۶۹ـ۱۹۳۶) آن را تکامل بخشیدند. بیشتر این معماران در سال های پیش از جنگ جهانی دوم، آلمان را ترک کردند و میدان را به نئوکلاسی سیسم دیکتاتورمآبانه۵۱ آلبرت اسپیر۵۲، معمار نازی، واگذاشتند. در سال های بازسازی پس از جنگ، شهرهای بسیاری به سبک مدرن غیرمتعارف بازسازی شدند؛ مرکز تاریخی درسدن تنها مورد استثنا بود. اما صداهای متمایزی نیز به گوش رسید که هانس شارونِ۵۳ اکسپرسیونیست یکی از آن ها بود؛ ارکستر فیلارمونیکِ برلین۵۴ (۱۹۵۶ـ۱۹۸۳) شاهکار اوست. در طی دهه های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، کارهای اوسوالد ماتیاس اونگرز۵۵ و یوزف پاول کلای هاوس۵۶ به سبب خلق نوعی فُرم خردگرا۵۷ی تغزلی۵۸ درخور توجه اند. موزۀ معماری آلمان۵۹، فرانکفورت (۱۹۷۹ـ۱۹۸۴)، کار اونگرز، نمونۀ گزیده ای است از این دست.
wikijoo: آلمانی،_معماری