[ویکی نور] القراءات القرآنیه فی ضوء علم اللغه الحدیث. القراءات القرانیة فی ضوء علم اللغة الحدیث، تألیف عبدالصبور شاهین، از جمله آثار معاصر در زمینه علوم قرآنی است. این اثر به زبان عربی، در یک جلد، به موضوع همزه و قراءات شاذ پرداخته است.
کتاب مشتمل بر یک مقدمه و دو باب است که هر باب خود مشتمل بر دو بخش است. روش نویسنده در نگارش مطالب، استفاده از منابع قدیم و جدید و ارائه مباحث در قالب نظری و سپس تطبیقی به شیوه استدلالی است.
نویسنده در مقدمه اثر در توضیح علم اللغة جدید چنین می نویسد: نهضت مطالعات لغوی جدید، نهضت عظیمی در غرب است که تمامی شاخه های متصل به لغت، تاریخ، اصوات، اشتقاق، معجم و... را در بر می گیرد. مهم ترین نشانه این مطالعات این است که همه این شاخه ها تحت عنوان واحدی به نام «علم اللغة» جمع می شوند. در مطالعات قدیم برخی شاخه های علمی مانند علم نحو، بلاغت و مانند آن به مباحث دیگری غیر از «فقه اللغة» به مفهوم قدیم ملحق می شد... پس علم لغت به مفهوم جدید اختلاف کاملی با تصور پیشنیان دارد.
در باب اول کتاب در دو بخش مباحث نظری مربوط به همزه و سپس در بخش دوم قرائات و تطبیق مباحث نظری مطرح شده است. مباحث نظری با این مطلب آغاز می شود: پیش از این در کتاب «تاریخ قرآن» به فراوانی مشکلات صوتی و لغوی که سبب آن روایات نادر بود و موجب پیچیده شدن تاریخ لغت فصیح شد، اشاره کردیم و دریافتیم که از مهم ترین مشکلاتی که لازم است چاره جویی علمی شود، «همزه» است؛ همان صوتی که بین اصوات لغت عربی، بلکه بین اصوات مجموعه های زیادی از لغات معروف تا امروز یگانه است. این صوت زبان عربی را فراگرفته است. با بررسی روایات فراوانی که وارد شده می توانیم نمونه هایی را انتخاب کنیم که تمام حالات همزه را برای ما تجسم کند؛ بدون اینکه یک حالت از قلم بیفتد.
نویسنده در ذکر تاریخ همزه معتقد است که لفظ «همز» در اصل عَلَم بر یکی از اصوات لغت نبوده است؛ بلکه وصف است برای کیفیتی نطقی (آن چگونگی خاص که به نطق کردن مربوط است) که به خودی خود به صوت معینی اختصاص ندارد؛ سپس اطلاقش بر یک صوت معروف غلبه پیدا کرده است.
از جمله مباحث این بخش، علاقه و ارتباط همزه و نبر آن (تخفیف همزه) است. چون همزه بر زبان گوینده سنگین می آید، برخی – یعنی غالب حجازیان و به خصوص قریش - آن را مخفف کردند. تخفیف همزه شامل سه موضوع است:
کتاب مشتمل بر یک مقدمه و دو باب است که هر باب خود مشتمل بر دو بخش است. روش نویسنده در نگارش مطالب، استفاده از منابع قدیم و جدید و ارائه مباحث در قالب نظری و سپس تطبیقی به شیوه استدلالی است.
نویسنده در مقدمه اثر در توضیح علم اللغة جدید چنین می نویسد: نهضت مطالعات لغوی جدید، نهضت عظیمی در غرب است که تمامی شاخه های متصل به لغت، تاریخ، اصوات، اشتقاق، معجم و... را در بر می گیرد. مهم ترین نشانه این مطالعات این است که همه این شاخه ها تحت عنوان واحدی به نام «علم اللغة» جمع می شوند. در مطالعات قدیم برخی شاخه های علمی مانند علم نحو، بلاغت و مانند آن به مباحث دیگری غیر از «فقه اللغة» به مفهوم قدیم ملحق می شد... پس علم لغت به مفهوم جدید اختلاف کاملی با تصور پیشنیان دارد.
در باب اول کتاب در دو بخش مباحث نظری مربوط به همزه و سپس در بخش دوم قرائات و تطبیق مباحث نظری مطرح شده است. مباحث نظری با این مطلب آغاز می شود: پیش از این در کتاب «تاریخ قرآن» به فراوانی مشکلات صوتی و لغوی که سبب آن روایات نادر بود و موجب پیچیده شدن تاریخ لغت فصیح شد، اشاره کردیم و دریافتیم که از مهم ترین مشکلاتی که لازم است چاره جویی علمی شود، «همزه» است؛ همان صوتی که بین اصوات لغت عربی، بلکه بین اصوات مجموعه های زیادی از لغات معروف تا امروز یگانه است. این صوت زبان عربی را فراگرفته است. با بررسی روایات فراوانی که وارد شده می توانیم نمونه هایی را انتخاب کنیم که تمام حالات همزه را برای ما تجسم کند؛ بدون اینکه یک حالت از قلم بیفتد.
نویسنده در ذکر تاریخ همزه معتقد است که لفظ «همز» در اصل عَلَم بر یکی از اصوات لغت نبوده است؛ بلکه وصف است برای کیفیتی نطقی (آن چگونگی خاص که به نطق کردن مربوط است) که به خودی خود به صوت معینی اختصاص ندارد؛ سپس اطلاقش بر یک صوت معروف غلبه پیدا کرده است.
از جمله مباحث این بخش، علاقه و ارتباط همزه و نبر آن (تخفیف همزه) است. چون همزه بر زبان گوینده سنگین می آید، برخی – یعنی غالب حجازیان و به خصوص قریش - آن را مخفف کردند. تخفیف همزه شامل سه موضوع است: