القبسات

[ویکی نور] القبسات، یکی از مهم ترین کتاب های میرداماد در موضوع حدوث دهری است که در ده باب، تنظیم شده است. میرداماد در این کتاب، به اثبات اراده ذاتی علاوه بر اراده فعلی و نیز توجیه احادیث بدا و احادیثی که در آنها نسبت تردید به حق تعالی داده شده، پرداخته است.
القبسات که نام کامل آن در برخی از منابع تحت عنوان «قبسات حق الیقین فی حدوث العالم» آمده است، مهم ترین کتاب از میر برهان الدین محمدباقر داماد حسینی ملقب به «معلم ثالث» و «سید الافضل» و معروف به «میرداماد »، از فیلسوفان بنام دوره صفویه، در موضوع حدوث دهری است ....
اثر حاضر به اهتمام مهدی محقق، توشیهیکو ایزوتسو، ابراهیم دیباجی و علی موسوی بهبهانی به چاپ رسیده است.
این کتاب را سید داماد در ربیع الاول سال 1034ق، روز میلاد پیامبر(ص) آغاز و در شعبان همان سال، به پایان رسانیده است و خود ایشان در آخر کتاب تحت عنوان «بدأ کتابی القبسات 1034» به این مطلب اشاره فرموده اند ....
نمونه خط میرداماد، سه مقدمه از مهدی محقق، شرح حال میرداماد به نقل اسکندربیک منشی در «تاریخ عالم آرای عباسی»، شرح حال میرداماد به نقل از تقی الدین حسینی کاشانی در «تذکره خلاصة الأشعار»، شرح حال میرداماد به نقل از لاهیجی اشکوری در «محبوب القلوب»، شرح حال میرداماد به نقل از سید علی خان مدنی در «سلافة العصر»، شرح حال میرداماد به نقل از محمدعلی مدرس تبریزی در «ریحانة الأدب»، مقدمه تحلیلی قبسات به قلم سید علی موسوی بهبهانی، مقدمه «میرداماد یا معلم ثالث «مکتب الهی اصفهان»» نوشته هانری کربن با ترجمه عیسی سپهبدی، مقدمه «فلسفه میرداماد » نوشته توشیهیکو ایزوتسو با ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، مقدمه «حدوث دهری میرداماد » نوشته فضل الرحمن با ترجمه کامران فانی، مقدمه «تأثیر ابن سینا بر میرداماد » نوشته مهدی محقق و سه یادداشت بر کتاب القبسات، نوشته سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، آغازگر کتاب می باشد ....
سید داماد این کتاب را در یک مقدمه و ده باب تنظیم کرده و هر بابی را «قبس» نامیده و هر قبسی مشتمل بر فصول کوچکی است که از آنها تعبیر به «ومضه» یا «ومیض» کرده است. قبس به معنی «اخگر» یا «پاره آتش» است و از قرآن مجید اقتباس شده؛ در آنجا که می فرماید: «...أو آتیکم بشهاب قبس لعلکم تصطلون»(7/27). ومضه و ومیض نیز از ریشه «ومض» و به معنی «درخشیدن برق» است ....

[ویکی شیعه] القبسات (کتاب). القَبَسات از مهم ترین آثار میرداماد است که نام کامل آن در برخی از منابع "قبسات حق الیقین فی حدوث العالمْ" آمده است و چنانکه از این عنوان آشکار است، مساله خلق جهان و چگونگی صدور عالم از باری تعالی در این کتاب مطرح گردیده است.
میرداماد در ربیع الاول سال ۱۰۳۴ق روز میلاد پیامبر اکرم آغاز به تحریر این کتاب کرده، در ششم شعبان همان سال آن را به پایان رسانیده است.
میرداماد کتاب قبسات را در ده باب تنظیم کرده و هر بابی را به عنوان "قَبَس" خوانده و هر قبسی مشتمل بر فصول کوچکی است که از آن ها تعبیر به " ومضة" یا " ومیض " شده است. کلمة "قبس" به معنی "اخگر" یا "پارۀ آتش" است و از قرآن مجید اقتباس شده است. "ومضه" و "ومیض" از ریشۀ ومض است که به معنی درخشیدن برق آمده است. از این که میرداماد ابواب و فصول کتاب خود را به نامهایی خوانده که ارتباط با نور و آتش و درخشش دارد استنباط می شود که او توجّه خاصی به شیخ اشراق شهاب الدین سهروردی داشته است.