الفبای ترکی استانبولی

الفبای ترکی استانبولی الفبایی لاتین است که برای نوشتن زبان ترکی استانبولی به کار می رود و از ۲۹ حرف تشکیل شده است که هفت تای آن ها ( Ç، Ğ، I، İ، Ö، Ş، Ü ) شکل تغییر یافته ای از حروف اصلی لاتین و متناسب با احتیاجات آوایی زبان ترکی می باشند. این الفبا تلفظ واژگان ترکی استانبولی را با دقتی بالا نشان می دهد و هر حرف فقط و فقط نمایانگر یک صدا می باشد. این الفبا هم اکنون الفبای رسمی زبان ترکی استانبولی به شمار می آید و آخرین الفبا از سری الفباهایی می باشد که در دوره های مختلف برای این زبان به کار گرفته شده اند. ابداع و به کارگیری این الفبا در قرن بیستم از عناصر فرهنگی برآمدن و پیروزی ملی گرایی ترک به شمار می آید.
حروف الفبای ترکی استانبولی ( به ترتیب از راست به چپ ) از قرار زیرند:
از میان این ۲۹ حرف، ۸ تای آن ها واکه هستند ( A, E، I، İ، O، Ö، U، Ü ) و مابقی همخوان.
حروف Q, W، و X از الفبای لاتین در ترکی استانبولی مورد استفاده قرار نمی گیرند ولی I نقطه دار و بی نقطه حروف مجزا و متمایزی هستند بنابراین "i" نشانگر شکل کوچک "I" نیست.
در ترکی استانبولی همچنین از a, i، و u هشتکدار استفاده می شود:
• â برای /a:/ و/یا برای نشان دادن آنکه واکه پیش از â کامی ادا می شود ( زبان در نزدیکی دیوارهٔ بالایی دهان قرار می گیرد )
• î برای /i:/ و واکه پیشین کامی ادا نمی شود
• û برای /u:/ و/یا برای نشان دادن کامی ادا شدن واکه پیشین.
نام واکه ها همان صدایی است که می دهند ولی نام صامت ها، صدای صامت به علاوهٔ e می باشد. تنها استثنا حرف ğ است که یوموشاک گِ خوانده می شود.
a, be, ce, çe, de, e, fe, ge, yumuşak ge, he, ı, i, je, ke, le, me, ne, o, ö, pe, re, se, şe, te, u, ü, ve, ye, ze
رسم الخط ترکی کاملاً فونمیک است و تلفظ لغات همواره از روی املای آن ها قابل تشخیص است. جدول زیر حروف ترکی، صداهای متناظرشان در الفبای آوانگاری بین المللی، و نحوهٔ تلفظشان توسط یک انگلیسی زبان را نشان می دهد.
اولین الفبای شناخته شدهٔ ترکی، خط اورخون است. در کل خانوادهٔ زبان های ترکی با استفاده از الفباهای گوناگونی من جمله سیریلیک، عربی، یونانی، لاتین، و چندین دبیرهٔ آسیایی دیگر نوشته شده اند.
به مدت بیش از هزار سال زبان ترکی استانبولی با استفاده از الفبای ترکی عثمانی که مبتنی بر خط عربی بود کتابت می شد. این خط برای نوشتن واژگان فارسی و عربی که میزان قابل توجهی از زبان ترکی عثمانی را تشکیل می دادند بسیار مناسب بود، اما برای نوشتن واژگان اصیل ترکی مناسب نبود. خط عربی برای نشان دادن واجهای ترکی ناکافی و ناقص به نظر می رسید. برای برخی از واج ها چهار علامت مختلف ( ز، ذ، ض، ظ ) وجود داشت در حالی که برخی دیگر از واج ها را اصلاً نمی شد نمایش داد. با رواج یافتن تلگراف و صنعت چاپ در قرن نوزدهم ضعف های بیشتری از خط عربی نمایان شد.