الفبای تدمری

الفبای تَدمُری یا الفبای پالمیرایی ( به انگلیسی: Palmyrene alphabet ) الفبایی برگرفته از الفبای آرامی است که در گذشته برای نوشتن لهجه آرامیِ پالمیرایی به کار می رفته است. این الفبا در میان بازه زمانی ۱۰۰ پ. م تا ۳۰۰ م در تدمر در بیابان سوریه کاربرد داشته است[ ۱] . مانی به روایتی خط مانوی را بر پایهٔ خط تدمری ابداع کرده بود. کهنترین تاریخ نوشته های تدمری به ۴۴ پ. م برمی گردد. آخرین تاریخ نوشته های بازمانده نیز به ۳۰۰ م. برمی گردد که دو سال پس از تسخیر شاهنشاهی تدمر و پایان عمرش بدست امپراتور روم، اورلیان است. زیرا پس از آن دیگر زبان های لاتین و یونانی برای امور اداری تدمر بکار بسته شد و آن زبان ها جایگزین زبان تدمری گشتند.
تدمری از الفبای آرامی به صورت کژ و شکسته برگرفته شده و دارای ویژگی های بسیاری است[ ۲] [ ۳] :
تدمری عموما بی هیچ فاصله ای یا نقطه گذاری بین واژگان و جملات نوشته می شود. دو دیسه از تدمری تکوین کرده اند: دیسه گرد و کژ برگرفته از الفبای آرامی و بعدها یک خط آیینی، هر دو دیسه های کژ و تزئینی در ساختارهای چاپی لیگچر بکار بسته می شدند[ ۱] [ ۳] .
تدمری از سامانه ای نا - دهگانی بهره می جوید که شماره ها از نمادهای ‍۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۱۰ و ۲۰ ساخته می شوند[ ۳] . این سامانه شمارشی بسیار به نیای آرامی خویش مانسته است که شماره ها با بهره جویی از نمادهای ۱، ۲، ۳، ۱۰، ۲۰، ۱۰۰ و ۱۰۰۰ ساخته می شوند[ ۴] .
برخی از سبک ها در حرف «ر» ( رِش ) و گاهی در حرف «د» ( دالِش ) دیده می شود که به همراه نقطه ای در بالا هستند، ولی این سبک ها با این حروف بخاطر تمایز دیداری است. لیگچرسازی پس از ب، ح، م، ن و ق گاهی پیش از دیگر همخوان در شماری از سنگنبشته ها رایج هستند ولیکن بایسته و الزامی نبودند. همچنین دو گُلنما ( fleurons ) در برخی کتیبه ها به صورت چپ سو و راست سو در کنار شماره ها نمایان هستند.
نمونه های سنگنبشته های تدمری در ۱۶۱۶ چاپ شدند ولی نسخه های دقیقی از سنگنبشته های دوزبانه تدمری/یونانی تا سال ۱۷۵۶ در دسترس نبود. الفبای تدمری به معنای واقعی واژه «یک شبه» در دهه ۱۷۵۰ بدست پدر ژان ژاک باتلیمی ( به فرانسوی: Abbé Jean - Jacques Barthélemy ) فرانسوی رمزگشایی شدند. این رمزگشایی هنوز نیز کاربرد دارد.
تدمری به یونیکد استاندارد در ژوئن ۲۰۱۴ با رونمایی از نسخه ۷/۰ افزوده شد.