[ویکی نور] الصراط المستقیم عنوان رساله اى است که مرحوم میرداماد آن را طبق بیان خودش در سال 1003 نوشته است.این کتاب در موضوع فلسفه بوده و در پى اثبات مسائلى همچون زمان، حرکت، حدوث و به طور کلى ارتباط حادث و قدیم مى باشد.
این کتاب یکی از کتابهایی است که در مجموعه ای به نام مصنفات میرداماد مشتمل بر ده عنوان از کتاب ها و رساله ها و اجازه ها و نامه ها نگارش یافته است.
زبان کتاب عربى بوده و داراى یک مقدّمه و یک ایقاظ عقلى است که پس از بیان آنها وارد مباحث اصلى کتاب مى شود.در این مقدمه مصنف به علومى که با بهره گرفتن از آنها توانسته این رساله را تنظیم کند، اشاره کرده است وى به آشنایى خودش با فلسفۀ یونان و حکمت اسلامى همچنین آراء معتزله و اشاعره در مسائل کلامى اشاره مى کند و از خدمت خود به شاه عباس صفوى که با القاب و عبارات فراوان و مبالغه آمیزى از او یاد کرده است نیز مطالبى عنوان مى کند.در ادامه مقدمه به عهد و وصیتى اقدام نموده که در آن مطلب بسیار مهم فلسفى و عرفانى که در تاریخ این علوم اوحدى از دانشمندان به آن رسیده و به کنهش پى برده اند را مطرح مى کند وى این مسئله را به نقل از ارسطاطالیس که او را معلم صناعت فلسفه مى نامند بیان مى کند که او مى گوید نفس داخل بدن نمى باشد بلکه بدن در نفس مى باشد زیرا نفس وسیعتر از بدن است و هرکس صورت نفس مجرد خود را بخواهد ببیند باید با آینۀ حکمت بدان بنگرد.
میرداماد به دو وصف از پیغمبر اکرم(ص) که در مورد حضرت علی علیه السلام بیان فرموده است اشاره کرده است که در اولى مى فرماید:اذا تقرب الناس إلى خالقهم بانواع البر تقرب الیه بانواع العقل تسبقهم یعنى یا على وقتى مردم با انواع نیکى ها به خدا تقرب مى جویند تو با انواع عقل به اومقرّب مى گردى که باعث سبقت از آنان مى گردد دوم اینکه مى فرماید؛ یا على از عنّى الناس انفسهم فى تکثیر العبادات و الخیرات فأنت عن نفسک فى ادراک المعقول حتى تسبقهم کلهم.یعنى یا على وقتى مردم نفس خویش به زیادى عبادات و خیرات را مى دارند تو نفس خود را به ادراک معقول وا مى دارى که از همۀ آنان سبقت مى گیرى.این روایات را میرداماد از رسالۀ فارسى بوعلى سینا به نام معراج نقل و به عربى ترجمه کرده است.
مؤلف در ایقاظ عقلى به جایگاه تهذیب و تزکیۀ نفس در فهم مطالب علمى اشاره کرده و ادراک غوامض علوم را با ظلمت طبیعت و کدورت مزاج و امثال ذلک ناممکن مى داند.او به مقام تزکیه و درجات تحلیه با استناد به کلام بزرگانى چون شیخ الرئیس، ابونصر فارابى و صاحب نصوص الحکم پرداخته و طى این مقامات را براى دریافت نور علم لازم مى شمارد.
مرحوم میرداماد مطالب کتاب را به چند مساق تقسیم نموده که مساق اول داراى چند ترعه مى باشد که اولى مفصّلتر و داراى پنج فصل مى باشد و دومى فقط دو فصل را دربر گرفته است بقیۀ ترعه ها و مساق ها در دست نمى باشد.
این کتاب یکی از کتابهایی است که در مجموعه ای به نام مصنفات میرداماد مشتمل بر ده عنوان از کتاب ها و رساله ها و اجازه ها و نامه ها نگارش یافته است.
زبان کتاب عربى بوده و داراى یک مقدّمه و یک ایقاظ عقلى است که پس از بیان آنها وارد مباحث اصلى کتاب مى شود.در این مقدمه مصنف به علومى که با بهره گرفتن از آنها توانسته این رساله را تنظیم کند، اشاره کرده است وى به آشنایى خودش با فلسفۀ یونان و حکمت اسلامى همچنین آراء معتزله و اشاعره در مسائل کلامى اشاره مى کند و از خدمت خود به شاه عباس صفوى که با القاب و عبارات فراوان و مبالغه آمیزى از او یاد کرده است نیز مطالبى عنوان مى کند.در ادامه مقدمه به عهد و وصیتى اقدام نموده که در آن مطلب بسیار مهم فلسفى و عرفانى که در تاریخ این علوم اوحدى از دانشمندان به آن رسیده و به کنهش پى برده اند را مطرح مى کند وى این مسئله را به نقل از ارسطاطالیس که او را معلم صناعت فلسفه مى نامند بیان مى کند که او مى گوید نفس داخل بدن نمى باشد بلکه بدن در نفس مى باشد زیرا نفس وسیعتر از بدن است و هرکس صورت نفس مجرد خود را بخواهد ببیند باید با آینۀ حکمت بدان بنگرد.
میرداماد به دو وصف از پیغمبر اکرم(ص) که در مورد حضرت علی علیه السلام بیان فرموده است اشاره کرده است که در اولى مى فرماید:اذا تقرب الناس إلى خالقهم بانواع البر تقرب الیه بانواع العقل تسبقهم یعنى یا على وقتى مردم با انواع نیکى ها به خدا تقرب مى جویند تو با انواع عقل به اومقرّب مى گردى که باعث سبقت از آنان مى گردد دوم اینکه مى فرماید؛ یا على از عنّى الناس انفسهم فى تکثیر العبادات و الخیرات فأنت عن نفسک فى ادراک المعقول حتى تسبقهم کلهم.یعنى یا على وقتى مردم نفس خویش به زیادى عبادات و خیرات را مى دارند تو نفس خود را به ادراک معقول وا مى دارى که از همۀ آنان سبقت مى گیرى.این روایات را میرداماد از رسالۀ فارسى بوعلى سینا به نام معراج نقل و به عربى ترجمه کرده است.
مؤلف در ایقاظ عقلى به جایگاه تهذیب و تزکیۀ نفس در فهم مطالب علمى اشاره کرده و ادراک غوامض علوم را با ظلمت طبیعت و کدورت مزاج و امثال ذلک ناممکن مى داند.او به مقام تزکیه و درجات تحلیه با استناد به کلام بزرگانى چون شیخ الرئیس، ابونصر فارابى و صاحب نصوص الحکم پرداخته و طى این مقامات را براى دریافت نور علم لازم مى شمارد.
مرحوم میرداماد مطالب کتاب را به چند مساق تقسیم نموده که مساق اول داراى چند ترعه مى باشد که اولى مفصّلتر و داراى پنج فصل مى باشد و دومى فقط دو فصل را دربر گرفته است بقیۀ ترعه ها و مساق ها در دست نمى باشد.
wikinoor: الصراط_المستقیم