الرحیم

دانشنامه اسلامی

[ویکی الکتاب] ریشه کلمه:
رحم (۵۶۳ بار)

مهربان. از اسماء حسنی است و دویست و بیست و هفت بار در قرآن بکار رفته است. صد و سیزده باردر ضمن بسمله و صدو چهارده بار در اثناء آیات. آن بر خدا و غیر خدا اطلاق می‏شود چنان که درباره حضرت رسول «صلی اللّه علیه و آله»دآمده . در تمام قرآن فقط یکمورد فوق آمده و در موارد دیگر صفت پروردگار سبحان واقع شده است و آن به عکس رحمن فقط در موارد رحمت بکار رفته است. وصف رحیم مخصوص برای آخرت نیست بلکه بیشتر آیات عمومیّت آنرا می‏رساند . . و ده‏ها آیه دیگر و اگر بگوئیم رحیم یعنی خدائی که فقط برای مؤمنان رحیم است آن هم در قیامت. این سخن را قرآن تصدیق نمی‏کند در دعای 54 صحیفه سجادیه آمده «یا رَحْمنَالدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ رَحیمَهُما» چنان که ملاحظه می‏شود هر دو درباره دنیا و آخرت بکار رفته است. رحیم چون بر خدا اطلاق شود مراد از آن نعمت دهنده و احسان کننده است و چون بر غیر خدا گفته شود مقصود از آن مهربانی و رقّت قلب است محال است در خداوند تأثر و انفعال بوده باشد. مولا امیر المؤمنین صلوات اللّه و سلامه علیه در خطبه 177 نهج البلاغه در وصف خدا فرموده «بَصیرٌ لا یُوصَفُ بِالْحاسَّةِ رَحیمٌ لا یُوصَفُ بِالرِّقَّةِ» یعنی خدا بیناست ولی نمی‏شود گفت چشم دارد. رحیم است ولی رقت و تأثر و انفعال توصیف نمی‏شود. صدوق رحمه اللّه در توحید در معنی رحیم فرموده: معنی رحمت نعمت است و راحم به معنی منعم است... معنای رحمت (در خدا) رقّت نیست که آن از خدا منتفی است فقط به شخص رقیق القلی رحیم گویند که بسیار رحم کننده باشد. مرحمت نیز به معنی رحمت است . جمع رحیم در قرآن رحمآء آمده .

پیشنهاد کاربران

بپرس