[ویکی نور] الجمان فی تشبیهات القرآن. الجمان فی تشبیهات القرآن تألیف عبدالله بن محمد ابن ناقیا
این کتاب نخستین کتابی است که تشبیهات قرآن کریم را مورد بررسی قرار می دهد.در این کتاب تشبیهات آمده در 36 سوره قرآن کریم از جمله نحل، کهف، انبیاء، حج، نور، صافات، حشر، مرسلات و فیل استقصا شده است.روش و اسلوب مؤلف در بیان تشبیه آیه چنین است که نخست آیه ای را مطرح می کند و برحسب مورد به شرح و توضیح برخی کلمات و لغات آن از نظر معنی و اعراب و احیانا اشتقاق و قرائت می پردازد و سپس اشاره ای اجمالی به معنای آن می کند.آنگاه تشبیهات شاعران نامی و مشهور عرب را در موضوع تشبیه آن آیه نقل می کند و بدون اینکه غالبا خود در این باب نظری اظهار دارد، خواننده را به قضاوت می طلبد.در میان شاعران قدیم و محدّث و مولّد، وی بیش از همه از ذو الرّمة، أعشی، امرؤا القیس، ابن المعتزّ و نابغۀ ذبیانی در موضوع تشبیه آیات قرآنی سخن به میان آورده و شعر ایشان را به عنوان بهترین شاهد آن تشبیهات نقل کرده و شأن تشبیه آیات قرآن را از مقایسه با آنها منزّه و مبرّا دانسته است.
اشعاری که ابن ناقیا در موضوعات مختلف مختلف تشبیه آورده بالغ بر هزار و صد بیت از شاعران مختلف است که مصححان محترم «الجمان» وجوه اختلاف آنها را در ذیل از منابع مختلف نقل کرده اند.
ابوالقاسم عبداللّه (/عبدالباقی)بن محمد بغدادی (410-485 ق) شاعر، ادیب، لغوی و قرآن پژوه و شاگرد ابواسحاق شیرازی است.او شاعری ظرافت پیشه و صاحب طبعی روان و اهل طنز و فکاهه بود و آثار منظوم و منثور طنزآمیز و نیز اثری به نام مقامات از او باقی مانده است.مقام دانش وی از آثارش، مانند کتاب مقامات او، و کتاب الجمان و تشبیهات القرآن آشکار می شود.از روایت هایی که در کتاب الجمان بیان داشته روشن می شود که وی نخست نزد پدرش که راوی شعر و ناقل اخبار بوده به تحصیل پرداخته است.او علم و ادب را از کسانی چون تنوخی، ابن نقور، العشاری، ابن مقتدر و مخرّمی شنید و کسانی چون عبدالوهاب اغاطی، محمد بن ناصر،ذهلی و غیره از او روایت کرده اند.
برخی آثار او عبارتند از:کتاب ملح الممالحة، شرح کتاب الفصیح ثعلب، مختصر الاغانی، دیوان رسائل، اغانی المحدثین، الجمان فی تشبیهات القرآن، مقامات أدبیه و...
این کتاب نخستین کتابی است که تشبیهات قرآن کریم را مورد بررسی قرار می دهد.در این کتاب تشبیهات آمده در 36 سوره قرآن کریم از جمله نحل، کهف، انبیاء، حج، نور، صافات، حشر، مرسلات و فیل استقصا شده است.روش و اسلوب مؤلف در بیان تشبیه آیه چنین است که نخست آیه ای را مطرح می کند و برحسب مورد به شرح و توضیح برخی کلمات و لغات آن از نظر معنی و اعراب و احیانا اشتقاق و قرائت می پردازد و سپس اشاره ای اجمالی به معنای آن می کند.آنگاه تشبیهات شاعران نامی و مشهور عرب را در موضوع تشبیه آن آیه نقل می کند و بدون اینکه غالبا خود در این باب نظری اظهار دارد، خواننده را به قضاوت می طلبد.در میان شاعران قدیم و محدّث و مولّد، وی بیش از همه از ذو الرّمة، أعشی، امرؤا القیس، ابن المعتزّ و نابغۀ ذبیانی در موضوع تشبیه آیات قرآنی سخن به میان آورده و شعر ایشان را به عنوان بهترین شاهد آن تشبیهات نقل کرده و شأن تشبیه آیات قرآن را از مقایسه با آنها منزّه و مبرّا دانسته است.
اشعاری که ابن ناقیا در موضوعات مختلف مختلف تشبیه آورده بالغ بر هزار و صد بیت از شاعران مختلف است که مصححان محترم «الجمان» وجوه اختلاف آنها را در ذیل از منابع مختلف نقل کرده اند.
ابوالقاسم عبداللّه (/عبدالباقی)بن محمد بغدادی (410-485 ق) شاعر، ادیب، لغوی و قرآن پژوه و شاگرد ابواسحاق شیرازی است.او شاعری ظرافت پیشه و صاحب طبعی روان و اهل طنز و فکاهه بود و آثار منظوم و منثور طنزآمیز و نیز اثری به نام مقامات از او باقی مانده است.مقام دانش وی از آثارش، مانند کتاب مقامات او، و کتاب الجمان و تشبیهات القرآن آشکار می شود.از روایت هایی که در کتاب الجمان بیان داشته روشن می شود که وی نخست نزد پدرش که راوی شعر و ناقل اخبار بوده به تحصیل پرداخته است.او علم و ادب را از کسانی چون تنوخی، ابن نقور، العشاری، ابن مقتدر و مخرّمی شنید و کسانی چون عبدالوهاب اغاطی، محمد بن ناصر،ذهلی و غیره از او روایت کرده اند.
برخی آثار او عبارتند از:کتاب ملح الممالحة، شرح کتاب الفصیح ثعلب، مختصر الاغانی، دیوان رسائل، اغانی المحدثین، الجمان فی تشبیهات القرآن، مقامات أدبیه و...
wikinoor: الجمان_فی_تشبیهات_القرآن
[ویکی نور] الجمان فی تشبیهات القرآن (عربی). الجمان فی تشبیهات القرآن، کتابی است با موضوع تشبیهات قرآن کریم، تألیف ابوالقاسم عبداللّه بن محمد بن حسین، معروف به ابن ناقیا بغدادی، شاعر، کاتب، ادیب و لغوی، درگذشته به سال 485ق. این کتاب، به زبان عربی است و با تحقیق دو تن از پژوهشگران به نام های عرب عدنان محمد زرزور و محمد رضوان الدایه منتشر شده است.
کتاب، مشتمل بر مقدمه تحقیق، مقدمه مؤلف و متن اثر است. کتاب با مقدمه مفصلی در شرح حال و چگونگی فکر و آثار ابن ناقیا بغدادی و شیوه او در نگارش کتاب آغاز شده است. پس از آن، مقدمه مؤلف در توضیح تشبیه و ادوات آن ذکر شده است. متن کتاب نیز به ترتیب سور قرآن کریم از سوره بقره آغاز و به سوره فیل ختم شده است.
شیوه بیانی قرآن که به روزگار اوج بلاغت و گسترش شیوه های گوناگون بیانی رخ نمود و بر تمام گونه های سخن چیره گشت و بلیغان عرب را به عجز واداشت، شیوه ای منحصربه فرد در اوج فصاحت و بلاغت است.
قرآن شیوه های ارائه معانی در آن روزگار را به کار گرفت و به اوج رساند. یکی از آن گونه ها؛ یعنی «تشبیه» در این نوشتار به گونه ای بس استوار و دقیق و با توجه به ادب عربی و شعور شاعران سامان یافته و عرضه شده است ...
کتاب «الجمان فی تشبیهات القرآن»، از یک سو کتابی در ردیف کتاب های «التشبیهات» تألیف ابن ابی عون (مقتول 322ق) و ابن کتّانی (درگذشته حدود 420ق) است و از سوی دیگر در زمره کتاب های بلاغت و اعجاز قرآن چون «مجاز القرآن» ابوعبیده معمر بن مثنی (درگذشته حدود 210ق) و «تلخیص البیان عن مجازات القرآن» شریف رضی (درگذشته 406ق) جای دارد. مؤلف، کتاب خود را به شیوه همین دو کتاب اخیر، به ترتیب سوره های قرآن تدوین کرده است ...
کتاب، مشتمل بر مقدمه تحقیق، مقدمه مؤلف و متن اثر است. کتاب با مقدمه مفصلی در شرح حال و چگونگی فکر و آثار ابن ناقیا بغدادی و شیوه او در نگارش کتاب آغاز شده است. پس از آن، مقدمه مؤلف در توضیح تشبیه و ادوات آن ذکر شده است. متن کتاب نیز به ترتیب سور قرآن کریم از سوره بقره آغاز و به سوره فیل ختم شده است.
شیوه بیانی قرآن که به روزگار اوج بلاغت و گسترش شیوه های گوناگون بیانی رخ نمود و بر تمام گونه های سخن چیره گشت و بلیغان عرب را به عجز واداشت، شیوه ای منحصربه فرد در اوج فصاحت و بلاغت است.
قرآن شیوه های ارائه معانی در آن روزگار را به کار گرفت و به اوج رساند. یکی از آن گونه ها؛ یعنی «تشبیه» در این نوشتار به گونه ای بس استوار و دقیق و با توجه به ادب عربی و شعور شاعران سامان یافته و عرضه شده است ...
کتاب «الجمان فی تشبیهات القرآن»، از یک سو کتابی در ردیف کتاب های «التشبیهات» تألیف ابن ابی عون (مقتول 322ق) و ابن کتّانی (درگذشته حدود 420ق) است و از سوی دیگر در زمره کتاب های بلاغت و اعجاز قرآن چون «مجاز القرآن» ابوعبیده معمر بن مثنی (درگذشته حدود 210ق) و «تلخیص البیان عن مجازات القرآن» شریف رضی (درگذشته 406ق) جای دارد. مؤلف، کتاب خود را به شیوه همین دو کتاب اخیر، به ترتیب سوره های قرآن تدوین کرده است ...
wikinoor: الجمان_فی_تشبیهات_القرآن_(عربی)