التنبیهات العلیه

[ویکی فقه] اسرار الصلاة یا التنبیهات العلیّة علی وظائف الصلاة القلبیّة یکی از کتاب های شهید ثانی (۹۱۱ ۹۶۵ ق) است که مانند سائر آثارشان مورد توجه علما و دانشمندان از قرن دهم تاکنون قرار گرفته است.بهترین دلیل بر این مدّعا وجود بیش از دویست نسخه خطی از این رساله اسرار الصلاة است که اجمالاً به معرفی آن خواهیم پرداخت. و نیز وجود ترجمه های مختلف که در کتاب شناسی و نسخه شناسی اسرار الصلاة به آن ها خواهیم پرداخت.
شهید ثانی حداقل سه رساله در موضوع احکام و آداب نماز به صورت مستقل به نگارش در آورده است که عباتند از:
← المقاصد العلیّه
یکی از ویژگی های کتاب اسرار الصلاة شهید ثانی، داشتن روایات و احادیث قدسی منحصر به فردی که در دیگر کتب پیشینیان موجود نیست، لذا بسیاری از کتب شهید ثانی جزء مصادر کتاب بحارالأنوار علامه مجلسی (م ۱۱۱۰ ق) قرار گرفته است، ایشان در مقدمه بحار می نویسد: (و کتاب مسالک الأفهام و… و کتاب منیة المرید، و کتاب أسرار الصلاة و… و سائر الرسائل المتفرّقة للشهید الثانی رفع الله درجته). احادیث قدسی که از شهید ثانی در بحارالأنوار نقل شده است، مصححین بحار الأنوار آدرس به التنبیهات العلیة (اسرار الصلاة) شهید ثانی داده اند، و مصححین کتاب التنبیهات العلیة هم آدرس و منبعی قبل از شهید پیدا نکرده اند، ناچاراً آدرس به بحارالأنوار داده اند، و این خود گویای منحصر به فرد بودن بعضی از احادیث در آثار شهید ثانی است و نیز در آثار شهید اوّل از این موارد بسیار دیده می شود.حضرت آیة الله جوادی آملی در کتاب نماز زیباترین جلوه نیایش، ص ۱۹ می نویسد: (مردمی که زمینی می اندیشیدند هم اکنون آسمانی فکر می کنند تا در سایه این تفکر آسمانی به خالق آسمان و زمین برسند، چون انسان وقتی در نماز گفت: (الله اکبر، استصغر من بین السماوات العلی و الأرض الی الثّری) وقتی گفت: الله اکبر، تمام نظام کیهانی در پیش گاه او خاشع و خاضع اند و کوچک جلوه می کنند، که این در اسرار الصلاة مرحوم شهید ثانی آمده است).
تأثیر و تأثر
کتاب اسرار الصلاة شهید ثانی از دو کتاب بیشتر تأثّر پذیرفته است که بسیار مشهود است، یکی از کتاب مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة منسوب به امام جعفر صادق (ع) که توسط عبدالرزاق گیلانی (قرن ۱۱) شرح شده و در ذریعه، ج ۲۱، ص ۱۱۰ و ۱۱۱ مفصلاً درباره انتساب این کتاب از شهید ثانی و نسخه خطی این کتاب از روی خط شهید ثانی مطالب سودمندی موجود است.دیگری کتاب احیاء علوم الدین غزالی است که شهید ثانی از آن مطلب نقل کرده است.ناگفته پیداست که قبل از شهید ثانی، شخصیت های مانند شیخ الرئیس (م ۴۲۷) و ابن طاووس (م۶۶۴) و ابن فهد حلی (م ۸۴۱ ق) رساله هایی در ارتباط با اسرار الصلاة داشته اند و بی شک شهید ثانی از رساله های گذشته نیز تأثیرپذیر بوده است.اما تأثیرگذاری اسرار الصلاة بر کتاب های بعد از خود بسیار مشهودتر است، لذا در کتاب الأنوار النعمانیّة سید نعمة الله جزائری و أسرار الصلاة میرزا جواد آقا ملکی تبریزی و صلاة الخاشعین شهید دستغیب و کتاب های آداب الصلاة و سرّ الصلاة امام خمینی (ره) به خوبی تأثرپذیری این کتاب ها از التنبیهات العلیه شهید ثانی نمایان است. و بر کسی پوشیده نیست که کتاب اسرار الصلاة شهید ثانی از زمان خود تاکنون ده ها ترجمه و حاشیه و شرح شده و در کتاب های دانشمندان بعد از شهید ثانی بسیار به آن ارجاع داده شده و مورد استقبال متأخرین قرار گرفته است.
پایان نامه بر اساس أسرار الصلاة
...