[ویکی فقه] التلویحات اللوحیة والعرشیة. التلویحات اللوحیّة و العرشیّة، از کتابهای فلسفی و مهم شهاب الدین ابوالفتوح یحیی بن حبش سهروردی ، به عربی می باشد.
سهروردی، به نوشته خودش، در این کتاب اندیشه های مشائیان و چکیده اصول و قواعد فلسفه ارسطو را تبیین و تنقیح کرده است. به عقیده سهروردی، هرکس که در علوم بحثی مهارت پیدا نکند، نمی تواند حکمة الاشراق را بخواند، پس شایسته است که قبل از ورود به حکمة الاشراق کتاب تلویحات را مطالعه کند. همچنین وی کتاب دیگر خود، المقاومات ، را لواحقی بر تلویحات دانسته که نشان دهنده اهمیت تلویحات است.
سهروردی، به نوشته خودش، در این کتاب اندیشه های مشائیان و چکیده اصول و قواعد فلسفه ارسطو را تبیین و تنقیح کرده است. به عقیده سهروردی، هرکس که در علوم بحثی مهارت پیدا نکند، نمی تواند حکمة الاشراق را بخواند، پس شایسته است که قبل از ورود به حکمة الاشراق کتاب تلویحات را مطالعه کند. همچنین وی کتاب دیگر خود، المقاومات ، را لواحقی بر تلویحات دانسته که نشان دهنده اهمیت تلویحات است.
[ویکی فقه] التلویحات اللوحیّة و العرشیّة، از کتابهای فلسفی و مهم شهاب الدین ابوالفتوح یحیی بن حبش سهروردی ، به عربی می باشد.
سهروردی، به نوشته خودش، در این کتاب اندیشه های مشائیان و چکیده اصول و قواعد فلسفه ارسطو را تبیین و تنقیح کرده است. به عقیده سهروردی، هرکس که در علوم بحثی مهارت پیدا نکند، نمی تواند حکمة الاشراق را بخواند، پس شایسته است که قبل از ورود به حکمة الاشراق کتاب تلویحات را مطالعه کند. همچنین وی کتاب دیگر خود، المقاومات ، را لواحقی بر تلویحات دانسته که نشان دهنده اهمیت تلویحات است.
مختصات حکمت اشراقی در تلویحات
با وجود تصریح سهروردی و با این که برخی محققان تلویحات را اثری در اصول و قواعد فلسفه مشائیان دانسته اند، آرایی در آن مطرح شده که از مختصات حکمت اشراقی سهروردی است؛ از جمله، نبودن برهان بر حصر مقولات در دَه مقوله و تقدم علم حضوری بر علم حصولی و اصالت آن در شناخت.
محتوای تلویحات
تلویحات مشتمل بر سه بخش است:علم اول ( منطق )، علم ثانی (طبیعی)، و علم ثالث ( الاهیات ). بخش منطق دارای شش مَرصد و سی وهشت تلویح و سه مطلع و دو فصل و سه ضابط است. ظاهراً بخشِ منطق مطابق تبویب و عنوان بندی معمول کتابهای منطقی نیست.یکی از منابع سهروردی در تألیف این بخش، البصائرالنّصیریّـة زین الدین عمربن سَهلان ساوی بوده، زیرا تعریف و توصیف برخی اصطلاحات منطقی و عناوین و محتوای بعضی مباحث این بخش، شبیه بصائرالنّصیریّة است. بخش منطق تلویحات با بخش منطق حکمة الاشراق تفاوتهایی دارد؛ مثلاً، در منطق التلویحات منطق «علم» دانسته شده، اما در حکمة الاشراق از منطق با عنوان «آلت» یاد شده است.در منطق التلویحات از دلالت مطابقه و تضمن و التزام نام برده شده، اما در منطق حکمة الاشراق آن سه دلالت بترتیب دلالت قصد و حیطه و تطفّل نامیده شده است.بخش طبیعیات تلویحات مشتمل بر چهار مرصد و شش مورد و بیست ودو تلویح است که هریک از مرصدهای چهارگانه به یکی از مسائل مهم طبیعیات اختصاص دارد، بدین قرار: مرصد اول درباره حقیقت جسم و احوال و خواص آن، جهت، مکان، حرکت، زمان و احوال و لوازم آنها؛ مرصد دوم درباره اجسام بسیط و اقسام آن ها و طبقات گوناگون عناصر؛ مرصد سوم درباره مزاج ، ترکیب، آثار عُلوی و معادن ؛ مرصد چهارم، که مهمترین قسمت طبیعیات است، در باره نفوس نباتی و حیوانی و انسانی، و قوا و حالات آنها. سهروردی در ادامه بحث نفس انسانی کوشیده است که تجرد نفس را اثبات کند. بخش سوم، حاوی یک مقدمه، چهار مورد، یک مرصاد و چهارده تلویح است. این بخش با تقسیم حکمت به نظری و عملی آغاز شده و در مراحل بعدی بیشتر به صورت پرسش و پاسخهای فلسفی است.در خلال این پرسش و پاسخها، مسائل گوناگون فلسفی مطرح شده و گاه اقوال ابن سینا نقل و بررسی گردیده است. سهروردی در این بخش آنچه را که بعدها در کتابهای فلسفی با عنوان «الاهیات بالمعنی الاخص» معروف شد، در قالب برخی موضوعات و مباحث مربوط به واجب الوجود مطرح کرده که نمونه آن بحث قاعده الواحد است. احتمالاً مهمترین اصل شناخت شناسی حکمت اشراقی در این بخش تلویحات آمده است.به نظر سهروردی، ادراک نفس از شی ء یا ادراک مدرِک از مُدرَک به علت اتحاد نفس با عقل فعال نیست؛ زیرا دو شی ء به یک شی ء تبدیل نمی گردد، مگر به صورت آمیختگی و اتصال یا ترکیب مجموعی که اینها صرفاً از خواص اجسامند. بنابراین، مسئله اکتساب مبانی علم از طریق اتحاد، با اشکالات منطقی و طبیعی و مابعدالطبیعی مواجه است. اما راه حل مشکل شناخت را سهروردی در این بخش به اختصار بیان کرده که عبارت است از شناخت مدرِک از مدرَک به علتِ پیدایی اضافه (نسبت) اشراقی در هنگام تلاقی موضوع مدرِک با مدرَک، و این به طور کلی مبیّن علم حضوری است که اشکال وارد بر نظریه مشائی اتحاد نفس با عقل فعال را بر طرف می کند. گفتنی است که سهروردی در جایی از این بخش طرح مقولات را از شخصی فیثاغوری به نام اَرخوطَس دانسته است نه از ارسطو .
ذکر تلویحات در منابع دانشمندان
...
سهروردی، به نوشته خودش، در این کتاب اندیشه های مشائیان و چکیده اصول و قواعد فلسفه ارسطو را تبیین و تنقیح کرده است. به عقیده سهروردی، هرکس که در علوم بحثی مهارت پیدا نکند، نمی تواند حکمة الاشراق را بخواند، پس شایسته است که قبل از ورود به حکمة الاشراق کتاب تلویحات را مطالعه کند. همچنین وی کتاب دیگر خود، المقاومات ، را لواحقی بر تلویحات دانسته که نشان دهنده اهمیت تلویحات است.
مختصات حکمت اشراقی در تلویحات
با وجود تصریح سهروردی و با این که برخی محققان تلویحات را اثری در اصول و قواعد فلسفه مشائیان دانسته اند، آرایی در آن مطرح شده که از مختصات حکمت اشراقی سهروردی است؛ از جمله، نبودن برهان بر حصر مقولات در دَه مقوله و تقدم علم حضوری بر علم حصولی و اصالت آن در شناخت.
محتوای تلویحات
تلویحات مشتمل بر سه بخش است:علم اول ( منطق )، علم ثانی (طبیعی)، و علم ثالث ( الاهیات ). بخش منطق دارای شش مَرصد و سی وهشت تلویح و سه مطلع و دو فصل و سه ضابط است. ظاهراً بخشِ منطق مطابق تبویب و عنوان بندی معمول کتابهای منطقی نیست.یکی از منابع سهروردی در تألیف این بخش، البصائرالنّصیریّـة زین الدین عمربن سَهلان ساوی بوده، زیرا تعریف و توصیف برخی اصطلاحات منطقی و عناوین و محتوای بعضی مباحث این بخش، شبیه بصائرالنّصیریّة است. بخش منطق تلویحات با بخش منطق حکمة الاشراق تفاوتهایی دارد؛ مثلاً، در منطق التلویحات منطق «علم» دانسته شده، اما در حکمة الاشراق از منطق با عنوان «آلت» یاد شده است.در منطق التلویحات از دلالت مطابقه و تضمن و التزام نام برده شده، اما در منطق حکمة الاشراق آن سه دلالت بترتیب دلالت قصد و حیطه و تطفّل نامیده شده است.بخش طبیعیات تلویحات مشتمل بر چهار مرصد و شش مورد و بیست ودو تلویح است که هریک از مرصدهای چهارگانه به یکی از مسائل مهم طبیعیات اختصاص دارد، بدین قرار: مرصد اول درباره حقیقت جسم و احوال و خواص آن، جهت، مکان، حرکت، زمان و احوال و لوازم آنها؛ مرصد دوم درباره اجسام بسیط و اقسام آن ها و طبقات گوناگون عناصر؛ مرصد سوم درباره مزاج ، ترکیب، آثار عُلوی و معادن ؛ مرصد چهارم، که مهمترین قسمت طبیعیات است، در باره نفوس نباتی و حیوانی و انسانی، و قوا و حالات آنها. سهروردی در ادامه بحث نفس انسانی کوشیده است که تجرد نفس را اثبات کند. بخش سوم، حاوی یک مقدمه، چهار مورد، یک مرصاد و چهارده تلویح است. این بخش با تقسیم حکمت به نظری و عملی آغاز شده و در مراحل بعدی بیشتر به صورت پرسش و پاسخهای فلسفی است.در خلال این پرسش و پاسخها، مسائل گوناگون فلسفی مطرح شده و گاه اقوال ابن سینا نقل و بررسی گردیده است. سهروردی در این بخش آنچه را که بعدها در کتابهای فلسفی با عنوان «الاهیات بالمعنی الاخص» معروف شد، در قالب برخی موضوعات و مباحث مربوط به واجب الوجود مطرح کرده که نمونه آن بحث قاعده الواحد است. احتمالاً مهمترین اصل شناخت شناسی حکمت اشراقی در این بخش تلویحات آمده است.به نظر سهروردی، ادراک نفس از شی ء یا ادراک مدرِک از مُدرَک به علت اتحاد نفس با عقل فعال نیست؛ زیرا دو شی ء به یک شی ء تبدیل نمی گردد، مگر به صورت آمیختگی و اتصال یا ترکیب مجموعی که اینها صرفاً از خواص اجسامند. بنابراین، مسئله اکتساب مبانی علم از طریق اتحاد، با اشکالات منطقی و طبیعی و مابعدالطبیعی مواجه است. اما راه حل مشکل شناخت را سهروردی در این بخش به اختصار بیان کرده که عبارت است از شناخت مدرِک از مدرَک به علتِ پیدایی اضافه (نسبت) اشراقی در هنگام تلاقی موضوع مدرِک با مدرَک، و این به طور کلی مبیّن علم حضوری است که اشکال وارد بر نظریه مشائی اتحاد نفس با عقل فعال را بر طرف می کند. گفتنی است که سهروردی در جایی از این بخش طرح مقولات را از شخصی فیثاغوری به نام اَرخوطَس دانسته است نه از ارسطو .
ذکر تلویحات در منابع دانشمندان
...
wikifeqh: تلویحات