[ویکی فقه] التلخیص فی معرفة اسماء الاشیاء (کتاب). «التلخیص فی معرفة اسماء الاشیاء» یا «التلخیص فی اللغة»، کتابی است به زبان عربی، تالیف ابو هلال عسکری، متوفای بعد از ۳۹۵ ق، در موضوع معانی و صفات چیزها.
نخست، آنکه ابو هلال از همه کلمات بیگانه ای که زبان عربی از زبان های دیگر، به ویژه فارسی وام گرفته بود و دانشمندان پیش از او ریشه ای برای آن ها یافته، یا ساخته بودند، آگاهی داشت؛ بدین سان، تقریبا همه کلمات «معرب» که مورد توجه دانشمندان قرن سوم هجری و بیش از همه، ابن درید (در جمهره) بود، در «التلخیص» گرد آمد. همین پشتوانه عظیم بود که یک قرن بعد، کتاب مهم «المعرب» جوالیقی را به وجود آورد. دیگر آنکه ابو هلال، گاهی، پس از ذکر کلمه و معنای آن، می افزاید که: «آن را به فارسی چنین گویند». در آن زمان، هنوز ادب فارسی و زبان خراسانی در دیگر نقاط ایران پراکنده نشده بود و ناچار ابو هلال به زبان فارسی خوزستانی خود سخن می گفت؛ همین امر، بر اهمیت کلماتی که ابو هلال آورده، سخت می افزاید.
نخست، آنکه ابو هلال از همه کلمات بیگانه ای که زبان عربی از زبان های دیگر، به ویژه فارسی وام گرفته بود و دانشمندان پیش از او ریشه ای برای آن ها یافته، یا ساخته بودند، آگاهی داشت؛ بدین سان، تقریبا همه کلمات «معرب» که مورد توجه دانشمندان قرن سوم هجری و بیش از همه، ابن درید (در جمهره) بود، در «التلخیص» گرد آمد. همین پشتوانه عظیم بود که یک قرن بعد، کتاب مهم «المعرب» جوالیقی را به وجود آورد. دیگر آنکه ابو هلال، گاهی، پس از ذکر کلمه و معنای آن، می افزاید که: «آن را به فارسی چنین گویند». در آن زمان، هنوز ادب فارسی و زبان خراسانی در دیگر نقاط ایران پراکنده نشده بود و ناچار ابو هلال به زبان فارسی خوزستانی خود سخن می گفت؛ همین امر، بر اهمیت کلماتی که ابو هلال آورده، سخت می افزاید.
[ویکی نور] التلخیص فی معرفة اسماء الاشیاء یا التلخیص فی اللغة، کتابی است به زبان عربی، تألیف ابوهلال عسکری، متوفای بعد از 395ق، در موضوع معانی و صفات چیزها.
اهمیت این کتاب، برای فارسی زبانان در دو نکته است:
نخست، آنکه ابوهلال از همه کلمات بیگانه ای که زبان عربی از زبان های دیگر، به ویژه فارسی وام گرفته بود و دانشمندان پیش از او ریشه ای برای آنها یافته، یا ساخته بودند، آگاهی داشت؛ بدین سان، تقریبا همه کلمات «مُعرّب» که مورد توجه دانشمندان قرن سوم هجری و بیش از همه، ابن دُرید(در جمهره) بود، در «التلخیص» گرد آمد. همین پشتوانه عظیم بود که یک قرن بعد، کتاب مهم «المعرب» جوالیقی را به وجود آورد.
دیگر آنکه ابوهلال، گاهی، پس از ذکر کلمه و معنای آن، می افزاید که: «آن را به فارسی چنین گویند». در آن زمان، هنوز ادب فارسی و زبان خراسانی در دیگر نقاط ایران پراکنده نشده بود و ناچار ابوهلال به زبان فارسی خوزستانی خود سخن می گفت؛ همین امر، بر اهمیت کلماتی که ابوهلال آورده، سخت می افزاید.
کتاب، مشتمل بر مقدمه ای به قلم محقق، مقدمه ای به خامه مؤلف و 40 باب است.
اهمیت این کتاب، برای فارسی زبانان در دو نکته است:
نخست، آنکه ابوهلال از همه کلمات بیگانه ای که زبان عربی از زبان های دیگر، به ویژه فارسی وام گرفته بود و دانشمندان پیش از او ریشه ای برای آنها یافته، یا ساخته بودند، آگاهی داشت؛ بدین سان، تقریبا همه کلمات «مُعرّب» که مورد توجه دانشمندان قرن سوم هجری و بیش از همه، ابن دُرید(در جمهره) بود، در «التلخیص» گرد آمد. همین پشتوانه عظیم بود که یک قرن بعد، کتاب مهم «المعرب» جوالیقی را به وجود آورد.
دیگر آنکه ابوهلال، گاهی، پس از ذکر کلمه و معنای آن، می افزاید که: «آن را به فارسی چنین گویند». در آن زمان، هنوز ادب فارسی و زبان خراسانی در دیگر نقاط ایران پراکنده نشده بود و ناچار ابوهلال به زبان فارسی خوزستانی خود سخن می گفت؛ همین امر، بر اهمیت کلماتی که ابوهلال آورده، سخت می افزاید.
کتاب، مشتمل بر مقدمه ای به قلم محقق، مقدمه ای به خامه مؤلف و 40 باب است.
wikinoor: التلخیص_فی_معرفة_أسماء_الأشیاء
[ویکی فقه] التلخیص فی معرفه اسماء الاشیاء (کتاب). «التلخیص فی معرفة اسماء الاشیاء» یا «التلخیص فی اللغة»، کتابی است به زبان عربی، تالیف ابو هلال عسکری، متوفای بعد از ۳۹۵ ق، در موضوع معانی و صفات چیزها.
نخست، آنکه ابو هلال از همه کلمات بیگانه ای که زبان عربی از زبان های دیگر، به ویژه فارسی وام گرفته بود و دانشمندان پیش از او ریشه ای برای آن ها یافته، یا ساخته بودند، آگاهی داشت؛ بدین سان، تقریبا همه کلمات «معرب» که مورد توجه دانشمندان قرن سوم هجری و بیش از همه، ابن درید (در جمهره) بود، در «التلخیص» گرد آمد. همین پشتوانه عظیم بود که یک قرن بعد، کتاب مهم «المعرب» جوالیقی را به وجود آورد. دیگر آنکه ابو هلال، گاهی، پس از ذکر کلمه و معنای آن، می افزاید که: «آن را به فارسی چنین گویند». در آن زمان، هنوز ادب فارسی و زبان خراسانی در دیگر نقاط ایران پراکنده نشده بود و ناچار ابو هلال به زبان فارسی خوزستانی خود سخن می گفت؛ همین امر، بر اهمیت کلماتی که ابو هلال آورده، سخت می افزاید.
ساختار
کتاب، مشتمل بر مقدمه ای به قلم محقق، مقدمه ای به خامه مؤلف و ۴۰ باب است. روش ابو هلال، در این کتاب، همان روش علمای علم لغت پیش از خود است؛ یعنی به معرفی واژگانی می پردازد که در سخن، برای رساندن معنایی از معناها، در حالت های مختلف به کار می رود. وی، هم چنین به یادکرد واژگان مترادف و تفاوت هایی که بین آن ها از جهت معنایی وجود دارد، پرداخته و در این باره از شواهد قرآنی و احادیث نبوی و نیز اقوال فصحای عرب و ابیات شعری قدیم که به صحت و نیز به دقت ضبط آن ها اطمینان وجود دارد، در جهت توثیق درستی واژگانی که به کار می برد، سود می جوید.
گزارش محتوا
این کتاب، اثر سودمندی است که بر حسب دایره واژگانی یک موضوع، یا بر حسب رسته های اشیاء موجود در جهان، تقسیم بندی شده است. این کتاب، در واقع، جامع آن کتاب های تک موضوعی کهن تری است که از دیرباز تالیف می یافت (مثلا خلق الانسان، یا اندام های گوناگون انسان و هر چه به آن ها مربوط است که بارها پیش از ابو هلال تالیف شده است). کتاب، با موضوع انسان آغاز گردیده و در آن، به بیان آفرینش انسان و نیز صفات وی و هر آنچه به حیات وی مرتبط است، پرداخته شده و تمام این مطالب ضمن هفده باب بیان گردیده است.
عناوین برخی ابواب
...
نخست، آنکه ابو هلال از همه کلمات بیگانه ای که زبان عربی از زبان های دیگر، به ویژه فارسی وام گرفته بود و دانشمندان پیش از او ریشه ای برای آن ها یافته، یا ساخته بودند، آگاهی داشت؛ بدین سان، تقریبا همه کلمات «معرب» که مورد توجه دانشمندان قرن سوم هجری و بیش از همه، ابن درید (در جمهره) بود، در «التلخیص» گرد آمد. همین پشتوانه عظیم بود که یک قرن بعد، کتاب مهم «المعرب» جوالیقی را به وجود آورد. دیگر آنکه ابو هلال، گاهی، پس از ذکر کلمه و معنای آن، می افزاید که: «آن را به فارسی چنین گویند». در آن زمان، هنوز ادب فارسی و زبان خراسانی در دیگر نقاط ایران پراکنده نشده بود و ناچار ابو هلال به زبان فارسی خوزستانی خود سخن می گفت؛ همین امر، بر اهمیت کلماتی که ابو هلال آورده، سخت می افزاید.
ساختار
کتاب، مشتمل بر مقدمه ای به قلم محقق، مقدمه ای به خامه مؤلف و ۴۰ باب است. روش ابو هلال، در این کتاب، همان روش علمای علم لغت پیش از خود است؛ یعنی به معرفی واژگانی می پردازد که در سخن، برای رساندن معنایی از معناها، در حالت های مختلف به کار می رود. وی، هم چنین به یادکرد واژگان مترادف و تفاوت هایی که بین آن ها از جهت معنایی وجود دارد، پرداخته و در این باره از شواهد قرآنی و احادیث نبوی و نیز اقوال فصحای عرب و ابیات شعری قدیم که به صحت و نیز به دقت ضبط آن ها اطمینان وجود دارد، در جهت توثیق درستی واژگانی که به کار می برد، سود می جوید.
گزارش محتوا
این کتاب، اثر سودمندی است که بر حسب دایره واژگانی یک موضوع، یا بر حسب رسته های اشیاء موجود در جهان، تقسیم بندی شده است. این کتاب، در واقع، جامع آن کتاب های تک موضوعی کهن تری است که از دیرباز تالیف می یافت (مثلا خلق الانسان، یا اندام های گوناگون انسان و هر چه به آن ها مربوط است که بارها پیش از ابو هلال تالیف شده است). کتاب، با موضوع انسان آغاز گردیده و در آن، به بیان آفرینش انسان و نیز صفات وی و هر آنچه به حیات وی مرتبط است، پرداخته شده و تمام این مطالب ضمن هفده باب بیان گردیده است.
عناوین برخی ابواب
...
wikifeqh: التلخیص_فی_معرفة_اسماء_الاشیاء_(کتاب)