البدایه و الکفایه

[ویکی نور] البدایة و الکفایة، تألیف محمدتقی فقیه از علمای معاصر شیعه است که در علم اصول فقه و به زبان عربی نوشته شده است. کتاب، مشتمل بر تعدادی از مباحث اصول لفظی است.
کتاب، مشتمل بر یک مقدمه (در دوازده امر)، نه مقصد و یک خاتمه است. موضوعات مقاصد کتاب به ترتیب عبارتند از: 1. اوامر؛ 2. مقدمات واجب؛ 3. مفاهیم؛ 4. ضد و ترتب؛ 5. نواهی، دلالت نهی بر فساد؛ 6. اجزاء؛ 7. اجتماع امر و نهی؛ 8. عام و خاص؛ 9. مطلق و مقید و مجمل و مبین.
نویسنده، مقاصد ششم و هفتم و نهم را ننوشته و در انتهای کتاب این مباحث را به دیگر آثارش ارجاع داده است.در واقع کتاب با مقصد هشتم به اتمام رسیده است.
نویسنده، مباحث کتاب را با این نکته آغاز می کند که عادت بیشتر مصنفین علم اصول و دیگر علوم بر این است که اول از موضوع هر علمی و دوم از موضوع آن علم بحث کنند؛ زیرا از آنجا که فردی از افراد آن است، شناخت کلی موضوع، فی الجمله موجب شناخت موضوع علم مورد بحث هم می شود. وی سپس عبارت مشهور را که موضوع علم را چیزی می دانند که در آن علم، از عوارض ذاتی آن بحث می شود، باطل دانسته و معتقد است در هر علم از احکامی بحث می شود که بر موضوعات مسائل آن علم عارض می گردند؛ خواه از عوارض ذاتی باشند، خواه از عوارض غریب و خواه مؤلف از هر دو.
وضع و شئون آن، صحت استعمال لفظ در غیر آنچه برای آن وضع شده است، وضع مرکبات، حقیقت شرعیه، صحیح و اعم، اشتراک و ترادف و مشتق از دیگر مباحثی است که در مقدمه کتاب مطرح شده است.