[ویکی نور] الایضاح (ابوفراس مینقی). الإیضاح تألیف شهاب الدین ابوفراس مینقی (متوفی 947ق)، عالم اسماعیلی نزاری، به زبان عربی است. این کتاب از آن جهت که نویسنده آن از علمای بزرگ مکتب فکری اسماعیلی در عصرش بوده حائز اهمیت است. کتاب، به لحاظ مطالب فلسفی بالاتر از کتب مدخل فلسفه و پایین تر از کتب عالی فلسفی است.
کتاب، با دو مقدمه از محقق و مؤلف کتاب آغاز شده است. متن اثر بدون هیچ گونه تبویب و فصل بندی است. از نظر نگارش، دارای الفاظ سلیس و روانی است و نیاز به مراجعه به کتب لغت و معاجم ندارد.
محقق کتاب در مقدمه اش بر کتاب به تاریخچه مختصری از مذهب اسماعیلیه، اشاره می کند. اصحاب مدرسه اول اسماعیلی، اخوان الصفاء، ابن حوشب کوفی و ابن حیون مغربی بوده اند. وی بسیاری از افکار نویسنده را متأثر از افکار این افراد می داند.
نویسنده، در مقدمه به ارزش فضایل عقلی اشاره می کند و اگر چه فضایل جسمانی را بی ارزش نمی داند، اما فضایل نظری عقلی را باارزش تر می داند. به اعتقاد محقق کتاب، این رأی اقتباسی از آرای اخوان الصفاء و فارابی است. ابوفراس بر این اعتقاد است که معرفت مطلقه از طریق اعمال فکری و محاربه با شهوات و میراندن جسم، کامل می گردد.
کتاب، با ذکر آیات قرآن کریم به تکرار داستان آدم(ع) هفت مرتبه در قرآن کریم اشاره کرده و ابلیس هر یک از انبیا را نام می برد. وی در آخر چنین نتیجه گیری می کند که تفاوت ابلیس بالقوه و بالفعل در آن است که ابلیس بالقوه می تواند توبه کند و با تغییر صورت ابلیسی خود به حق رجوع کند، اما ابلیس بالفعل امکان توبه ندارد. وی سپس به گونه دیگری نیز تأویل می برد که ابلیس های بالقوه فقهای قشری و بزرگان هستند که اگر قلوب آنها فاسد شود، صورت روحانی آنها ابلیس بالفعل می شود که عقاب خواهد شد و ندامت، دیگر سودی ندارد.
کتاب، با دو مقدمه از محقق و مؤلف کتاب آغاز شده است. متن اثر بدون هیچ گونه تبویب و فصل بندی است. از نظر نگارش، دارای الفاظ سلیس و روانی است و نیاز به مراجعه به کتب لغت و معاجم ندارد.
محقق کتاب در مقدمه اش بر کتاب به تاریخچه مختصری از مذهب اسماعیلیه، اشاره می کند. اصحاب مدرسه اول اسماعیلی، اخوان الصفاء، ابن حوشب کوفی و ابن حیون مغربی بوده اند. وی بسیاری از افکار نویسنده را متأثر از افکار این افراد می داند.
نویسنده، در مقدمه به ارزش فضایل عقلی اشاره می کند و اگر چه فضایل جسمانی را بی ارزش نمی داند، اما فضایل نظری عقلی را باارزش تر می داند. به اعتقاد محقق کتاب، این رأی اقتباسی از آرای اخوان الصفاء و فارابی است. ابوفراس بر این اعتقاد است که معرفت مطلقه از طریق اعمال فکری و محاربه با شهوات و میراندن جسم، کامل می گردد.
کتاب، با ذکر آیات قرآن کریم به تکرار داستان آدم(ع) هفت مرتبه در قرآن کریم اشاره کرده و ابلیس هر یک از انبیا را نام می برد. وی در آخر چنین نتیجه گیری می کند که تفاوت ابلیس بالقوه و بالفعل در آن است که ابلیس بالقوه می تواند توبه کند و با تغییر صورت ابلیسی خود به حق رجوع کند، اما ابلیس بالفعل امکان توبه ندارد. وی سپس به گونه دیگری نیز تأویل می برد که ابلیس های بالقوه فقهای قشری و بزرگان هستند که اگر قلوب آنها فاسد شود، صورت روحانی آنها ابلیس بالفعل می شود که عقاب خواهد شد و ندامت، دیگر سودی ندارد.
wikinoor: الإیضاح_(ابوفراس_مینقی)
[ویکی نور] الایضاح (قاضی نعمان). الإیضاح، تألیف قاضی نعمان بن محمد بن حیّون مغربی (م 363ق، در مصر) فقیه، محدّث و دانشمند نامدار اسماعیلی است. وی بیشتر با اثر چاپ شده «الدعائم» شناخته می شود، اما بنا بر نوشته وی، نخستین و مفصل ترین اثر فقهی - حدیثی او کتاب «الإیضاح» بوده است ....تألیف این کتاب به دستور عبیدالله مهدی، نخستین خلیفه فاطمی (خلافت 297 - 322ق) بوده و به احتمال قوی پس از سال 312ق، آن را به پایان رسانده است ....این چاپ از کتاب با مقدمه و تصحیح محمدکاظم رحمتی در یک جلد منتشر شده است.
این کتاب در 220 باب و در بیش از 3000 صفحه تدوین شده بود، اما متأسفانه از این اثر مفصل تنها بخشی از کتاب صلات برجا مانده است که جزء ده و یازده کتاب ایضاح را تشکیل می داده است ....
رحمتی در مقدمه اش بر کتاب، منابع کتاب «الإیضاح» را معرفی نموده است که کتاب حماد بن عیسی جهنی، کتب الجعفریة، کتاب الصلاة من روایة أبی ذر أحمد بن حسین بن أسباط، از آن جمله اند ....
درخشش قاضی نعمان در زمان المعز (365 - 341ق) بود و در زمان وی، به سمت قاضی القضاتی انتخاب شد. پس از آن در مجالسی با حضور المعز و برخی داعیان دیگر اسماعیلی کار تدوین دعائم، متن نهایی فقه اسماعیلیه را آغاز نمود. مبنای کار در دعائم، کتاب «الإیضاح» بوده است، اما در اینجا برخلاف «الإیضاح» تنها به نقل قول مختار و حکم فقهی مورد نظر اشاره نموده و اسناد احادیث را نیز حذف نموده است ....
نویسنده در «الإیضاح» برخلاف دیگر آثارش، احادیث را به صورت مسند نقل کرده است، اما آنچه که به این کتاب اهمیتی دیگرگون می بخشد، آن است که در این کتاب تصریح می کند که احادیث را در کتاب های راویان از اهل بیت(ع) دیده و از آن کتاب ها نقل می نماید. وی در جای جای «الإیضاح» از این کتاب ها نام می برد، به سند آن اشاره می کند و سپس به نقل حدیث می پردازد. این امر تأییدی است بر این نکته که حدیث نامه های کهن، احادیث خود را از کتاب های پیشین برگرفته اند و سند نقل حدیث در آنها، در بسیاری موارد، سند نقل از کتاب است و نه نقل شفاهی روایات. بیشتر کتاب های معتمد - که عالمان متقدم شیعی مانند کلینی و صدوق احادیث کتب خود را از آن برگرفته اند - اینک موجود نیست، ولی در روزگار آنان به گونه مستقل موجود بوده است.
این کتاب در 220 باب و در بیش از 3000 صفحه تدوین شده بود، اما متأسفانه از این اثر مفصل تنها بخشی از کتاب صلات برجا مانده است که جزء ده و یازده کتاب ایضاح را تشکیل می داده است ....
رحمتی در مقدمه اش بر کتاب، منابع کتاب «الإیضاح» را معرفی نموده است که کتاب حماد بن عیسی جهنی، کتب الجعفریة، کتاب الصلاة من روایة أبی ذر أحمد بن حسین بن أسباط، از آن جمله اند ....
درخشش قاضی نعمان در زمان المعز (365 - 341ق) بود و در زمان وی، به سمت قاضی القضاتی انتخاب شد. پس از آن در مجالسی با حضور المعز و برخی داعیان دیگر اسماعیلی کار تدوین دعائم، متن نهایی فقه اسماعیلیه را آغاز نمود. مبنای کار در دعائم، کتاب «الإیضاح» بوده است، اما در اینجا برخلاف «الإیضاح» تنها به نقل قول مختار و حکم فقهی مورد نظر اشاره نموده و اسناد احادیث را نیز حذف نموده است ....
نویسنده در «الإیضاح» برخلاف دیگر آثارش، احادیث را به صورت مسند نقل کرده است، اما آنچه که به این کتاب اهمیتی دیگرگون می بخشد، آن است که در این کتاب تصریح می کند که احادیث را در کتاب های راویان از اهل بیت(ع) دیده و از آن کتاب ها نقل می نماید. وی در جای جای «الإیضاح» از این کتاب ها نام می برد، به سند آن اشاره می کند و سپس به نقل حدیث می پردازد. این امر تأییدی است بر این نکته که حدیث نامه های کهن، احادیث خود را از کتاب های پیشین برگرفته اند و سند نقل حدیث در آنها، در بسیاری موارد، سند نقل از کتاب است و نه نقل شفاهی روایات. بیشتر کتاب های معتمد - که عالمان متقدم شیعی مانند کلینی و صدوق احادیث کتب خود را از آن برگرفته اند - اینک موجود نیست، ولی در روزگار آنان به گونه مستقل موجود بوده است.
wikinoor: الإیضاح_(قاضی_نعمان)