[ویکی فقه] الاستبصار فی عجایب الامصار (کتاب). کتاب الاستبصار فی عجائب الامصار از منابع جغرافی نگارانه در تاریخ مکه ، مدینه ، مغرب و مصر ، اثر نویسنده ای مراکشی در قرن ششم قمری است.
کتاب حاوی گزارش هایی کوتاه درباره جغرافیا، تاریخ، وضع اقتصادی، زندگانی اجتماعی و سیاسی شهرها، معرفی آثار تاریخی و عجایب مناطق گوناگون اسلامی مانند مکان های مقدس مکه و مدینه، و وضع مصر و مغرب و سودان و افریقیه (تونس) و لیبی است. روش کار نویسنده بر پایه جغرافیای وصفی است.
مولف کتاب
نام کتاب کاملا مستند و مشهور است؛ زیرا در مقدمه به آن تصریح شده است. اما هیچ آگاهی از نویسنده کتاب در دست نیست. در ایضاح المکنون، تنها نام کتاب و انتساب آن به نویسنده ای از سده ششم ق. آمده است. گویا در هیچ جای دیگر به این نویسنده اشاره نشده و در خود کتاب هم آگاهی هایی از زندگی، افکار و آثار او در دسترس نیست. در کتاب، سه واژه در اشاره به پدیدآورنده اثر، به کار رفته است: مؤلف، ناظر و واضع. محقق عرب زبان کتاب، با بررسی ارتباط مفهومی این واژگان، نتیجه گرفته که با عنایت به این که کاربرد واژه واضع به جای نویسنده در آن دوران روشن نیست، احتمال آن که هر سه کلمه به یک نفر بازگردد، چندان قوی نمی نماید. البته دور نیست که نویسنده کتاب در مقام ارزیاب، نوشته خود را دیگر بار بررسی کرده و از این جهت واژه واضع را برای خود به کار گرفته باشد. نویسنده گویا اهل مغرب و آشنا به اوضاع و احوال شهرهای مراکش بوده است؛ زیرا وصف هایش از اوضاع اقتصادی، کشاورزی، حمل و نقل، معدن و صنایع دستی شهرهای مغرب، همچون دیده ها و گزارش های فردی بومی و آشنا به این محیط است. در مجموع، این بخش در شناخت مغرب، میراث علمی مهمی به شمار می رود.کراچکوفسکی که مطالعه ای گسترده درباره منابع جغرافیایی جهان اسلام انجام داده، بر پایه همین دیدگاه، احتمال داده که اثر موجود، رونوشت متن اصلی باشد که به دست ما نرسیده است.
تاریخ نگارش
چند رقم در کتاب آمده که تاریخ تقریبی نگارش کتاب را مشخص می کند. از صفحه ۱۳۸ برمی آید که کتاب به سال ۵۸۷ق. نگارش یافته است. در جای دیگر، به سفارت ابن منقذ، فرستاده صلاح الدین، نزد خلیفه مغرب اشاره شده است. اشاره دیگر به نبرد با بنی غانیه در افریقیه است. متن حاضر در روزگار ابویوسف یعقوب موحدی (۵۸۰ـ۵۹۵ق.) نوشته شده؛ زیرا در مقدمه با عبارتی حاکی از هم هنگامی، از او یاد شده است. در مقدمه کتاب، از نخستین حاکم موحد افریقیه، مهدی بن تومرت (م. ۵۲۲/۵۲۴ق.) با عنوان الامام المهدی یاد شده است.
اهمیت کتاب
...
کتاب حاوی گزارش هایی کوتاه درباره جغرافیا، تاریخ، وضع اقتصادی، زندگانی اجتماعی و سیاسی شهرها، معرفی آثار تاریخی و عجایب مناطق گوناگون اسلامی مانند مکان های مقدس مکه و مدینه، و وضع مصر و مغرب و سودان و افریقیه (تونس) و لیبی است. روش کار نویسنده بر پایه جغرافیای وصفی است.
مولف کتاب
نام کتاب کاملا مستند و مشهور است؛ زیرا در مقدمه به آن تصریح شده است. اما هیچ آگاهی از نویسنده کتاب در دست نیست. در ایضاح المکنون، تنها نام کتاب و انتساب آن به نویسنده ای از سده ششم ق. آمده است. گویا در هیچ جای دیگر به این نویسنده اشاره نشده و در خود کتاب هم آگاهی هایی از زندگی، افکار و آثار او در دسترس نیست. در کتاب، سه واژه در اشاره به پدیدآورنده اثر، به کار رفته است: مؤلف، ناظر و واضع. محقق عرب زبان کتاب، با بررسی ارتباط مفهومی این واژگان، نتیجه گرفته که با عنایت به این که کاربرد واژه واضع به جای نویسنده در آن دوران روشن نیست، احتمال آن که هر سه کلمه به یک نفر بازگردد، چندان قوی نمی نماید. البته دور نیست که نویسنده کتاب در مقام ارزیاب، نوشته خود را دیگر بار بررسی کرده و از این جهت واژه واضع را برای خود به کار گرفته باشد. نویسنده گویا اهل مغرب و آشنا به اوضاع و احوال شهرهای مراکش بوده است؛ زیرا وصف هایش از اوضاع اقتصادی، کشاورزی، حمل و نقل، معدن و صنایع دستی شهرهای مغرب، همچون دیده ها و گزارش های فردی بومی و آشنا به این محیط است. در مجموع، این بخش در شناخت مغرب، میراث علمی مهمی به شمار می رود.کراچکوفسکی که مطالعه ای گسترده درباره منابع جغرافیایی جهان اسلام انجام داده، بر پایه همین دیدگاه، احتمال داده که اثر موجود، رونوشت متن اصلی باشد که به دست ما نرسیده است.
تاریخ نگارش
چند رقم در کتاب آمده که تاریخ تقریبی نگارش کتاب را مشخص می کند. از صفحه ۱۳۸ برمی آید که کتاب به سال ۵۸۷ق. نگارش یافته است. در جای دیگر، به سفارت ابن منقذ، فرستاده صلاح الدین، نزد خلیفه مغرب اشاره شده است. اشاره دیگر به نبرد با بنی غانیه در افریقیه است. متن حاضر در روزگار ابویوسف یعقوب موحدی (۵۸۰ـ۵۹۵ق.) نوشته شده؛ زیرا در مقدمه با عبارتی حاکی از هم هنگامی، از او یاد شده است. در مقدمه کتاب، از نخستین حاکم موحد افریقیه، مهدی بن تومرت (م. ۵۲۲/۵۲۴ق.) با عنوان الامام المهدی یاد شده است.
اهمیت کتاب
...
wikifeqh: الاستبصار_فی_عجایب_الامصار_(کتاب)