ال نوبخت

لغت نامه دهخدا

( آل نوبخت ) آل نوبخت. [ ل ِ ن َ ب َ ] ( اِخ ) خانواده ای ایرانی از اولاد نوبخت زردشتی ستاره شناس معروف که در زمان منصور خلیفه دوم عباسی ( 136-158 هَ.ق. ) میزیسته و افراد این خاندان بزرگ بدو منسوب اند و از این رو ایشان را آل نوبخت یا بنی نوبخت یا نوبختیون نامند. این خاندان نسبت خود را به گیو پسر گودرز پهلوان معروف ایرانی میرسانند. منصور عباسی چون بستاره شناسی و احکام نجوم رغبت داشت منجمین و ستاره شناسان را از هر سو جمع میکرد، از آنجمله نوبخت جد آل نوبخت و پسرش ابوسهل را نزد خود خواند و بقبول دین اسلام داشت و هنگام بنای دارالخلافه بغداد ( 144 ) اساس آن شهر را در ساعتی ریخت که نوبخت از روی احکام نجومی اختیار کرده بود.چون نوبخت در زمان منصور پیر و ناتوان شد و نمیتوانست چنانکه باید از عهده وظائف محوله برآید بأمر خلیفه پسر خود ابوسهل را بجای خویش گماشت و ظاهراً نوبخت جز این یک پسر فرزند دیگری نداشته است چه نسبت عموم نوبختیها به همین ابوسهل منتهی میشود. ابوسهل از همان تاریخ بنای بغداد ( 144 ) تا سال فوت منصور ( 158 )در خدمت خلیفه و از ندمای او بود. ابوسهل بعد از فوت منصور نیز حیات داشت و زمان هارون الرشید ( 170-193 )را درک کرده است. ابوسهل از منجمین ایرانی و از مترجمین کتب فارسی پهلوی به عربی است ، و در نجوم مستند او اطلاعات و کتب منجمین ایرانی عهد ساسانی بود. و ابن الندیم هفت کتاب ذیل را از او نام می برد: 1 - کتاب النهمطان 2 - کتاب الفال 3 - کتاب الموالید 4 - کتاب تحویل 5 - کتاب المدخل 6 - کتاب التشبیه 7 - کتاب المنتحل. از ابوسهل ده پسر باقی ماند که نام آنها در کتب و اخبار و اشعار مذکور است. از این خانواده تا اوایل قرن پنجم هجری عده ای علما و محدثین و ادبا و نویسندگان نامی برخاسته اند از قبیل : ابوسهل اسماعیل بن علی اسحاق بن ابی سهل نوبختی که هم در دربار خلیفه منصب داشته و هم در زمان خود رئیس امامیه بوده و با حسین بن منصور حلاج صوفی معروف معارضه داشته و او را مُجاب کرده و در سنه 311 هَ.ق. در سن هفتادوچهارسالگی درگذشته است. و ابوجعفر محمد برادر ابوسهل مذکور متصدی کارهای دولتی و ادیب و شاعر بوده است. ابومحمد حسن بن موسی نوبختی از علمای کلام است و بین سال 300 و 310 درگذشته است ، وی خواهرزاده ابوسهل ثانی است. ابواسحاق ابراهیم نوبختی که سلسله نسبش معلوم نیست در اوائل قرن چهارم میزیسته و از متکلمین است و کتابی در علم کلام موسوم بیاقوت از او معروف است. ابوالقاسم حسین بن روح که بعقیده شیعه نائب سوم امام غائب بوده در سال 326 وفات کرده و پنج سال ( 312-317 ) بتهمت این که باقرامطه رابطه دارد در حبس بسر برده است. ابوالحسن موسی بن کبریاء از این خاندان در نیمه اول قرن چهارم از منجمین بشمار آمده است. و ابوالحسن علی بن احمد معروف بابن نوبخت متوفّی به 416 شاعری صاحب دیوان است.

فرهنگ فارسی

( آل نوبخت ) خانواده ایرانی از اولاد نوبخت زردشتی ستاره شناس معروف

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] آل نوبخت. آل نوبخت، نوشته اقبال آشتیانی، کتابی است به زبان فارسی که توسط مترجم توانا علی هاشم اسدی، به عربی شیوا و روان ترجمه شده است. این اثر، کتابی رجالی – تاریخی، مشتمل بر شرح حال رجال خاندان نوبخت و منسوبین به این خاندان است.
در این نوشتار مطالبی درباره تعریب بیان می شود:
wikinoor: آل_نوبخت

دانشنامه آزاد فارسی

آل نوبخت. رجوع شود به:نوبختیان
wikijoo: آل_نوبخت

پیشنهاد کاربران