اقلیم شناسی

اقلیم شناسی[ ۱] یا آب وهواشناسی به دانش مطالعه اقلیم و مشخصات متوسط آب و هوایی در یک دوره بلند مدت گفته می شود. [ ۲] این شاخه از دانش نوین شاخه ای است از رشتهٔ دانش های جوی و نیز زیر رشته جغرافیای طبیعی بوده که خود جزئی از علوم زمین به شمار می رود. [ ۳] امروزه اقلیم شناسی دربرگیرندهٔ اقیانوس شناسی و زیست - زمین شیمی است. اقلیم شناسی در سطح ابتدایی آن می تواند با واژهٔ پیش بینی هواشناسی نامیده شود که به کمک روش های کمی انجام می شود. مدل های اقلیمی در طیف گسترده ای از اهداف از بررسی تغییرات آب و هوایی و سامانه های اقلیمی نا پیش بینی آینده به کار گرفته می شوند.
اگر چه موضوع مطالعه هواشناسی و اقلیم شناسی، اتمسفر ( هواسپهر ) است، ولی هر کدام با نگرشی متفاوت آن را بررسی می کنند[ ۴] :
• هواشناسی، هوا را و اقلیم شناسی، آب و هوا را شناسایی و تبیین می کند.
• هواشناسی وضعیت جوی را به طور عام و برای یک لحظه بررسی می کند؛ اما، آب و هواشناسی تیپ هوای غالب یک مکان معین را در دوره طولانی مطالعه و تفاوت های آب و هوایی مکان ها را کشف می کند.
• هدف هواشناسی شناخت مطلق و عام اتمسفر و تغییرات آن ( هوا ) است؛ ولی در آب و هواشناسی سعی می شود با شناخت آب و هوای هر منطقه، تأثیرهای آب و هوایی آن بر روی فعالیت های انسانی مشخص شود.
• هواشناس وضع هوا را در کوتاه مدت پیش بینی می کند؛ اما، آب و هواشناس براساس عوامل به وجود آورنده آب و هوا، پدید آمدن آب و هوای خاصی را در مکانی خاص و با توجه به تأثیر آن در زندگی انسان ها، پیش بینی می کند.
• ابزار شناسایی و توجیه هواشناس، اصول و قوانین و مدل های فیزیکی و دینامیکی است. اما ابزار آب و هواشناس، علاوه بر اصول علم هواشناسی، اصول و مفاهیم جغرافیایی نیز هست. [ ۵]

اِقلیم شناسی (climatology)
مطالعۀ اقلیم، تغییرات اقلیم جهانی و بررسی علل آن. اقلیم شناسان دماهای میانگین روزانه، ماهانه و سالانه، مجموع بارش ماهانه و سالانه، همچنین مقادیر حداکثر و حداقل آن را، ثبت می کنند. داده های دیگری که این افراد جمع آوری می کنند عبارت اند از فشار، رطوبت، میزان تابش آفتاب، پوشش ابر، تعداد روزهای یخبندان، روزهای برفی، طوفان های تندری و تندبادها. اقلیم شناسان داده های اصلی را به صورت جدول ها و اطلس های اقلیم شناسی خلاصه می کنند. تقریباً همۀ سازمان های هواشناسی جهان این گونه اطلاعات را منتشر می کنند. اقلیم شناسان با جمع آوری اطلاعات حاصل از عوارضی مانند حلقه های رشد درختان، رسوبات عمق دریا و مغزه های یخی، که همۀ آن ها در جریان تشکیل عوامل اقلیم شناختی گوناگون شکل گرفته و آثار اقلیمی را در خود ثبت کرده اند، به مطالعۀ اقلیم های گذشته (دیرین اقلیم شناسی) می پردازند.