اقصی چین

اقصی چین ( چینی: 阿克赛钦، هندی: अक्साई चिन اویغوری: ئاقسای چىن ) منطقه ای مورد مناقشه در شمال شرق ناحیهٔ لداخ ِ کشمیر در رشته کوه هیمالیا است. این منطقه هم اکنون تحت کنترل جمهوری خلق چین قرار دارد و بخشی از شهرستان ختن منطقهٔ خودمختار سین کیانگ به شمار می رود، در حالی که دولت هند آن را قسمتی از بخش لداخ ایالت جامو و کشمیر دانسته و مدعی حاکمیت بر آن است. ساخت یک جاده در این منطقه دلیل اصلی جنگ میان چین و هند در سال ۱۹۶۲ بود که با پیروزی چین پایان یافت.
واژه اقصیِ ( اقصا ) در عربی به معنی دورترین است و ترکیب اقصیِ چین ترکیبی است فارسی به معنای «دورترین نقطه چین». [ ۱] [ ۲]
هر دو طرف هندی و چینی علی رغم اختلاف مرزی خود در سال ۱۹۹۶ متعهد شدند که به خط کنترل واقعی احترام بگذارند. مرز کنترل واقعی خطی است که اقصای چین را از منطقه لداخ در کشمیر تحت کنترل هند جدا می کند و مطابق با مرز رسمی مورد قبول جمهوری خلق چین است. بخش هایی از این مرز تا حداکثر ۶٫۹۵۰ متر ارتفاع دارد.
این منطقه یک بیابان وسیع بسیار مرتفع با مساحت ۳۷٫۲۵۰ کیلومتر مربع است که چندین دریاچه نمک در ارتفاع ۴٫۸۰۰ متر تا ۵٫۵۰۰ متر از سطح دریا در آن واقع شده اند.
اقصی چین با توجه به آب وهوای سخت و ارتفاع بالا و وضعیت ناهمواری تقریباً به طور کامل خالی از سکنه است و هیچ سکونتگاه دائمی در آن وجود ندارد. از منابع طبیعی خاصی هم برخوردار نیست، اما با توجه به اینکه مسیر ارتباطی بین تبت و سین کیانگ و همین طور تبت و هندوستان محسوب می شود از اهمیت استراتژیکی خاصی برخوردار است. بارندگی در این منطقه هم اندک است چرا که کوه های مرتفع هیمالیا و قراقروم راه باران های موسمی هند را به این منطقه سد می کنند.
دولت هندوستان مدعی است که بر اساس خطوط مرزی چین و هند که دولت هند بریتانیا در این منطقه ترسیم کرده بود، اقصای چین بخشی از ایالت کشمیر هندوستان محسوب می شود، اما در سند ارائه شده از سوی دولت هندوستان، این منطقه از مرز به صورت هاشور زده به معنای عدم مشخص بودن دقیق محل مرز دیده می شود؛ مسئله ای که در مرز هند و پاکستان نیز به چشم می خورد از این رو دولت چین هیچگاه این خطوط مرزی را در شمال شرق کشمیر به رسمیت نشناخت. [ ۳]
پس از به قدرت رسیدن کمونیست ها در سال ۱۹۴۹ در چین، این کشور خواستار مذاکره با هند در مورد مرز دو کشور شد که مورد موافقت همسایه جنوبی قرار نگرفت. دولت چین چندی بعد با بر قرار کردن تسلط خود بر تبت و استقرار دوباره حکومت خود بر سین کیانگ به سوی بخش های شمال شرقی لداخ حرکت کرد. اهمیت این منطقه بسیار مرتفع و تقریباً خالی از سکنه برای چین از این جهت بود که به آن ها اجازه می داد با ساخت جاده ای در دست های اقصای چین ارتباط سین کیانگ و تبت را آسان تر کنند و تعدادی از گذرگاه های واقع در منطقهٔ بین هند و تبت را در اختیار خود بگیرند. این جاده در سال های ۱۹۵۶ و ۱۹۵۷ تکمیل شد و هندی ها با توجه به خالی از سکنه بودن این منطقه تا مدتی متوجه حضور چینی ها به اقصای چین نشدند. جاده ای که توسط چینی ها در این منطقه ساخته شد و بر اهمیت راهبردی آن افزود، قسمتی از بزرگراه ملی ۲۱۹ چین است که تبت را به سین کیانگ متصل می کند. در کنار این جاده سکونتگاه انسانی وجود ندارد و فقط چند ایست بازرسی و ایستگاه نظامی کوچک در آن قرار دارند. در این میان، اجرای سیاست «به پیش» هندوستان مبنی بر پیشروی پاسگاه های مرزی در مناطق مورد اختلاف بر اختلافات دامن زد. [ ۳]