اقتصاد رفاه

اقتصاد رفاه[ ۱] بخشی از علم اقتصاد است که با استفاده از تکنیک های اقتصاد خرد سعی در اندازه گیری رفاه کل دارد. یک روش متداول با بدست آوردن یا فرض کردن وجود تابع رفاه اجتماعی آغاز می گردد. سپس از این تابع در رتبه بندی توزیع های مختلف منابع در جهت بدست آوردن بهترین توزیع به کار گرفته می شود. در تخصیص کارای منابع داشته ضمن آنکه اثرهای توزیعی آن را نیز مدنظر قرار می دهد. این رویکرد بیش از سایر رویکردها درزمینه خط مشی گذاری عمومی مورد استفاده قرارگرفته است. اقتصاددانان رفاه محور معتقدند بازارها نمی توانند منابع را همواره به شکل اثربخش توزیع کنند و به اعتقاد آن ها در چنین مواردی که آن را «نارسایی های بازار» نام گذاری می کنند، نهادهای سیاسی باید به عنوان مکمل یا جایگزین بازار وارد عمل شوند. اصول اقتصاد رفاه نخستین بار توسط «آلفرد پی گو» تدوین شد. اقتصاددانان رفاه معتقدند مسئولیت اصلاح این نارسایی های بازار به عهده دولت ها است، زیرا پیامدهایِ اجتماعیِ بهینه، از تصمیم گیری ناهماهنگ افراد به دست نخواهد آمد و کاراترین راه برای مداخله، کم هزینه ترین راه حل است و شیوه مورد استفاده برای تعیین آن، تجزیه و تحلیلِ هزینه سود است.
در اقتصاد رفاه دو قضیه اساسی رفاه وجود دارد. قضیه اول رفاه بیان می کند در صورت وجود فروض مشخصی بازار رقابت آزاد به توزیع کارامد ( پرتو ) می انجامد. این نتیجه از منطق دستان پنهان ادم اسمیت تبعیت می کند. قضیه دوم بیان می دارد در صورت وجود فروض مشخص بیشتری، هر نتیجه بهینه پرتو توسط بازار رقابت آزاد قابل دست یابی است. برای دست یابی به یک بهینه پرتو در نظر گفته شده نیاز به یک توزیع ثروت خاص خواهد بود. از این رو برنامه ریز مرکزی می تواند به کمک یک تابع رفاه اجتماعی و یک باز توزیع ثروت به رفاه اجتماعی بهینه دست یابد.
فرض می کنیم مصرف کننده ای داری ثروت ثابت w و بزرگ تر از صفر باشد. بردار قیمت اولیه را °p در نظر می گیریم. هدف اندازه گیری تغییر رفاه مصرف کننده است اگر بردار قیمت از °p به p¹ تغییر کند. این تغییر می تواند به دلیل یک سیاست دولت همچون مالیات یا یک تغییر قیمت در بازار صورت گیرد. فرض می کنیم که رابطه مطلوبیت مصرف کننده را داریم. به طور مثال ممکن است از روی تقاضای والراسی مصرف کننده ( x ( p, w این رابطه بدست آمده باشد. در صورت وجود رابطه مطلوبیت مصرف کننده به راحتی می توان به کمک تابع مطلوبیت غیرمستقیم ( v ( p, w نتیجه گرفت که آیا وضعیت مصرف کننده با این تغییر قیمت بهتر شده است یا خیر. رفاه مصرف کننده کاهش یافته است اگر و تنها اگر v ( p¹, w ) - v ( p° , w ) < 0.