افضل التواریخ

[ویکی نور] افضل التواریخ، تألیف میرزا غلامحسین افضل الملک شیرازی است. وی در سال 1314 هجری قمری از طرف مظفرالدین شاه مامور نوشتن تاریخ دوره ی مظفری شد. میرزا غلامحسین خان پس از اتمام رساندن کتاب آن را افضل التواریخ نام نهاد و از این جهت خود افضل نیز به «افضل الملک» شهرت یافت.
افضل التواریخ، وقایع هر سال را جداگانه در یک مجلد تدوین و هر جلد را به چهار باب تقسیم کرده است. هر جلد خطبه و مقدمه جداگانه دارد.
جلد اول از آن رو که فقط وقایع 43 روز از 18 ذیقعده تا ذیحجه سال 1313 ه.ق، سلطنت مظفرالدین شاه؛ یعنی از زمان تاج گذاری تا پایان سال را در بردارد، مختصرتر است و ابواب جداگانه ندارد.
مولف گوید که شاه پس از تاج گذاری و پس از آنکه وی بخشی از کتاب اعلام الناس در وقایع خلفای عباسی را به او تقدیم کرد، او را مامور نگارش تاریخ عصر خود کرد و موظف ساخت اخبار هر سال کشور را در کتابی گزارش کند.
کتابی در تاریخ 5 سال 1313 - 1317ه.ق از دوران پادشاهی مظفرالدین شاه قاجار و از منابع دست اول برای این دوره تاریخی است.

[ویکی فقه] افضل التواریخ (کتاب). «افضل التواریخ»، تالیف «افضل الملک میرزا غلامحسین خان شیرازی» است. در سال ۱۳۱۴ هجری قمری از طرف مظفرالدین شاه مامور نوشتن تاریخ دوره ی مظفری شد. میرزا غلامحسین خان پس از اتمام رساندن کتاب آن را افضل التواریخ نام نهاد و از این جهت خود افضل نیز به «افضل الملک» شهرت یافت.
افضل التواریخ، وقایع هر سال را جداگانه در یک مجلد تدوین و هر جلد را به چهار باب تقسیم کرده است. هر جلد خطبه و مقدمه جداگانه دارد. جلد اول از آن رو که فقط وقایع ۴۳ روز از ۱۸ ذیقعده تا ذیحجه سال ۱۳۱۳ ه. ق، سلطنت مظفرالدین شاه؛ یعنی از زمان تاج گذاری تا پایان سال را در بردارد، مختصرتر است و ابواب جداگانه ندارد. مولف گوید که شاه پس از تاج گذاری و پس از آنکه وی بخشی از کتاب اعلام الناس در وقایع خلفای عباسی را به او تقدیم کرد، او را مامور نگارش تاریخ عصر خود کرد و موظف ساخت اخبار هر سال کشور را در کتابی گزارش کند.
گزارش محتوا
کتابی در تاریخ ۵ سال ۱۳۱۳- ۱۳۱۷ ه. ق از دوران پادشاهی مظفرالدین شاه قاجار و از منابع دست اول برای این دوره تاریخی است. این کتاب؛ شامل ۵ مجلد به شرح زیر است: جلد اول حاوی وقایع جلوس مظفرالدین شاه است که در ابتدای آن اخبار مربوط به دربار و خاندان شاهی و سلام های اعیاد و تلگراف های درج شده که مظفرالدین شاه به پادشاهان دیگر کشورها فرستاده است. سپس مطالبی در احوال شاه از دوران کودکی به بعد آمده است. و حوادث ۴۳ روز اول دوران سلطنت مظفرالدین شاه نقل شده است. جلدهای دوم تا پنجم به ترتیب وقایع سال های ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۷ ه. ق را دربردارد. جلد اخیر هر چند؛ همانند سایر مجلدات این اثر مشتمل بر چهار باب است، در اواخر باب چهارم ناتمام مانده است. شاید دوری از دیوان و بروز حوادثی در داخل کشور مولف را از ادامه کار بازداشته است. در بخش آخر هر مجلد وفیات آن سال و مختصری از احوال درگذشتگان ذکر شده است. مولف در مواضع متعددی از کتابش استطرادهای مفصلی دارد. چنانکه در باب دوم جلد چهارم، سرگذشت عباس میرزا ملک آرا و، در باب چهارم جلد دوم، شرح مبسوطی در جغرافیای ممالک ربع مسکون ذکر شده است. از فصول دیگر در مجلدات افضل التواریخ، جغرافیای ایالات شش گانه ایران ، ترجمه سفرنامه میسو بابن و هوسه فرانسوی، شرح حال صفی علیشاه و ترجمه بخش هایی از اعلام الناس بما وقع للبرامکه من بنی عباس یاد کردنی است. افضل الملک در مطاوی اثر خود، گاه اصطلاحات دیوانی را معنی و شرح می کند، تا پس از منسوخ شدن، برای آیندگان ناآشنا نباشد. نیز در هر مجلد افرادی را نام می برد که سمت های وزارت یا پیشکاری یا حکومت ایالات را داشته اند یا به دریافت لقب یا عنوان جدید نایل گشته اند.
← گرایش مولف آن به حق گویی
این اثر به اهتمام «سیروس سعدوندیان» و «منصوره ی اتحادیه» تصحیح گشته است. در پایان کتاب فهرستی از اعلام مذکور در کتاب ذکر شده است.
منبع
...