خورشید
خلخال زر. [ خ َ ل ِ زَ ] ( ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) پای برنجن. ( آنندراج ) . || کنایه از آفتاب عالمتاب. ( آنندراج ) :
چو خاتون یغما بخلخال زر
ز خرگاه خلخ برآورد سر.
نظامی.
چو خاتون یغما بخلخال زر
ز خرگاه خلخ برآورد سر.
نظامی.
بانوی مشرق ؛ کنایه از آفتاب عالمتاب. ( برهان قاطع ) ( آنندراج ) . آفتاب ، چه گفته اند:
چشمه ٔروز بود ماده و مه باشد نر. ( انجمن آرای ناصری ) . آفتاب. ( ناظم الاطباء ) ( فرهنگ نظام ) :
در سایه تو بانوی مشرق گرفته جای
دریاست در جزیره و سیمرغ در حصار.
خاقانی.
چشمه ٔروز بود ماده و مه باشد نر. ( انجمن آرای ناصری ) . آفتاب. ( ناظم الاطباء ) ( فرهنگ نظام ) :
در سایه تو بانوی مشرق گرفته جای
دریاست در جزیره و سیمرغ در حصار.
خاقانی.
قلعه دار سپهر. [ ق َ ع َ رِ س ِ پ ِ ] ( ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) کنایه از آفتاب عالمتاب . ( آنندراج ) .
افسر دیر اعظم . [اَ س َ رِ دَ / دِ رِ اَ ظَ ] ( ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) کنایه از آفتاب عالمتاب است . ( برهان ) ( آنندراج ) .
گل زرد فلک
لغت نامه دهخدا
گل زرد فلک . [ گ ُ ل ِ زَ دِ ف َ ل ] ( ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) کنایه از آفتاب عالمتاب است . ( برهان ) ( آنندراج ) .
لغت نامه دهخدا
گل زرد فلک . [ گ ُ ل ِ زَ دِ ف َ ل ] ( ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) کنایه از آفتاب عالمتاب است . ( برهان ) ( آنندراج ) .
قطره ٔ زرد. [ ق َ رَ / رِ ی ِ زَ ] ( ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) کنایه از آفتاب عالم تاب است . ( بهار عجم ) ( آنندراج ) .
روباه زرد. [ هَِ زَ ] ( ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) کنایه از آفتاب عالمتاب است . ( برهان قاطع ) ( آنندراج ) ( انجمن آرا ) : چو شنگرف سودند بر لاجوردسمور سیه زاد روباه زرد. نظامی ( از آنندراج ) .
صحیفه ٔ زر [ ص َ ف َ / ف ِ ی ِ زَ ] ( ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) کنایه از آفتاب عالم تاب است. || رخ زرد. || برگهای خزان دیده. || رخساره عاشق. ( برهان ) .
لغت نامه دهخدا
( کاسه آتشین ) کاسه آتشین. [ س َ / س ِ ی ِ ت َ ] ( ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) کنایه از آفتاب عالمتاب است. ( برهان ) ( آنندراج ) .
( کاسه آتشین ) کاسه آتشین. [ س َ / س ِ ی ِ ت َ ] ( ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) کنایه از آفتاب عالمتاب است. ( برهان ) ( آنندراج ) .
خسرو سیارگان . [ خ ُ رَ / رُ وِ س َی ْ یا رِ ] ( ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) بمعنی خسرو زرین عطا و کنایه از آفتاب عالمتاب است . ( برهان قاطع ) . مهر. هور. حور. شمس : صاحب خسرونشان کز نور رای روشنت روشنایی وام خواهد خسرو سیارگان . سوزنی .
ناخن روز. [ خ ُ ن ِ ] ( ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) کنایه از آفتاب عالمتاب است . ( برهان قاطع ) ( آنندراج ) . آفتاب . ( شمس اللغات ) : برنده ناخنه ٔ چشم شب به ناخن روزکننده ناخن روز از حناء صبح خضاب . خاقانی .
چشمه ٔ گرم . [ چ َ / چ ِ م َ / م ِ ی ِ گ َ ] ( ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) کنایه از آفتاب عالمتاب است . ( برهان ) . آفتاب . ( ناظم الاطباء ) . مرادف چشمه ٔ خاوری . ( مجموعه ٔ مترادفات ص 13 ) .
چراغ جهانتاب . [ چ َ / چ ِ غ ِ ج َ ] ( ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) چراغ آسمانی . چراغ سپهر. چراغ عالم افروز. ( مجموعه ٔ مترادفات ) . آفتاب عالمتاب . ( مجموعه ٔ مترادفات ص 13 ) . رجوع به چراغ آسمان و چراغ سپهر شود.
نان آتش روی . [ ن ِ ت َ ] ( ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) کنایه از آفتاب عالمتاب . ( برهان قاطع ) ( آنندراج ) ( از ناظم الاطباء ) ( از انجمن آرا ) .
صباغ جواهر. [ ص َب ْ با غ ِ ج َ هَِ ] ( ترکیب اضافی ، اِمرکب ) کنایت از آفتاب عالمتاب است . ( برهان قاطع ) .
ترک چین ؛ کنایه از آفتاب عالمتاب است. ( برهان ) . کنایه از آفتاب. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ) . آفتاب. ( فرهنگ رشیدی ) ( ناظم الاطباء )
نیزه به کف ؛ کنایه از آفتاب عالمتاب است. ( از برهان ) ( آنندراج ) .
سالار هفت خروار کوس . [ رِ هََ خ َ ] ( ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) کنایه از آفتاب عالمتاب است . ( برهان ) .
باز زر. [ زِ زَ ] ( ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) باز زرین پر، کنایه از آفتاب عالمتاب است. ( آنندراج ) :
خیز که باز باز زر بر سر چتر نیلگون
گشت پدید باز مرغ از غم دل فغان گرفت.
( از آنندراج ) .
صفت آفتاب. ( مجموعه مترادفات ) . و رجوع به باز زرین پر شود.
خیز که باز باز زر بر سر چتر نیلگون
گشت پدید باز مرغ از غم دل فغان گرفت.
( از آنندراج ) .
صفت آفتاب. ( مجموعه مترادفات ) . و رجوع به باز زرین پر شود.
باز زرین پر. [ زِ زَرْ ری پ َ ] ( ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) کنایه از آفتاب :
فراز چتر مروارید زان شدباز زرین پر
که مرغ صبح رایکدم نبود از ناله آرامش .
( از آنندراج ) .
و رجوع به باز زر شود.
فراز چتر مروارید زان شدباز زرین پر
که مرغ صبح رایکدم نبود از ناله آرامش .
( از آنندراج ) .
و رجوع به باز زر شود.
طاوس آتش پر. [ وو س ِ ت َ پ َ ] ( ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) کنایه از آفتاب است و آن را طاوس مشرق خرام نیز گویند. ( انجمن آرای ناصری ) . کنایه از آفتاب عالمتاب . ( برهان ) . و رجوع به مجموعه ٔ مترادفات ص 13 شود.
لعبت زرنیخ ؛ کنایه از آفتاب عالمتاب. ( آنندراج ) ( برهان ) :
لعبت زرنیخ شد این گوی زرد
چون زن حایض پی لعبت مگرد.
نظامی.
لعبت زرنیخ شد این گوی زرد
چون زن حایض پی لعبت مگرد.
نظامی.
جام سحر. [ م ِ س َ ح َ ] ( ترکیب اضافی، اِ مرکب ) کنایه از آفتاب عالمتاب است. ( برهان ) ( آنندراج ) . جامه ٔ سحر.
قندیل عیسی
کتابی در خصوص تذکره الشعرا ایرانی و هندی ، نگاشته شده در هند.
مشاهده ادامه پیشنهادها (١٠ از ٢٦)